Statius Achilleis 1

Testo base di riferimento: A. Marastoni, 1974

Cura dell'edizione digitale: N. Brocca, 2009

Altre sezioni


Magnanimum Aeaciden formidatamque Tonanti

Progeniem et patrio uetitam succedere caelo,

Diua, refer. quamquam acta uiri multa inclita cantu

Maeonio, sed plura uacant: nos ire per omnem

5

(Sic amor est) heroa uelis Scyroque latentem

Dulichia proferre tuba nec in Hectore tracto

Sistere, sed tota iuuenem deducere Troia.

Tu modo, si ueterem digno depleuimus haustu,

Da fontes mihi, Phoebe, nouos ac fronde secunda

10

Necte comas: neque enim Aonium nemus aduena pulso

Nec mea nunc primis augescunt tempora uittis.

Scit Dircaeus ager meque inter prisca parentum

Nomina cumque suo numerant Amphione Thebae.

At tu, quem longe primum stupet Itala uirtus

15

Graiaque, cui geminae florent uatumque ducumque

Certatim laurus (olim dolet altera uinci),

Da ueniam ac trepidum patere hoc sudare parumper

Puluere. te longo necdum fidente paratu

Molimur magnusque tibi praeludit Achilles.

20

Soluerat Oebalio classem de litore pastor

Dardanus incautas blande populatus Amyclas

Plenaque materni referens praesagia somni

Culpatum relegebat iter, qua condita ponto

Fluctibus inuisis iam Nereis imperat Helle:

25

Cum Thetis Idaeos - heu numquam uana parentum

Auguria! - expauit uitreo sub gurgite remos.

Nec mora, et undosis turba comitante sororum

Prosiluit thalamis: feruent coeuntia Phrixi

Litora et angustum dominas non explicat aequor.

30

Illa ubi discusso primum subit aera ponto,

"Me petit haec, mihi classis" ait "funesta minatur,

Agnosco monitus et Protea uera locutum.

Ecce nouam Priamo facibus de puppe leuatis

Fert Bellona nurum: uideo iam mille carinis

35

Ionium Aegaeumque premi; nec sufficit, omnis

Quod plaga Graiugenum tumidis coniurat Atridis:

Iam pelago terrisque meus quaeretur Achilles,

Et uolet ipse sequi. quid enim cunabula paruo

Pelion et torui commisimus antra magistri?

40

Illic, ni fallor, Lapitharum proelia ludit

Improbus et patria iam se metitur in hasta.

O dolor, o seri materno in corde timores!

Non potui infelix, cum primum gurgite nostro

Rhoeteae cecidere trabes, attollere magnum

45

Aequor et incesti praedonis uela profunda

Tempestate sequi cunctasque inferre sorores?

Nunc quoque-, sed tardum, iam plena iniuria raptae.

Ibo tamen pelagique deos dextramque secundi,

Quod superest, complexa Iouis per Tethyos annos

50

Grandaeuumque patrem supplex miseranda rogabo

Vnam hiemem." dixit magnumque in tempore regem

Adspicit. Oceano ueniebat ab hospite, mensis

Laetus et aequoreo diffusus nectare uultus,

Vnde hiemes uentique silent cantuque quieto

55

Armigeri Tritones eunt scopulosaque cete

Tyrrhenique greges circumque infraque rotantur

Rege salutato; placidis ipse arduus undis

Eminet et triplici telo iubet ire iugales:

Illi spumiferos glomerant a pectore cursus,

60

Pone natant delentque pedum uestigia cauda;

Cum Thetis: "o magni genitor rectorque profundi,

Adspicis in qualis miserum patefeceris usus

Aequor? eunt tutis terrarum crimina uelis,

Ex quo iura freti maiestatemque repostam

65

Rupit Iasonia puppis Pagasaea rapina.

En aliud furto scelus et spolia hospita portans

Nauigat iniustae temerarius arbiter Idae,

Eheu quos gemitus terris caeloque daturus,

Quos mihi! sic Phrygiae pensamus gaudia palmae,

70

Hi Veneris mores, hoc gratae munus alumnae?

Has saltem (num semideos nostrumque reportant

Thesea?), si quis adhuc undis honor, obrue puppis,

Aut permitte fretum! nulla inclementia: fas sit

Pro nato timuisse mihi. da pellere luctus

75

Nec tibi de tantis placeat me fluctibus unum

Litus et Iliaci scopulos habitare sepulcri."

Orabat laniata genas et pectore nudo

Caeruleis obstabat equis. sed rector aquarum

Inuitat curru dictisque ita mulcet amicis:

80

"Ne pete Dardaniam frustra, Theti, mergere classem:

Fata uetant; ratus ordo deis miscere cruentas

Europamque Asiamque manus, consultaque belli

Iuppiter et tristis edixit caedibus annos.

Quem tu illic natum in Sigeo puluere, quanta

85

Adspicies uictrix Phrygiarum funera matrum,

Cum tuus Aeacides tepido modo sanguine Teucros

Vndabit campos, modo crassa exire uetabit

Flumina et Hectoreo tardabit funere currus

Impelletque manu nostros, opera inrita, muros!

90

Pelea iam desiste queri thalamosque minores:

Crederis peperisse Ioui; nec inulta dolebis

Cognatisque utere fretis: dabo tollere fluctus,

Cum reduces Danai nocturnaque signa Caphereus

Exseret et dirum pariter quaeremus Vlixem."

95

Dixerat. Illa graui uultum demissa repulsa,

Quae iam excire fretum et ratibus bellare parabat

Iliacis, alios animo commenta paratus,

Tristis ad Haemonias detorquet bracchia terras.

Ter conata manu, liquidum ter gressibus aequor

100

Reppulit et niueas feriunt uada Thessala plantas.

Laetantur montes et conubialia pandunt

Antra sinus lateque deae Spercheos abundat

Obuius et dulci uestigia circuit unda.

Illa nihil gauisa locis, sed coepta fatigat

105

Pectore consilia et sollers pietate magistra

Longaeuum Chirona petit. domus ardua montem

Perforat et longo suspendit Pelion arcu;

Pars exhausta manu, partem sua ruperat aetas.

Signa tamen diuumque tori et quem quisque sacrauit

110

Accubitu genioque locum monstrantur: at intra

Centauri stabula alta patent, non aequa nefandis

Fratribus. hic hominum nullos experta cruores

Spicula nec truncae bellis genialibus orni

Aut consanguineos fracti crateres in hostes,

115

Sed pharetrae insontes et inania terga ferarum.

Haec quoque dum uiridis; nam tunc labor unus inermi

Nosse salutiferas dubiis animantibus herbas,

Aut monstrare lyra ueteres heroas alumno.

