ID AXON94
Autore/iAlessia Dimartino
Data8-7-2015
TitoloDedica dei Siracusani a tutti gli dèi
Riassunto (massimo 650 caratteri spazi inclusi)

Nel 1734 fu rinvenuta a Siracusa, e più precisamente, nel quartiere di Acradina, una base votiva che reca un’iscrizione di dedica di un votivo da parte dei Siracusani a tutti gli dèi per celebrare una vittoria di Ierone II in un’occasione in cui il sovrano si sarebbe distinto in campo militare: è probabile che si tratti della prima vittoria ufficiale, quella riportata sul Longano all’inizio del suo regno. A questo momento specifico sembra rinviare, infatti, il verbo hegeomai della base siracusana che connota Ierone II innanzi tutto come condottiero che, proprio in virtù della sua gloria militare, avrebbe guadagnato le simpatie dei Siracusani e dei loro alleati e avrebbe assunto il potere regale. Mediante la dedica si presenta Ierone ufficialmente nel suo nuovo statuto di basileus, acclamato e riconosciuto dai Siracusani alla presenza di tutti gli dèii.

Per il commento
vai alla rivista

Edizioni Ca' Foscari

SupportoBase; marmo o calcare di colore scuro; 90 × 60 × 60 cm. Integro, la base è profondamente scheggiata in alto a destra.
Cronologia269/8 a.C.
TipologiaDedica onoraria pubblica.
Ritrovamento
1734.
Italia, Sicilia, Siracusa, rinvenuta presso il quartiere di Acradina.

Luogo di conservazioneItalia, Siracusa, Museo Archeologico Regionale Paolo Orsi, nr. inv. 6489.
Scrittura
  • Struttura del testo: prosa epigrafica.
  • Tecnica di scrittura: incisa.
  • Lettere particolari: epsilonepsilon; sigmasigma; omegaomega.
  • Particolarità paleografiche: si sottolinea in primo luogo la raffinatezza dello stile scrittorio con lettere realizzate con sottili incisioni a punto affondato alle estremità dei tratti; si nota inoltre una tendenza a ridurre la dimensione delle lettere tonde (omicron, theta).
  • Andamento: progressivo.
  • Lingua: dorico di Sicilia, varietà di Siracusa
    hageomenos = hegeomenos.
Lemma

Vidi.

Lupi 1734, 90; Lancillotto Castello Principe di Torremuzza 1762, 159 [Lancillotto Castello Principe di Torremuzza 1784, I, 1]; Schiavo 1756, III, 80; IV, 17, 45; Amico 1759, 525; Muratori 1775, 11; Capodieci 1813, 2; Paternò Castello, Principe di Biscari 1817, 263; CIG III 5368; Syll. I 427; IG XIV 2; SGDI III/1.3 3231; Michel, Recueil 1241; De Sensi Sestito 1977, 182-183; Manganaro 1965, 315, n. 7; Sgarlata 1993, nr. 1; Dimartino 2006, 703, nr. 1.1.

Cfr. Libertini 1929, 123.

Testo 

βασιλέως ἁγε[ομένου] ׀ ‘Ιέρωνος ‘Ιεροκλέος ׀ θεοῖς πᾶσι

Apparato

1 βασιλέος ἁγε[μονεύοντος] ed. pr.; βασιλέως ἁπε[.....] Paternò Castello-Principe di Biscari; βασιλέως ἁγε[μόνος] Boeckh-Franz, Dittenberger, Kaibel, Michel.

Traduzione
Essendo il re Ierone, figlio di Ierocle, a capo (di una spedizione militare?), i Siracusani (hanno dedicato questo donativo) agli dèi tutti.
Bibliografia

CIG III = Boeckh, A.; Franz, J. (edd.) (1853). Corpus Inscriptionum Graecarum III. Berlin (nrr. 3810-6816).

CIG III = Boeckh, A.; Franz, J. (edd.) (1853). Corpus Inscriptionum Graecarum III. Berlin (nrr. 3810-6816).

IG XIV = Kaibel, G. (ed.) (1890). Inscriptiones Graecae, XIV. Inscriptiones Siciliae et Italiae, additis Galliae, Hispaniae, Britanniae, Germaniae inscriptionibus. Berlin.

IG XIV = Kaibel, G. (ed.) (1890). Inscriptiones Graecae, XIV. Inscriptiones Siciliae et Italiae, additis Galliae, Hispaniae, Britanniae, Germaniae inscriptionibus. Berlin.

