18. eulogium in Cosmum puerum magni Cosmi nepotem

Me precor, ingenti subeunt dum funera luctu,

      Aspice, seu civis seu peregrinus eris:

Sic hominum vanas poteris cognoscere curas

      Et solidum humanis rebus adesse nihil.

5

Nosces fallacis quot luserit aura sereni,

      Quam fugiat celeri spes moritura pede;

Haec te fortunae contemnere laeta monebunt,

      Cum refluat lubricis mobilis illa rotis.

Nam mihi quid nomen generis, quid profuit aetas,

10

      Quid Medicum cunctis inclita fama locis,

Quid mihi divitiae ingentes virtusve parentum,

      Quid teneris annis pectus habere senis?

Vera loquar: pueri tu ne contempseris umbram,

      Libera quae coelo iam leviore volat;

15

Carcere nam caeco Manes vinclisque soluti

      Mortalis terrae cernere vera queunt.

Cum me praecipiti periturum funere Clotho

      In lucem tristi conditione daret:

"I breve per spatium - dixit - puer! At breve vitae

20

      Hoc spatium longi temporis instar erit.

Namque capax rerum mens et prudentia velox,

      Qualia iam magni dant mihi signa viri;

Tu curas tenero gestabis corde viriles,

      Oreque lactenti grandia verba fluent.

25

Adde bonae stimulos artis, primordia magni

      Ingenii, et gravibus linguaque culta sonis.

Nec quisquam, Lydos Fesula de gente Quirites

      Impellet de se credere tanta puer,

Vllo nec tantum Florentia mater alumno

30

      Confidet nomen tollere in astra suum.

Sed spes decipiet miseram surdisque deorum

      Auribus in cassum tot pia vota cadent.

Nam tibi iam Lachesis, paene ipso in limine vitae,

      Truncabit celeri fila refracta manu.

35

Sed vos o miseri tantum sperare parentes

      Quid iuvat? An gravior luctus ut inde premat?

Discite iam, pridem quid vobis fata minentur,

      Nam praevisa minus fata nocere solent.

Fata domum Medicam cunctis celebrarier oris

40

      Et caput esse suis civibus usque dabunt;

Sed nimium nimiumque potens foret illa, senectae

      Si suus aspiceret tempora longa nepos.

Non tamen hinc ibit Stygias inglorius umbras;

      Nam desiderii stant monumenta sui.

45

Ah quantos gemitus imo de pectore tollent

      Syllanidae, tota quantus in urbe dolor!

Te matres, te, parve, viri iuvenesque senesque

      Flebunt, te maesti, Curia sancta, patres.

Nec tantum Archemori fatum morsusque draconis

50

      Argivum Nemeae flevit ab amne cohors,

Romula nec tantum puerili in corpore letum

      Marcelli tellus luctibus ingemuit.

Iam videor strepitus audire et rauca querentum

      Murmura confusis evolitare sonis,

55

Stiparique vias video et Laurentia templa

      Turgidaque e lacrimis lumina cuncta piis.

Ergo ibis quo fata trahunt; sed qui tua condet

      Parvus membra ferat disticha nostra lapis:

Hic Cosmus puer est, cui si via longa fuisset,

60

      Cosmi virtutes aequiparasset avi."

Dixerat haec Clotho mihi iam sub liminis oras

      Venturo: pariunt nunc sua verba fidem.

Namque duos primo lustro vix addidit annos,

      Bisque etiam nonos invida parca dies,

65

Et procul ah, dulcis distractus pectore matris

      Pocula Letheo gurgite nigra bibam.

Iamque per Elysios veniens novus incola lucos

      Mirabor Manes per sua prata pios.

Tu tamen o nobis genitor iustissima cura

70

      Aspera fortunae vulnera disce pati.

Et tua si flatu nunquam intumuere secundo

      Pectora tam multis sollicitata bonis,

Disce animum duris fortem quoque sumere rebus,

      Nunc ne succumbat mens generosa malo.

75

Nam vir tunc fueris, sortem si invictus utramque

      Sic tuleris, medio ne moveare gradu,

Cum praeter culpam - stulti licet usque repugnent -

      Nil sit quod sapiens non tollerare velit.

Quin etiam multi tranquillo pectore caros

80

      Arsuris natos imposuere rogis.

Aemilii nota est fors invidiosa triumphi,

      Perdita per septem pignora bina dies;

Et nati funus memorant spectasse Catonem,

      Prospera qua sapiens cernere fronte solet.

85

At qualem natum, sella cui Roma curuli

      Diceret ut praetor civica iura dedit.

Et Fabius nati primos quem sumere fasces

      Viderat arenti lumine fata tulit,

Nec te Tarpeios postes Pulville tenentem

90

      Tristibus infregit invida fama sonis.

Sed nec Anaxagoras duxit nimis esse dolendum

      Mortali genitum conditione mori.

Facta virum memoro: fortis sed femina magnos

      Aequarat nati morte Lacaena viros.

95

Audiit ob patriam certantem vulnere crudo

      In pugna natum procubuisse parens;

Tunc nec maternos conata est edere planctus

      Nec per colla vagis exululare comis,

Sed: Genui, dixit, Spartam qui fortiter armis

100

      Dum tegit in vulnus fataque certa ruat.

O vox in cunctis celebranda annalibus et quae

      Legibus exurgat digna, Lycurge, tuis!

Non ego Socraticis volvam licet omnia chartis

      His verbis quicquam grandius inveniam.

105

At tu qui magnas populi florentis habenas

      Cum fratre egregio cumque parente tenes,

Vnius in pueri succumbes morte, nec illis

      Te similem quos nunc diximus esse voles?

Immo voles nec te, quem facta domestica possunt

110

      Erigere, a patribus degenerare decet.

Quin coeli numen tibi quo tua damna leventur

      Progeniem fato iam meliore dabit.

Vive igitur nostrique memor, sed luctus abesto

      Et te mortalem progenuisse puta!

115

Hoc age, sic nostrae demptum quod stamine vitae est

      Adiungat pensis Parca secunda tuis,

Sic superes felix grandaevi Nestoris annos

      Et videas hominum saecula terna senex.