Et tunc uenatu rediturum in limine primo

120

Opperiens properatque dapes largoque serenat

Igne domum: cum uisa procul de litore surgens

Nereis; erumpit siluis (dant gaudia uires)

Notaque desueto crepuit senis ungula campo.

Tunc blandus dextra atque imos demissus in armos

125

Pauperibus tectis inducit et admonet antri.

Iamdudum tacito lustrat Thetis omnia uisu

Nec perpessa moras: "ubinam mea pignora, Chiron?

Dic" ait "aut cur ulla puer iam tempora ducit

Te sine? non merito trepidus sopor atraque matri

130

Signa deum et magnos utinam mentita timores?

Namque modo infensos utero mihi contuor ensis,

Nunc planctu liuere manus, modo in ubera saeuas

Ire feras; saepe ipsa (nefas!) sub inania natum

Tartara et ad Stygios iterum fero mergere fontis.

135

Hos abolere metus magici iubet ordine sacri

Carpathius uates puerumque sub axe peracto

Secretis lustrare fretis, ubi litora summa

Oceani et genitor tepet illabentibus astris

Pontus. ibi ignotis horrenda piacula diuis

140

Donaque- sed longum cuncta enumerare uetorque;

Trade magis!" sic ficta parens: neque enim ille dedisset,

Si molles habitus et tegmina foeda fateri

Ausa seni. tunc ille refert: "duc, optima, quaeso,

Duc, genetrix, humilique deos infringe precatu.

145

Nam superant tua uota modum placandaque multum

Inuidia est. non addo metum, sed uera fatebor:

Nescio quid magnum (nec me patria omina fallunt)

Vis festina parat tenuesque superuenit annos.

Olim et ferre minas auideque audire solebat

150

Imperia et nostris procul haud discedere ab antris:

Nunc illum non Ossa capit, non Pelion ingens

Pharsaliaeue niues. ipsi mihi saepe queruntur

Centauri raptasque domos abstractaque coram

Armenta et semet campis fluuiisque fugari:

155

Insidiasque et bella parant timideque minantur.

Olim equidem Argolicos pinus cum Thessala reges

Hac ueheret, iuuenem Alciden et Thesea uidi-

Sed taceo." figit gelidus Nereida pallor:

Ille aderat multo sudore et puluere maior,

160

Et tamen arma inter festinatosque labores

Dulcis adhuc uisu: niueo natat ignis in ore

Purpureus fuluoque nitet coma gratior auro.

Necdum prima noua lanugine uertitur aetas,

Tranquillaeque faces oculis et plurima uultu

165

Mater inest: qualis Lycia uenator Apollo

Cum redit et saeuis permutat plectra pharetris.

Forte et laetus adest (o quantum gaudia formae

Adiciunt!): fetam Pholoes sub rupe leaenam

Perculerat ferro uacuisque reliquerat antris

170

Ipsam, sed catulos adportat et incitat ungues.

Quos tamen, ut fido genetrix in limine uisa est,

Abicit exceptamque auidis circumligat ulnis,

Iam grauis amplexu iamque aequus uertice matri.

Insequitur magno iam tunc conexus amore

175

Patroclus tantisque extenditur aemulus actis

Par studiis aeuique modis, sed robore longe,

Et tamen aequali uisurus Pergama fato.

Protinus ille subit rapido quae proxima saltu

Flumina fumantesque genas crinemque nouatur

180

Fontibus: Eurotae qualis uada Castor anhelo

Intrat equo fessumque sui iubar excitat astri.

Miratur, comitque senex nunc pectora mulcens

Nunc fortes umeros: angunt sua gaudia matrem.

Tunc libare dapes Baccheaque munera Chiron

185

Orat et attonitae uaria oblectamina nectens

Elicit extremo chelyn et solantia curas

Fila mouet leuiterque expertas pollice chordas

Dat puero. canit ille libens immania laudum

Semina: quot tumidae superarit iussa nouercae

190

Amphitryoniades, crudum quo Bebryca caestu

Obruerit Pollux, quanto circumdata nexu

Ruperit Aegides Minoia bracchia tauri,

Maternos in fine toros superisque grauatum

Pelion: hic uicto risit Thetis anxia uultu.

195

Nox trahit in somnos, saxo conlabitur ingens

Centaurus blandusque umeris se innectit Achilles

(Quamquam ibi fida parens) assuetaque pectora mauult.

At Thetis undisonis per noctem in rupibus astans,

Quae nato secreta uelit, quibus abdere terris

200

Destinet, huc illuc diuisa mente uolutat.

Proxima, sed studiis multum Mauortia, Thrace;

Nec Macetum gens dura placet laudumque daturi

Cecropidae stimulos: nimium opportuna carinis

Sestos Abydenique sinus: placet ire per altas

205

Cycladas. hic spretae Myconosque humilisque Seriphos

Et Lemnos non aequa uiris atque hospita Delos

Gentibus. imbelli nuper Lycomedis ab aula

Virgineos coetus et litora persona ludo

Audierat, duros laxantem Aegaeona nexus

210

Missa sequi centumque dei numerare catenas.

Haec placet, haec timidae tellus tutissima matri.

Qualis uicino uolucris iam sedula partu,

Iamque timens, qua fronde domum suspendat inanem,

Prouidet hic uentos, hic anxia cogitat angues,

215

Hic homines: tandem dubiae placet umbra, nouisque

Vix stetit in ramis et protinus arbor amatur.

Altera consilio superest tristemque fatigat

Cura deam, natum ipsa sinu complexa per undas,

An magno Tritone ferat, uentosne uolucris

220

Aduocet an pelago solitam Thaumantida pasci.

Elicit inde fretis et murice frenat acuto

Delphinas biiugos, quos illi maxima Tethys

Gurgite Atlanteo pelagi sub ualle sonora

Nutrierat (nullis uada per Neptunia glaucae

225

Tantus honos formae nandique potentia nec plus

Pectoris humani): iubet hos subsistere pleno

Litore, ne nudae noceant contagia terrae.

Ipsa dehinc toto resolutum pectore Achillen,

Qui pueris sopor, Haemonii de rupibus antri

230

Ad placidas deportat aquas et iussa tacere

Litora: monstrat iter totoque effulgurat orbe

Cynthia. prosequitur diuam celeresque recursus

Securus pelagi Chiron rotat udaque celat

Lumina et abreptos subito iam iamque latentes

235

Erecto prospectat equo, qua cana parumper

Spumant signa fugae et liquido perit orbita ponto.

