6. ad Paulum ne timeat bellum Aragonense

Etsi praeclari sint haec pia munera civis,

      Vt sibi sit patriae maxima cura suae,

Vt varios casus semper variosque reflexus

      Fortunae et varias cogitet usque vices,

5

Non tamen adversis te adeo diffidere rebus,

      Paule, velim ut turpi sic quatiare metu.

Provida namque decet fidentem cautio civem,

      Sed timor a forti sit procul usque viro.

Sit satis, humanae quod possunt cernere mentes,

10

      Consulere et culpa non maculare caput.

Cetera linque Deis: nam Di mortalia curant,

      Di Florentinis saepe tulistis opem.

Saepeque maiores urbs haec experta tumultus,

      Saepeque maiori venit ab hoste metus.

15

Quis turmas equitum nescit peditumque cohortes

      Caesaris Herrici Teutonicasque minas?

Hic opibus magnique Augusti nomine fretus

      Sperarat Fesulam perdere posse domum.

Quin etiam ad Salvi posuit praetoria templum

20

      Et tetigit castris moenia nostra suis;

Mox tamen effugiens multa virtute ruentes

      Non tulit Etruscos in sua terga viros.

Nam quid Topori cladem mediaque receptas

      Morte acies socium vinclaque rupta canam?

25

Vrbi nempe mihi nostrae hoc dare fata videntur,

      Possit ut adversis spe meliore frui.

Testis tu nobis dum, Piccinine, Mugelli

      Per iuga terribilis Gallica signa rapis.

Quando alias meliore duce et melioribus armis

30

      Bebriacus Lydum terruit imperium?

Quin Florentinus comitem se fecerat exul,

      Cresceret ut nostra seditione malum.

Ergo hominum atque boum vastantur culta labore

      Et ferro et flammis plurima tecta cadunt.

35

Heu memini, insolito trepidant dum Marte, colonos

      Vicinas urbi deseruisse domos.

Hostibus adversis et Fullonaria cessit,

      Quam removet nostra quintus ab urbe lapis.

At vos aeterni mortali e semine divi,

40

      Syllanum quibus est maxima cura genus,

Insubris exuvias vos atque inversa Philippi

      Iussistis vestro pendere signa tolo.

Tu tibi Romulidae spolium affectare leonis

      Piccinine tuis viribus ausus eras.

45

At secus evenit Liguremque Anglaria vallis

      Tyrrhenis vidit cedere militibus,

Rebus et infractis vidit te turpe latentem

      Turpeque mutata carpere veste fugam.

Ergo amissa tuo redierunt oppida bello;

50

      Nec tamen est nobis haec rediisse satis.

Namque Casentinas quicquid possederat olim

      Regulus, antiquae stirps generosa domus,

Omne Fluentino nova praeda adiungitur agro.

      Sic o sic, quisquis foedera rumpit eat!

55

Sic quondam, Catilina, tuae Pistoria cladis

      Vrbs memor in nostras ire coacta manus,

Sic Pratense solum, sic pinguia culta Bisenti,

      Et quae parvus aquis irrigat Vmbro suis.

Nam quis Pisanas magno in certamine vires

60

      Aut quis Parrhasiae nesciat urbis opes?

Omnibus imperii certatum viribus hic est,

      Cum populus nollet arcas habere pares.

Di reprimunt fastus et nulla superbia longa est,

      Quique pares refugit, cogitur esse minor.

65

Ergo focos arasque deum sacra atque profana,

      Quamvis ille ferox, sub iuga nostra dedit.

Denique si solers annales volvere priscos

      Et studeas populi noscere facta tui,

Per quos ah casus, per quanta pericula cernes

70

      Ex humili hunc summum iam tetigisse gradum.

Nam qui olim armati bello impendente timebat

      Empori promptas in sua damna manus,

Tyrrhenas inter nunc admirabilis urbes

      Extat, et Etruscis quis neget esse caput?

75

Et credemus adhuc tanta ad fastigia rerum

      Venisse ut Calabro sit nova praeda duci,

Quin ultro iniusti contundet saeva tyranni

      Arma? Pias causas numina sancta fovent.

Ergo agite et primis felicia castra movete

80

      Ominibus: vates omnia fausta canunt.

Et mihi Pierides iam prospera signa puellae

      Ostendunt certa non caritura fide.

Iamque dies aderit cum Florentine fugatis

      Hostibus exolves maxima vota deis.

85

Tunc ego captivos longa procedere pompa

      Aspiciam et vinctos post sua terga duces,

Victoresque sequi nostros; tum maxima sanctis

      Ignibus et ture templa calere novo.

Spectatorque aderit populus plausuque frequenti

90

      Turba salutantum carmina festa canet.

Hunc ego, Paule, diem quamquam mihi vita iucunda est,

      Natali potero praeposuisse meo.

Namque hinc Saturni consurgent aurea prisci

      Saecula, florentis otia pacis erunt.

95

Mos etenim Fesulo semper fuit ista leoni,

      Victor ut in victis mitior usque foret;

Mos fuit adversos pro libertate tyrannos

      Comprimere, at victis mollia iura dare.

Nam bellum semper nos hac ratione movemus,

100

      Vt pacem praeter nil voluisse putes.