Michel, Recueil = Michel, C. (éd.) (1897-1900). Recueil d'inscriptions grecques. Brussels (https://archive.org/search.php?query=michel%20recueil%20d%27inscriptions%20grecques).

Michel, Recueil = Michel, C. (éd.) (1897-1900). Recueil d'inscriptions grecques. Brussels (https://archive.org/search.php?query=michel%20recueil%20d%27inscriptions%20grecques).

SGDI III/1.3 = Prellwitz, W. (a cura di) (1889). Sammlung der griechischen Dialekt-Inschriften. III. 1. Hälfte: Die Inschriften der dorischen Gebiete ausser Lakonien, Thera, Melos, Kreta, Sicilien. 3. hft.: Die argivischen Inschriften. Göttingen (https://archive.org/search.php?query=sammlung%20der%20griechischen%20dialektinschriften).

SGDI III/1.3 = Prellwitz, W. (a cura di) (1889). Sammlung der griechischen Dialekt-Inschriften. III. 1. Hälfte: Die Inschriften der dorischen Gebiete ausser Lakonien, Thera, Melos, Kreta, Sicilien. 3. hft.: Die argivischen Inschriften. Göttingen (https://archive.org/search.php?query=sammlung%20der%20griechischen%20dialektinschriften).

Syll. I = Dittenberger, W. (a cura di) (1883). Sylloge Inscriptionum Graecarum, 1st ed. Vol. I. Ausg. Leipzig.

Syll. I = Dittenberger, W. (a cura di) (1883). Sylloge Inscriptionum Graecarum, 1st ed. Vol. I. Ausg. Leipzig.

Amico, V.M. (a cura di) (1759). Lexicon topographicum siculum in quo Siciliae urbes, oppida cum vetusta, tum extantia, pontes, flumina, portus, adjacentes insulae, ac singula loca describuntur, illustrantur, II. Catania.

Amico, V.M. (a cura di) (1759). Lexicon topographicum siculum in quo Siciliae urbes, oppida cum vetusta, tum extantia, pontes, flumina, portus, adjacentes insulae, ac singula loca describuntur, illustrantur, II. Catania.

Berve, H. (a cura di) (1959). König Hieron II. Monaco.

Berve, H. (a cura di) (1959). König Hieron II. Monaco.

Capodieci, G.M. (a cura di) (1813). Antichi Monumenti di Siracusa. Siracusa.

Capodieci, G.M. (a cura di) (1813). Antichi Monumenti di Siracusa. Siracusa.

De Sensi Sestito, G. (a cura di) (1977). Gerone II. Un monarca ellenistico in Sicilia. Palermo.

De Sensi Sestito, G. (a cura di) (1977). Gerone II. Un monarca ellenistico in Sicilia. Palermo.

Dimartino, A. (2006). «Per una revisione dei documenti epigrafici siracusani pertinenti al regno di Ierone II». Michelini, C. (a cura di), Guerra e pace in Sicilia e nel Mediterraneo antico (VIII-III sec. a.C.): arti, prassi e teoria della pace e della guerra. Quinte Giornate Internazionali di Studi sull’area elima e la Sicilia occidentale, Erice 12-15 ottobre 2003. Pisa, 703-17.

Dimartino, A. (2006). «Per una revisione dei documenti epigrafici siracusani pertinenti al regno di Ierone II». Michelini, C. (a cura di), Guerra e pace in Sicilia e nel Mediterraneo antico (VIII-III sec. a.C.): arti, prassi e teoria della pace e della guerra. Quinte Giornate Internazionali di Studi sull’area elima e la Sicilia occidentale, Erice 12-15 ottobre 2003. Pisa, 703-17.

Hüttl, W. (1929). Verfassungsgeschichte von Syrakus. Praga.

Hüttl, W. (1929). Verfassungsgeschichte von Syrakus. Praga.

Lancillotto Castello Principe di Torremuzza, G. (a cura di) (1762). Le antiche iscrizioni di Palermo raccolte, e spiegate sotto gli auspizj dell’eccellentissimo Senato Palermitano grande di Spagna di prima classe. Palermo.

Lancillotto Castello Principe di Torremuzza, G. (a cura di) (1762). Le antiche iscrizioni di Palermo raccolte, e spiegate sotto gli auspizj dell’eccellentissimo Senato Palermitano grande di Spagna di prima classe. Palermo.