Illum non alias rediturum ad Thessala Tempe

Iam tristis Pholoe, iam nubilus ingemit Othrys

Et tenuior Spercheos aquis speluncaque docti

240

Muta senis; quaerunt puerilia carmina Fauni

Et sperata diu plorant conubia Nymphae.

Iam premit astra dies humilique ex aequore Titan

Rorantis euoluit equos et ab aethere magno

Sublatum curru pelagus cadit, at uada mater

245

Scyria iamdudum fluctus emensa tenebat,

Exierantque iugo fessi delphines erili:

Cum pueri tremefacta quies oculique patentes

Infusum sensere diem. stupet aere primo,

Quae loca, qui fluctus, ubi Pelion? Omnia uersa

250

Atque ignota uidet dubitatque agnoscere matrem.

Occupat illa manu blandeque affata pauentem:

"Si mihi, care puer, thalamos sors aequa tulisset,

Quos dabat, aetheriis ego te complexa tenerem

Sidus grande plagis, magnique puerpera caeli

255

Nil humiles Parcas terrenaque fata uererer.

Nunc impar tibi, nate, genus, praeclusaque leti

Tantum a matre uia est; quin et metuenda propinquant

Tempora et extremis admota pericula metis.

Cedamus, paulumque animos summitte uiriles

260

Atque habitus dignare meos. si Lydia dura

Pensa manu mollesque tulit Tirynthius hastas,

Si decet aurata Bacchum uestigia palla

Verrere, uirgineos si Iuppiter induit artus,

Nec magnum ambigui fregerunt Caenea sexus,

265

Hac sine, quaeso, minas nubemque exire malignam.

Mox iterum campos, iterum Centaurica reddam

Lustra tibi: per ego hoc decus et uentura iuuentae

Gaudia, si terras humilemque experta maritum

Te propter, si progenitum Stygos amne seuero

270

Armaui (totumque utinam!), cape tuta parumper

Tegmina nil nocitura animo. cur ora reducis?

Quidue parant oculi? pudet hoc mitescere cultu?

Per te, care puer, cognata per aequora iuro,

Nesciet hoc Chiron." sic horrida pectora tractat

275

Nequiquam mulcens; obstat genitorque roganti

Nutritorque ingens et cruda exordia magnae

Indolis. effrenae tumidum uelut igne iuuentae

Si quis equum primis summittere temptet habenis,

Ille diu campis fluuiisque et honore superbo

280

Gauisus non colla iugo, non aspera praebet

Ora lupis dominique fremit captiuus inire

Imperia atque alios miratur discere cursus.

Quis deus attonitae fraudes astumque parenti

Contulit? indocilem quae mens detraxit Achillen?

285

Palladi litoreae celebrabat Scyros honorum

Forte diem, placidoque satae Lycomede sorores

Luce sacra patriis, quae rara licentia, muris

Exierant dare ueris opes diuaeque seueras

Fronde ligare comas et spargere floribus hastam.

290

Omnibus eximium formae decus, omnibus idem

Cultus et expleto teneri iam fine pudoris

Virginitas matura toris annique tumentes.

Sed quantum uirides pelagi Venus addita Nymphas

Obruit, aut umeris quantum Diana relinquit

295

Naidas, effulget tantum regina decori

Deidamia chori pulchrisque sororibus obstat,

Illius et roseo flammatur purpura uultu

Et gemmis lux maior inest et blandius aurum:

Atque ipsi par forma deae, si pectoris angues

300

Ponat et exempta pacetur casside uultus.

Hanc ubi ducentem longe socia agmina uidit,

Trux puer et nullo temeratus pectora motu

Diriguit totisque nouum bibit ossibus ignem.

Nec latet haustus amor, sed fax uibrata medullis

305

In uultus atque ora redit lucemque genarum

Tinguit et impulsam tenui sudore pererrat.

Lactea Massagetae ueluti cum pocula fuscant

Sanguine puniceo uel ebur corrumpitur ostro,

Sic uariis manifesta notis palletque rubetque

310

Flamma repens. eat atque ultro ferus hospita sacra

Dissiciat turbae securus et immemor aeui,

Ni pudor et iunctae teneat reuerentia matris.

Vt pater armenti quondam ductorque futurus,

Cui nondum toto peraguntur cornua gyro,

315

Cum sociam pastus niueo candore iuuencam

Aspicit, ardescunt animi primusque per ora

Spumat amor, spectant hilares obstantque magistri.

Occupat arrepto iam conscia tempore mater:

"Hasne inter simulare choros et bracchia ludo

320

Nectere, nate, graue est? gelida quid tale sub Ossa

Peliacisque iugis? o si mihi iungere curas

Atque alium portare sinu contingat Achillen!

Mulcetur laetumque rubet uisusque proteruos

Obliquat uestisque manu leuiore repellit.

325

Aspicit ambiguum genetrix cogique uolentem

Iniecitque sinus; tum colla rigentia mollit

Summittitque graues umeros et fortia laxat

Bracchia et impexos certo domat ordine crines

Ac sua dilecta ceruice monilia transfert;

330

Et picturato cohibens uestigia limbo

Incessum motumque docet fandique pudorem.

Qualiter artifici uicturae pollice cerae

Accipiunt formas ignemque manumque sequuntur,

Talis erat diuae natum mutantis imago.

335

Nec luctata diu; superest nam plurimus illi

Inuita uirtute decor, fallitque tuentes

Ambiguus tenuique latens discrimine sexus.

Procedunt, iterumque monens iterumque fatigans

Blanda Thetis: "sic ergo gradum, sic ora manusque,

340

Nate, feres comitesque modis imitabere fictis,

Ne te suspectum molli non misceat aulae

Rector et incepti pereant mendacia furti."

Dicit et admoto non distat comere tactu.

Sic ubi uirgineis Hecate lassata Therapnis

345

Ad patrem fratremque redit, comes haeret eunti

Mater et ipsa umeros exsertaque bracchia uelat;

Ipsa arcum pharetrasque locat uestemque latentem

Deducit sparsosque tumet componere crines.

Protinus aggreditur regem atque ibi testibus aris

350

"Hanc tibi" ait "nostri germanam, rector, Achillis

(Nonne uides ut torua genas aequandaque fratri?)

Tradimus: arma umeris arcumque animosa petebat

Ferre et Amazonio conubia pellere ritu.

Sed mihi curarum satis est pro stirpe uirili:

355

Haec calathos et sacra ferat, tu frange regendo

Indocilem sexuque tene, dum nubilis aetas

Soluendusque pudor; neue exercere proteruas

Gymnadas aut lustris nemorum concede uagari.

Intus ale et similes inter seclude puellas;

360

Litore praecipue portuque arcere memento.

