10. Isotta Ariminensis
divo Sigismundo Pandulpho Malatestae

Nuper ab invisis quae venit epistula terris,

      Sigismunde, tua littera facta manu,

Grata quidem, nec enim quicquam nisi dulce dedisses,

      Nuncia quae curas molliit una meas,

5

Suasit ut amissi merita pro morte parentis

      Nolim animos curis sollicitare meos.

Haec utinam, princeps Italarum gloria rerum,

      Arbitriis esset cura levanda meis.

Nos animi servos fecit deus igneus, ille

10

      Regnat et huc illuc corde sequente volat.

Quin etiam caros quae iam liquere parentes

      Et patriae externos praeposuere suae,

Innumeras referens animo praestante puellas,

      Ducis in exemplum facta priora meum.

15

At non Hypsiphyle carum est oblita parentem,

      Effera nec carum Penthesilea patrem.

Nanque Thoantheis nuda est qua Lemnos in oris,

      Quaesierat trepidum turba nefanda senem;

Lemniadesque viris genus implacabile texens

20

      Insidias, miseros corripuere viros.

Nec mora et Hypsiphyle muliebribus arsit in armis

      Vicinumque rapit pene Thoanta neci.

Penthesilea suis quae texit Amazonas armis

      Femineos inter saeva puella choros,

25

Harum animis patrem medioque furore recepit:

      Tantum amor et pietas iustaque facta valent.

Liquit et Atriden carum revocata parente

      Chryseis, Danais pestis acerba viris.

Portaratque manu splendentia munera Chryses,

30

      Munera magnanimo non capienda duci.

Nam sceptrum ad proceres solidum Phoebique coronam

      Attulit et tali voce locutus erat:

"Dii iubeant, Danai, Priami eripiatis ut urbem

      Et faciant patrias deinde redire domos:

35

Reddite progeniem caram Chryseida patri

      Accipite et magni munera magna dei.

Latonae atque Iovis prolem ne temnite, magni

      Graiugenae, genitor vosque ducemque rogo".

At ferus Atrides convicia solvit in illum

40

      Rettulit et timido verba superba seni.

Ille nihil contra, neque enim timor ipse sinebat.

      Venit ad irati maxima templa dei:

"Summe deum arcitenens Chrysai tutor Apollo,

      Qui Cyllam et Tenedi regna beata tenes,

45

Dent Danai poenas lacrimis, pater inclyte, nostris,

      Si qua tuis templis sacra benigna dedi".

Ille sacerdotem summis audivit ab astris

      Iratoque fremens corde sub axe volat,

Spiculaque accinctus circumtectamque pharetram

50

      Venit ad invisos corpora Graia viros.

Et procul incurvans divinis viribus arcum,

      Praevenit insidiis castra inimica suis;

Terribilisque fugit nervo resonante sagitta,

      Perque novem ad populos venit amara dies.

55

Iam decimos rediens Aurora retexerat ortus,

      Puniceos decies Ida recepit equos:

Nec prius immissam cladem removeret Apollo,

      Quam data sit caro tanta puella patri.

Ductorem Danaum nota pietate parentis

60

      Liquit et ex illo tempore casta fuit.

Adde quod infelix absum, fortissime princeps,

      Nunc quoque Arimineis una relicta locis.

Haud tibi turpe tamen fuerat, si femina tecum

      Venissem iussis castra secuta tuis.

65

Pro Turni auxilio venit pharetrata Camilla,

      Alciden coniunx saepe secuta fuit.

Athracis ante virum venatu exercita duro

      Hortata est celeres Hyppodamia canes.

Atlante ante viros flavi clades Meleagri

70

      Fixerat invisae colla nefanda ferae.

Ille caput tanti spolium preciumque laboris

      Tradidit: hoc tantum digna puella fuit.

Dicitur Andromache mediis speculata Pelasgis

      Congressum e muris Hectora saepe suis.

75

Illi animos coniunx dabat inclyta, sola maritum

      Movit: erat tanto causa puella duci.

Non tibi certe animos possem dare, maxime, quando

      Solus es in magna fortior Italia;

At possem fessum, si te fera bella fatigant,

80

      In dulci reducem saepe fovere sinu.

Hoc mihi longaevi posset removere parentis

      Moerorem et lacrymas comminuisse meas.

At cum nec tua vox, nec me tua movit imago,

      Nil superest animis ni pater ipse meis.

85

Mors venit ante oculos cari instaurata parentis,

      Astraque crudeles testor et ipsa deos:

"Crudeles divi, qui me servastis amantem,

      Linquerer ut patrio sola relicta Lari;

Aut mihi, quod caro genitori triste dedistis,

90

      Aut date magnanimum saepe videre ducem.

Ille animos poterit miserae lenire dolentis,

      Ille facit curas solus abire meas.

Reddite, si vultis tantos abolere dolores,

      Sigismundeas diique deaeque genas".

95

Quod si fata negant, sequar ipsum morte parentem,

      Qualibet attonitam morte perire iuvat.

At potius mea spes animi non irrita nostri,

      Sigismunde, meum tempus in omne decus,

Isottae miseresce tuae, quae te, optime rerum,

100

      Sospite, crede mihi, sospita semper erit.

Tu mihi pro solita tantum pietate rependes,

      Vt possim cari non meminisse patris:

Tantum amor ille tuus, tantum tua facta benigna

      Atque fides, animi pignora prima tui;

105

Tantum etiam virtus tua me movet, o nova semper

      Gloria in aeternos non peritura dies;

Famaque iam totum quae sit ventura per orbem

      Et nova Maeonia bella canenda tuba.

Quantus Eryx superat nubes et Pelion ingens,

110

      Aut qui verticibus sidera torquet Atlas,

Qui caelo caput atque pedes tellure recondit,

      Horrida cui gelidis barba riget nivibus,

Tanta tuae venient olim praeconia famae

      Atque tuum nomen quisque poeta canet.