Lancillotto Castello Principe di Torremuzza, G. (a cura di) (1784). Siciliae et objacentium insularum veterum inscriptionum Siciliae collectio, Prolegomenis et Notis, illustrata. Palermo.

Lancillotto Castello Principe di Torremuzza, G. (a cura di) (1784). Siciliae et objacentium insularum veterum inscriptionum Siciliae collectio, Prolegomenis et Notis, illustrata. Palermo.

Lehmler, C. (a cura di) (2005). Syrakus unter Agathokles und Hieron II. Die Verbindung von Kultur und Macht in einer Hellenistischen Metropole. Monaco.

Lehmler, C. (a cura di) (2005). Syrakus unter Agathokles und Hieron II. Die Verbindung von Kultur und Macht in einer Hellenistischen Metropole. Monaco.

Libertini, G. (a cura di) (1929). Il Regio Museo Archeologico di Siracusa. Roma.

Libertini, G. (a cura di) (1929). Il Regio Museo Archeologico di Siracusa. Roma.

Lupi, A.M. (a cura di) (1734). Dissertatio et animadversiones ad nuper inventum Severae Martyris epitaphium illustratum. Palermo.

Lupi, A.M. (a cura di) (1734). Dissertatio et animadversiones ad nuper inventum Severae Martyris epitaphium illustratum. Palermo.

Lévêque , P. (a cura di) (1957). Pyrrhos. Paris.

Lévêque , P. (a cura di) (1957). Pyrrhos. Paris.

Manganaro, G. (1965). «Una epistola di Gerone II ai Siracusani (IG XIV, 7)». Athenaeum, 43, 312-320.

Manganaro, G. (1965). «Una epistola di Gerone II ai Siracusani (IG XIV, 7)». Athenaeum, 43, 312-320.

Muratori, L.A. (a cura di) (1775). Veterum Inscriptionum graecarum et latinarum Novissimus Thesaurus secundis curis auctus et expolitus sive ad novum thesaurum veterum inscriptionum clarissimi viri. Milano.

Muratori, L.A. (a cura di) (1775). Veterum Inscriptionum graecarum et latinarum Novissimus Thesaurus secundis curis auctus et expolitus sive ad novum thesaurum veterum inscriptionum clarissimi viri. Milano.

Paternò Castello, Principe di Biscari, I. (a cura di) (1817). Itinerarium Siculum. Napoli.

Paternò Castello, Principe di Biscari, I. (a cura di) (1817). Itinerarium Siculum. Napoli.

Schenk von Stauffenberg, A.G. (a cura di) (1933). König Hieron der Zweite von Syrakus. Stuttgart.

Schenk von Stauffenberg, A.G. (a cura di) (1933). König Hieron der Zweite von Syrakus. Stuttgart.

Schiavo, D. (a cura di) (1756). Memorie per servire alla storia letteraria di Sicilia. Palermo.

Schiavo, D. (a cura di) (1756). Memorie per servire alla storia letteraria di Sicilia. Palermo.

Sgarlata, M. (a cura di) (1993). La raccolta epigrafica e l’epistolario archeologico di Cesare Gaetani conte della Torre. Palermo.

Sgarlata, M. (a cura di) (1993). La raccolta epigrafica e l’epistolario archeologico di Cesare Gaetani conte della Torre. Palermo.

Walbank, F.W. (1967). A Historical Commentary on Polybius II. Commentary on Books VII-XVIII. Oxford.

Walbank, F.W. (1967). A Historical Commentary on Polybius II. Commentary on Books VII-XVIII. Oxford.
Paternò Castello, Principe di Biscari, I. (a cura di) (1817). Itinerarium Siculum. Napoli.
CIG III = Boeckh, A.; Franz, J. (edd.) (1853). Corpus Inscriptionum Graecarum III. Berlin (nrr. 3810-6816).
Syll. I = Dittenberger, W. (a cura di) (1883). Sylloge Inscriptionum Graecarum, 1st ed. Vol. I. Ausg. Leipzig.
IG XIV = Kaibel, G. (ed.) (1890). Inscriptiones Graecae, XIV. Inscriptiones Siciliae et Italiae, additis Galliae, Hispaniae, Britanniae, Germaniae inscriptionibus. Berlin.
Michel, Recueil = Michel, C. (éd.) (1897-1900). Recueil d'inscriptions grecques. Brussels (https://archive.org/search.php?query=michel%20recueil%20d%27inscriptions%20grecques).
Immagini
Apografo a cura dell'A.