Vidisti modo uela Phrygum: iam mutua iura

Fallere transmissae pelago didicere carinae."

Accedit dictis pater ingenioque parentis

Occultum Aeaciden (quis diuum fraudibus obstet?)

365

Accipit; ultro etiam ueneratur supplice dextra

Et grates electus agit: nec turba piarum

Scyriadum cessat nimio defigere uisu

Virginis ora nouae, quantum ceruice comisque

Emineat quantumque umeros ac pectora fundat.

370

Dehinc sociare choros castisque accedere sacris

Hortantur, ceduntque loco et contingere gaudent.

Qualiter Idaliae uolucres, ubi mollia frangunt

Nubila, iam longum caeloque domoque gregatae,

Si iunxit pinnas diuersoque hospita tractu

375

Venit auis, cunctae primum mirantur et horrent;

Mox propius propiusque uolant, atque aere in ipso

Paulatim fecere suam plausuque secundo

Circumeunt hilares et ad alta cubilia ducunt.

Digreditur multum cunctata in limine mater,

380

Dum repetit monitus arcanaque murmura figit

Auribus et tacito dat uerba nouissima uultu.

Tunc excepta freto longe ceruice reflexa

Abnatat et blandis adfatur litora uotis:

"Cara mihi tellus, magnae cui pignora curae

385

Depositumque ingens timido commisimus astu,

Sis felix taceasque, precor, quo more tacebat

Creta Rheae: te longus honos aeternaque cingent

Templa nec instabili fama superabere Delo;

Et uentis et sacra fretis interque uadosas

390

Cycladas, Aegaeae frangunt ubi saxa procellae,

Nereidum tranquilla domus iurandaque nautis

Insula, ne solum Danaas admitte carinas,

Ne, precor! ' hic thiasi tantum et nihil utile bellis '

Hoc famam narrare doce, dumque arma parantur

395

Dorica et alternum Mauors interfurit orbem,

(Cedo equidem) sit uirgo pii Lycomedis Achilles."

Interea meritos ultrix Europa dolores

Dulcibus armorum furiis et supplice regum

Conquestu flammata mouet; quippe ambit Atrides

400

Ille magis, cui nupta domi, facinusque relatu

Asperat Iliacum: captam sine Marte, sine armis

Progeniem caeli Spartaeque potentis alumnam,

Iura, fidem, superos una calcata rapina.

Hoc foedus Phrygium, haec geminae commercia terrae?

405

Quid maneat populos, ubi tanta iniuria primos

Degrassata duces? coeunt gens omnis et aetas:

Nec tantum exciti, bimari quos Isthmia uallo

Claustra nec undisonae quos circuit umbo Maleae,

Sed procul, admotas Phrixi qua semita iungi

410

Europamque Asiamque uetat, quasque ordine gentes

Litore Abydeno maris alligat unda superni.

Feruet amor belli concussasque erigit urbes.

Aera domat Temese, quatitur naualibus ora

Eubois, innumera resonant incude Mycenae,

415

Pisa nouat currus, Nemee dat terga ferarum,

Cirrha sagittiferas certat stipare pharetras,

Lerna grauis clipeos caesis uestire iuuencis.

Dat bello pedites Aetolus et asper Acarnan,

Argos agit turmas, uacuantur pascua ditis

420

Arcadiae, frenat celeres Epiros alumnos,

Phocis et Aoniae iaculis rarescitis umbrae,

Murorum tormenta Pylos Messenaque tendunt.

Nulla immunis humus; uelluntur postibus altis

Arma olim dimissa patrum, flammisque liquescunt

425

Dona deum: ereptum superis Mars efferat aurum.

Nusquam umbrae ueteres: minor Othrys et ardua sidunt

Taygeta, exuti uiderunt aera montes.

Iam natat omne nemus: caeduntur robora classi,

Silua minor remis. ferrum lassatur in usus

430

Innumeros, quod rostra liget, quod muniat arma,

Belligeros quod frenet equos, quod mille catenis

Squalentes nectat tunicas, quod sanguine fumet

Vulneraque alta bibat, quod conspirante ueneno

Impellat mortes; tenuant umentia saxa

435

Attritu et pigris addunt mucronibus iras.

Nec modus aut arcus lentare aut fundere glandes

Aut torrere sudes galeasque attollere conis.

Hos inter motus pigram gemit una quietem

Thessalia et geminis incusat fata querelis,

440

Quod senior Peleus nec adhuc maturus Achilles.

Iam Pelopis terras Graiumque exhauserat orbem

Praecipitans in transtra uiros insanus equosque

Bellipotens. feruent portus et operta carinis

Stagna suasque hiemes classis promota suosque

445

Attollit fluctus; ipsum iam puppibus aequor

Deficit et totos consumunt carbasa uentos.

Prima rates Danaas Hecateia congregat Aulis,

Rupibus expositis longique crepidine dorsi

Euboicum scandens Aulis mare, litora multum

450

Montiuagae dilecta deae, iuxtaque Caphereus

Latratum pelago tollens caput. ille Pelasgas

Vt uidit tranare rates, ter monte ter undis

Intonuit saeuaeque dedit praesagia noctis.

Coetus ibi armorum Troiae fatalis, ibi ingens

455

Iuratur bellum, donec sol annuus omnes

Conficeret metas. tunc primum Graecia uires

Contemplata suas; tunc sparsa ac dissona moles

In corpus uultumque coit et rege sub uno

Disposita est. sic curua feras indago latentes

460

Claudit et admotis paulatim cassibus artat.

Illae ignem sonitumque pauent diffusaque linquunt

Auia miranturque suum decrescere montem,

Donec in angustam ceciderunt undique uallem;

Inque uicem stupuere greges socioque timore

465

Mansuescunt: simul hirtus aper, simul ursa lupusque

Cogitur et captos contempsit cerua leones.

Sed quamquam et gemini pariter sua bella capessant

Atridae famamque auida uirtute paternam

Tydides Sthenelusque premant, nec cogitet annos

470

Antilochus septemque Aiax umbone coruscet

Armenti reges atque aequum moenibus orbem,

Consiliisque armisque uigil contendat Vlixes:

Omnis in absentem belli manus ardet Achillen,

Nomen Achillis amant, et in Hectora solus Achilles

475

Poscitur, illum unum Teucris Priamoque loquuntur

Fatalem. quis enim Haemoniis sub uallibus alter

Creuerit effossa reptans niue? cuius adortus

Cruda rudimenta et teneros formauerit annos

Centaurus? patrii propior cui linea caeli,

480

Quemue alium Stygios tulerit secreta per amnes

Nereis et pulchros ferro praestruxerit artus?

Haec Graiae castris iterant traduntque cohortes.

Cedit turba ducum uincique haud maesta fatetur.

Sic cum pallentes Phlegraea in castra coirent

485

Caelicolae iamque Odrysiam Gradiuus in hastam

Surgeret et Libycos Tritonia tolleret angues

Ingentemque manu curuaret Delius arcum,

Stabat anhela metu solum Natura Tonantem

Respiciens: quando ille hiemes tonitrusque uocaret

490

Nubibus, igniferam quot fulmina posceret Aetnen.

Atque ibi dum mixta uallati plebe suorum

Et maris et belli consultant tempora reges,

Increpitans magno uatem Calchanta tumultu

Protesilaus agit: namque huic bellare cupido

495

Praecipua et primae iam tunc data gloria mortis:

"O nimium Phoebi tripodumque oblite tuorum,

Thestoride, quando ora deo possessa mouebis

Iustius aut quianam Parcarum occulta recludes?

Cernis ut ignotum cuncti stupeantque fremantque

500

Aeaciden? sordent uulgo Calydonius heros

Et magno genitus Telamone Aiaxque secundus.

Nos quoque - sed Mauors et Troia arrepta probabunt.

Illum neglectis (pudet heu!) ductoribus omnes

Belligerum ceu numen amant. dic ocius (aut cur

505

Serta comis et multus honos?) quibus abditus oris,

Quaue iubes tellure peti? nam fama nec antris

Chironis patria nec degere Peleos aula.

Heia, irrumpe deos et fata latentia uexa,

Laurigerosque ignes, si quando, auidissimus hauri!

510

Arma horrenda tibi saeuosque remisimus enses,

Numquam has imbellis galea uiolabere uittas:

Sed felix numeroque ducum praestantior omni,

Si magnum Danais pro te dependis Achillem."

Iamdudum trepido circumfert lumina motu

515

Intrantemque deum primo pallore fatetur

Thestorides; mox igne genas et sanguine torquens

Nec socios nec castra uidet, sed caecus et absens

Nunc superum magnos deprendit in aethere coetus,

Nunc sagas adfatur aues, nunc dura sororum

520

Licia, turiferas modo consulit anxius aras

Flammarumque apicem rapit et caligine sacra

Pascitur. exsiliunt crines rigidisque laborat

Vitta comis, nec colla loco nec in ordine gressus.

Tandem fessa tremens longis mugitibus ora

525

Soluit, et oppositum uox eluctata furorem est:

"Quo rapis ingentem magni Chironis alumnum

Femineis, Nerei, dolis? huc mitte: quid aufers?

Non patiar: meus iste, meus. tu diua profundi,

Et me Phoebus agit. latebris quibus abdere temptas

530

Euersorem Asiae? uideo per Cycladas altas

Attonitam et turpi quaerentem litora furto.

Occidimus: placuit Lycomedis conscia tellus.

O scelus! en fluxae ueniunt in pectora uestes.

Scinde, puer, scinde et timidae ne cede parenti.

535

Ei mihi, raptus abit! quaenam haec procul improba uirgo?

Hic nutante gradu stetit amissisque furoris

Viribus ante ipsas tremefactus corruit aras.

Tunc haerentem Ithacum Calydonius occupat heros:

"Nos uocat iste labor: neque enim comes ire recusem,

540

Si tua cura trahat. licet ille sonantibus antris

Tethyos auersae gremioque prematur aquosi

Nereos, inuenies. tu tantum prouidus astu

Tende animum uigilem fecundumque erige pectus:

Non mihi quis uatum dubiis in casibus ausit

545

Fata uidere prior." subicit gauisus Vlixes:

"Sic deus omnipotens firmet, sic adnuat illa

Virgo paterna tibi! sed me spes lubrica tardat:

Grande equidem armatum castris inducere Achillem;

Sed si fata negent, quam foedum ac triste reuerti!

550

Vota tamen Danaum non intemptata relinquam.

Iamque adeo aut aderit mecum Peleius heros,

Aut uerum penitus latet et sine Apolline Calchas."

Conclamant Danai stimulatque Agamemno uolentes:

Laxantur coetus resolutaque murmure laeto

555

Agmina discedunt, quales iam nocte propinqua

E pastu referuntur aues, uel in antra reuerti

Melle nouo grauidas mitis uidet Hybla cateruas.

Nec mora, iam dextras Ithacesia carbasus auras

Poscit, et in remis hilaris sedere iuuentus.

560

At procul occultum falsi sub imagine sexus

Aeaciden furto iam nouerat una latenti

Deidamia uirum; sed opertae conscia culpae

Cuncta pauet tacitasque putat sentire sorores.

Namque ut uirgineo stetit in grege durus Achilles

565

Exsoluitque rudem genetrix digressa pudorem,

Protinus elegit comitem, quamquam omnis in illum

Turba coit, blandeque nouas nil tale timenti

Admouet insidias: illam sequiturque premitque

Improbus, illam oculis iterumque iterumque resumit.

570

Nunc nimius lateri non euitantis inhaeret,

Nunc leuibus sertis, lapsis nunc sponte canistris,

Nunc thyrso parcente ferit, modo dulcia notae

Fila lyrae tenuesque modos et carmina monstrat

Chironis ducitque manum digitosque sonanti

575

Infringit citharae, nunc occupat ora canentis

Et ligat amplexus et mille per oscula laudat.

Illa libens discit, quo uertice Pelion, et quis

Aeacides, puerique auditum nomen et actus

Assidue stupet et praesentem cantat Achillen.

580

Ipsa quoque et ualidos proferre modestius artus

Et tenuare rudes attrito pollice lanas

Demonstrat reficitque colos et perdita dura

Pensa manu; uocisque sonum pondusque tenentis,

Quodque fugit comites, nimio quod lumine sese

585

Figat et in uerbis intempestiuus anhelet,

Miratur; iam iamque dolos aperire parantem

Virginea leuitate fugit prohibetque fateri.

Sic sub matre Rhea iuuenis regnator Olympi

Oscula securae dabat insidiosa sorori

590

Frater adhuc, medii donec reuerentia cessit

Sanguinis et uersos germana expauit amores.

[Tandem detecti timidae Nereidos astus.]

Lucus Agenorei sublimis ad orgia Bacchi

Stabat et admissum caelo nemus: huius in umbra

595

Alternam renouare piae trieterida matres

Consuerant scissumque pecus terraque reuulsas

Ferre trabes gratosque deo praestare furores.

Lex procul ire mares: iterat praecepta uerendus

Ductor, inaccessumque uiris edicitur antrum.

600

Nec satis est: stat fine dato metuenda sacerdos

Exploratque aditus, ne quis temerator oberret

Agmine femineo: tacitus sibi risit Achilles.

Illum uirgineae ducentem signa cateruae

Magnaque difficili soluentem bracchia motu

605

(Et sexus pariter decet et mendacia matris)

Mirantur comites. nec iam pulcherrima turbae

Deidamia suae tantumque admota superbo

Vincitur Aeacide, quantum premit ipsa sorores.

Vt uero e tereti dimisit nebrida collo

610

Errantesque sinus hedera collegit et alte

Cinxit purpureis flauentia tempora uittis

Vibrauitque graui redimitum missile dextra,

Attonito stat turba metu sacrisque relictis

Illum ambire libet pronosque attollere uultus.

615

Talis, ubi ad Thebas uultumque animumque remisit

Euhius et patrio satiauit pectora luxu,

Serta comis mitramque leuat thyrsumque uirentem

Armat et hostiles inuisit fortior Indos.

Scandebat roseo medii fastigia caeli

620

Luna iugo, totis ubi somnus inertior alis

Defluit in terras mutumque amplectitur orbem:

Consedere chori paulumque exercita pulsu

Aera tacent, tenero cum solus ab agmine Achilles

Haec secum: "quonam timidae commenta parentis

625

Vsque feres? primumque imbelli carcere perdes

Florem animi? non tela licet Mauortia dextra,

Non trepidas agitare feras. ubi campus et amnes

Haemonii? quaerisne meos, Sperchie, natatus

Promissasque comas? an desertoris alumni

630

Nullus honos? Stygiasque procul iam raptus ad umbras

Dicor et orbatus plangit mea funera Chiron?

Tu nunc tela manu, nostros tu dirigis arcus

Nutritosque mihi scandis, Patrocle, iugales:

Ast ego pampineis diffundere bracchia thyrsis

635

Et tenuare colus (pudet haec taedetque fateri)

Iam scio. quin etiam dilectae uirginis ignem

Aequaeuamque facem captus noctesque diesque

Dissimulas. quonam usque premes urentia pectus

Vulnera teque marem (pudet heu!) nec amore probaris?"

640

Sic ait; et densa noctis gauisus in umbra

Tempestiua suis torpere silentia furtis

Vi potitur uotis et toto pectore ueros

Admouet amplexus; uidit chorus omnis ab alto

Astrorum et tenerae rubuerunt cornua Lunae.

645

Illa quidem clamore nemus montemque repleuit:

Sed Bacchi comites, discussa nube soporis,

Signa choris indicta putant; fragor undique notus

Tollitur et thyrsos iterum uibrabat Achilles,

Ante tamen dubiam uerbis solatus amicis:

650

"Ille ego (quid trepidas?) genitum quem caerula mater

Paene Ioui siluis niuibusque immisit alendum

Thessalicis. nec ego hos cultus aut foeda subissem

Tegmina, ni primo te uisa in litore: cessi

Te propter, tibi pensa manu, tibi mollia gesto

655

Tympana. quid defles magno nurus addita ponto?

Quid gemis ingentes caelo paritura nepotes?

Sed pater-: ante igni ferroque excisa iacebit

Scyros et in tumidas ibunt haec uersa procellas

Moenia, quam saeuo mea tu conubia pendas

660

Funere: non adeo parebimus omnia matri."

[Vade sed ereptum celes taceasque pudorem.]

Obstipuit tantis regina exterrita monstris,

Quamquam olim suspecta fides, et comminus ipsum

Horruit et facies multum mutata fatentis.

665

Quid faciat? casusne suos ferat ipsa parenti

Seque simul iuuenemque premat, fortassis acerbas

Hausurum poenas? et adhuc in corde manebat

Ille diu deceptus amor: silet aegra premitque

Iam commune nefas; unam placet addere furtis

670

Altricem sociam, precibus quae uicta duorum

Adnuit. illa astu tacito raptumque pudorem

Surgentemque uterum atque aegros in pondere menses

Occuluit, plenis donec stata tempora metis

Attulit et partus index Lucina resoluit.

675

Iamque per Aegaeos ibat Laertia flexus

Puppis et innumerae mutabant Cyclades auras:

Iam Paros Olearosque latent; iam raditur alta

Lemnos et a tergo decrescit Bacchica Naxos,

Ante oculos crescente Samo; iam Delos opacat

680

Aequor, ubi e celsa libant carchesia puppi

Responsique fidem et uerum Calchanta precantur.

Audiit Arquitenens Zephyrumque e uertice Cynthi

Impulit et dubiis pleno dedit omina uelo.

It pelago secura ratis: quippe alta Tonantis

685

Iussa Thetin certas fatorum uertere leges

Arcebant aegram lacrimis ac multa timentem,

Quod non erueret pontum uentisque fretisque

Omnibus inuisum iam tunc sequeretur Vlixem.

Frangebat radios humili iam pronus Olympo

690

Phoebus et Oceani penetrabile litus anhelis

Promittebat equis, cum se scopulosa leuauit

Scyros; in hanc totos emisit puppe rudentes

Dux Laertiades sociisque resumere pontum

Imperat et remis Zephyros supplere cadentes.

695

Accedunt iuxta, et magis indubitata magisque.

Scyros erat placidique super Tritonia custos

Litoris. egressi numen uenerantur amicae

Aetolusque Ithacusque deae. tunc prouidus heros,

Hospita ne subito terrerent moenia coetu,

700

Puppe iubet remanere suos; ipse ardua fido

Cum Diomede petit. sed iam praeuenerat arcis

Litoreae seruator Abas ignotaque regi

Ediderat, sed Graia tamen, succedere terris

Carbasa. procedunt, gemini ceu foedere iuncto

705

Hiberna sub nocte lupi: licet et sua pulset

Natorumque fames, penitus rabiemque minasque

Dissimulant humilesque meant, ne nuntiet hostes

Cura canum et trepidos moneat uigilare magistros.

Sic segnes heroes eunt campumque patentem,

710

Qui medius portus celsamque interiacet urbem,

Alterno sermone terunt; prior occupat acer

Tydides: "qua nunc uerum ratione paramus

Scrutari? namque ambiguo sub pectore pridem

Verso, quid imbellis thyrsos mercatus et aera

715

Vrbibus in mediis Baccheaque terga mitrasque

Huc tuleris uarioque aspersas nebridas auro?

Hisne grauem Priamo Phrygibusque armabis Achillem?"

Illi surridens Ithacus paulum ore remisso:

"Haec tibi, uirginea modo si Lycomedis in aula est

720

Fraude latens, ultro confessum in proelia ducent

Peliden; tu cuncta citus de puppe memento

Ferre, ubi tempus erit, clipeumque his iungere donis,

Qui pulcher signis auroque asperrimus astat;

Nec sat erit: tecum lituo bonus adsit Agyrtes

725

Occultamque tubam tacitos adportet in usus."

Dixerat, atque ipso portarum in limine regem

Cernit et ostensa pacem praefatus oliua:

"Magna, reor, pridemque tuas peruenit ad aures

Fama trucis belli, regum placidissime, quod nunc

730

Europamque Asiamque quatit. si nomina forte

Huc perlata ducum, fidit quibus ultor Atrides,

Hic tibi, quem tanta meliorem stirpe creauit

Magnanimus Tydeus, Ithacis ego ductor Vlixes.

Causa uiae (metuam quid enim tibi cuncta fateri,

735

Cum Graius notaque fide celeberrimus?): imus

Explorare aditus inuisaque litora Troiae,

Quidue parent." medio sermone intercipit ille:

"Adnuerit Fortuna, precor, dextrique secundent

Ista dei! Nunc hospitio mea tecta piumque

740

Inlustrate larem." simul intra limina ducit.

Nec mora, iam mensas famularis turba torosque

Instruit. interea uisu perlustrat Vlixes

Scrutaturque domum, si qua uestigia magnae

Virginis aut dubia facies suspecta figura;

745

Porticibusque uagis errat totosque penates,

Ceu miretur, adit: uelut ille cubilia praedae

Indubitata tenens muto legit arua Molosso

Venator, uideat donec sub frondibus hostem

Porrectum somno positosque in caespite dentis.

750

Rumor in arcana iamdudum perstrepit aula,

Virginibus qua fida domus, uenisse Pelasgum

Ductores Graiamque ratem sociosque receptos.

Iure pauent aliae; sed uix noua gaudia celat

Pelides auidusque nouos heroas et arma

755

Vel talis uidisse cupit. iamque atria feruent

Regali strepitu et picto discumbitur auro,

Cum pater ire iubet natas comitesque pudicas

Natarum. subeunt, quales Maeotide ripa,

Cum Scythicas rapuere domos et capta Getarum

760

Moenia, suppositis epulantur Amazones armis.

Tum uero intentus uultus ac pectora Vlixes

Perlibrat uisu, sed nox inlataque fallunt

Lumina et extemplo latuit mensura iacentum.

At tamen erectumque genas oculisque uagantem

765

Nullaque uirginei seruantem signa pudoris

Defigit comitique obliquo lumine monstrat.

Quid nisi praecipitem blando complexa moneret

Deidamia sinu nudataque pectora semper

Exsertasque manus umerosque in ueste teneret

770

Et prodire toris et poscere uina uetaret

Saepius et fronti crinale reponeret aurum?

Argolicis ducibus iam tunc patuisset Achilles.

Vt placata fames epulis bis terque repostis,

Rex prior alloquitur paterisque hortatur Achiuos:

775

"Inuideo uestris, fateor, decora inclita gentis

Argolicae, coeptis: utinam et mihi fortior aetas,

Quaeque fuit, Dolopas cum Scyria litora adortos

Perdomui, fregique uadis, quae signa triumphi

Vidistis celsa murorum in fronte, carinas.

780

Saltem si suboles, aptum quam mittere bello-

[Possem, plena forent mihi gaudia; namque iuuarem.]

Nunc ipsi uiresque meas et cara uidetis

Pignora: quando nouos dabit haec mihi turba nepotis?"

Dixerat, et sollers arrepto tempore Vlixes:

785

"Haut spernenda cupis; quis enim non uisere gentes

Innumeras uariosque duces atque agmina regum

Ardeat? omne simul roburque decusque potentis

Europae meritos ultro iurauit in enses.

Rura urbesque uacant, montes spoliauimus altos,

790

Omne fretum longa uelorum obtexitur umbra;

Tradunt arma patres, rapit irreuocata iuuentus.

Non alias umquam tantae data copia famae

Fortibus aut campo maiore exercita uirtus."

Adspicit intentum uigilique haec aure trahentem,

795

Cum paueant aliae demissaque lumina flectant,

Atque iterat: "quisquis proauis et gente superba,

Quisquis equo iaculoque potens, qui praeualet arcu,

Omnis honos illic, illic ingentia certant

Nomina: uix timidae matres aut agmina cessant

800

Virginea; o multum sterilis damnatus in annos

Inuisusque deis, si quem haec noua gloria segnem

Praeterit." exisset stratis, ni prouida signo

Deidamia dato cunctas hortata sorores

Liquisset mensas ipsum complexa. sed haeret

805

Respiciens Ithacum coetuque nouissimus exit.

Ille quoque incepto paulum ex sermone remittit,

Pauca tamen iungens: "at tu tranquillus in alta

Pace mane carisque para conubia natis,

Quas tibi sidereis diuarum uultibus aequas

810

Fors dedit. ut me olim tacitum reuerentia tangit!

Is decor et formae species permixta uirili."

Occurrit genitor: "quid si aut Bacchea ferentes

Orgia, Palladias aut circum uideris aras?

Et dabimus, si forte nouus cunctabitur Auster."

815

Excipiunt cupidi et tacitis spes addita uotis.

Cetera depositis Lycomedis regia curis

Tranquilla sub pace silet, sed longa sagaci

Nox Ithaco, lucemque cupit somnumque grauatur.

Vixdum exorta dies et iam comitatus Agyrte

820

Tydides aderat praedictaque dona ferebat.

Nec minus egressae thalamo Scyreides ibant

Ostentare choros promissaque sacra uerendis

Hospitibus. nitet ante alias regina comesque

Pelides, qualis Siculae sub rupibus Aetnae

825

Naidas Hennaeas inter Diana feroxque

Pallas et Elysii lucebat sponsa tyranni.

Iamque mouent gressus thiasisque Ismenia buxus

Signa dedit, quater aera Rheae, quater enthea pulsant

Terga manu uariosque quater legere recursus.

830

Tunc thyrsos pariterque leuant pariterque reponunt

Multiplicantque gradum, modo quo Curetes in actu

Quoque pii Samothraces eunt, nunc obuia uersae

Pectine Amazonio, modo quo citat orbe Lacaenas

Delia plaudentesque suis intorquet Amyclis.

835

Tunc uero, tunc praecipue manifestus Achilles

Nec seruare uices nec bracchia iungere curat;

Tunc molles gressus, tunc aspernatur amictus

Plus solito rumpitque choros et plurima turbat.

Sic indignantem thyrsos acceptaque matris

840

Tympana iam tristes spectabant Penthea Thebae.

Soluuntur laudata cohors repetuntque paterna

Limina, ubi in mediae iamdudum sedibus aulae

Munera uirgineos uisus tractura locarat

Tydides, signum hospitii pretiumque laboris,

845

Hortaturque legant, nec rex placidissimus arcet.

Heu simplex nimiumque rudis, qui callida dona

Graiorumque dolos uariumque ignoret Vlixem!

Hic aliae, quas sexus iners naturaque ducit,

Aut teretes thyrsos aut respondentia temptant

850

Tympana, gemmatis aut nectunt tempora limbis:

Arma uident magnoque putant donata parenti.

At ferus Aeacides, radiantem ut comminus orbem,

Caelatum pugnas (saeuis et forte rubebat

Bellorum maculis) acclinem conspicit hastae,

855

Infremuit torsitque genas, et fronte relicta

Surrexere comae; nusquam mandata parentis,

Nusquam occultus amor, totoque in pectore Troia est.

Vt leo, materno cum raptus ab ubere mores

Accepit pectique iubas hominemque uereri

860

Edidicit nullasque rapi nisi iussus in iras,

Si semel aduerso radiauit lumine ferrum,

Eiurata fides domitorque inimicus, in illum

Prima fames, timidoque pudet seruisse magistro.

Vt uero accessit propius luxque aemula uultum

865

Reddidit et simili talem se uidit in auro,

Horruit erubuitque simul. tunc acer Vlixes

Admotus lateri summissa uoce: "quid haeres?

Scimus" ait: "tu semiferi Chironis alumnus,

Tu caeli pelagique nepos, te Dorica classis,

870

Te tua suspensis exspectat Graecia signis,

Ipsaque iam dubiis nutant tibi Pergama muris.

Heia, abrumpe moras! Sine perfida palleat Ide,

Et iuuet haec audire patrem, pudeatque dolosam

Sic pro te timuisse Thetin." iam pectus amictu

875

Laxabat, cum grande tuba (sic iussus) Agyrtes

Insonuit: fugiunt disiectis undique donis

Implorantque patrem commotaque proelia credunt.

Illius intactae cecidere a pectore uestes,

Iam clipeus breuiorque manu consumitur hasta

880

(Mira fides!), Ithacumque umeris excedere uisus

Aetolumque ducem: tantum subita arma calorque

Martius horrenda confundit luce penates.

Immanisque gradu, ceu protinus Hectora poscens,

Stat medius trepidante domo, Peleaque uirgo

885

Quaeritur. ast alia plangebat parte retectos

Deidamia dolos, cuius cum grandia primum

Lamenta et notas accepit pectore uoces,

Haesit et occulto uirtus infracta calore est.

Demittit clipeum regisque ad limina uersus

890

Attonitum factis inopinaque monstra pauentem,

Sicut erat, nudis Lycomedem adfatur in armis:

"Me tibi, care pater (dubium dimitte pauorem!),

Me dedit alma Thetis: te pridem tanta manebat

Gloria, quaesitum Danais tu mittis Achillem,

895

Gratior et magno, si fas dixisse, parente

Et dulci Chirone mihi. sed corda parumper

Huc aduerte libens atque has bonus accipe uoces:

Peleus te nato socerum et Thetis hospita iungunt,

Adlegantque suos utroque a sanguine diuos.

900

Vnam uirgineo natarum ex agmine poscunt:

Dasne? an gens humilis tibi degeneresque uidemur?

Non renuis? Iunge ergo manus et concipe foedus

Atque ignosce tuis. tacito iam cognita furto

Deidamia mihi; quid enim his obstare lacertis,

905

Qua potuit nostras possessa repellere uires?

Me luere ista iube; pono arma et reddo Pelasgis

Et maneo. quid triste fremis? quid lumina mutas?

Iam socer es" - natum ante pedes prostrauit et addit,

"Iamque auus: immitis quotiens iterabitur ensis!

910

Turba sumus." tunc et Danai per sacra fidemque

Hospitii blandusque precum compellit Vlixes.

Ille, etsi carae comperta iniuria natae

Et Thetidis mandata mouent prodique uidetur

Depositum tam grande deae, tamen obuius ire

915

Tot metuit fatis Argiuaque bella morari;

(Fac uelit, ipsam illic matrem spreuisset Achilles)

Nec tamen abnuerit genero se iungere tali:

Vincitur. arcanis effert pudibunda tenebris

Deidamia gradum, ueniae nec protinus amens

920

Credit et opposito genitorem placat Achille.

Mittitur Haemoniam, magnis qui Pelea factis

Impleat et classem comitesque in proelia poscat.

Nec non et geminas regnator Scyrius alnos

Deducit genero uiresque excusat Achiuis.

925

Tunc epulis consumpta dies, tandemque retectum

Foedus et intrepidos nox conscia iungit amantes.

Illius ante oculos noua bella et Xanthus et Ide

Argolicaeque rates atque ipsas cogitat undas

Auroramque timet; cara ceruice mariti

930

Fusa noui lacrimas iam soluit et occupat artus:

"Aspiciamne iterum meque hoc in pectore ponam,

Aeacide? rursusque tuos dignabere partus?

An tumidus Teucrosque lares et capta reportans

Pergama uirgineae noles meminisse latebrae?

935

Quid precer, heu, timeamue prius? quidue anxia mandem,

Cui uix flere uacat? modo te nox una deditque

Inuiditque mihi! Thalamis haec tempora nostris?

Hicne est liber hymen? o dulcia furta dolique,

O timor! abripitur miserae permissus Achilles.

940

I (neque enim tantos ausim reuocare paratus)

I cautus, nec uana Thetin timuisse memento,

I felix nosterque redi! nimis improba posco:

Iam te sperabunt lacrimis planctuque decorae

Troades optabuntque tuis dare colla catenis

945

Et patriam pensare toris aut ipsa placebit

Tyndaris, incesta nimium laudata rapina.

Ast egomet primae puerilis fabula culpae

Narrabor famulis aut dissimulata latebo.

Quin age, duc comitem; cur non ego Martia tecum

950

Signa feram? tu thyrsa manu Baccheaque mecum

Sacra, quod infelix non credet Troia, tulisti.

Attamen hunc, quem maesta mihi solacia linquis,

Hunc saltem sub corde tene et concede precanti

Hoc solum, pariat ne quid tibi barbara coniunx,

955

Ne qua det indignos Thetidi captiua nepotes."

Talia dicentem non ipse immotus Achilles

Solatur iuratque fidem iurataque fletu

Spondet et ingentis famulas captumque reuersus

Ilion et Phrygiae promittit munera gazae.

960

Irrita uentosae rapiebant uerba procellae.

3

multa Q

multum P E C K B R