Lovato Lovati epistolae, 5

Testo base di riferimento: C. Foligno, 1906-07

Cura dell'edizione digitale: Cristina Zanatta


5. Lovatus ad Compagninum

Non dictura vale socio tibi ludit ab egro,

      Nacte sodalitii nomen, amice, salus

Illa tuam vitam seros producat in annos,

      Ad votum placidam dissimilemque mee.

5

Nam mea mens condam vitiorum subdita moli

      Transtulit ad partes corpora nostra suas,

Seu quia contactu traxit caro semina morbi,

      Seu sic Parcarum nevit iniqua colus;

Invida corporee, seu mens infirma, saluti,

10

      Parte data comiti triste levavit onus,

Sive pater rerum iuveniles corrigit ausus

      Seu premit effigiem barbara Colchis acu.

Quicquid id est, nam causa latet, dominatur in artus

      Torpor et in venis pascitur ignis edax.

15

Humida torrentes sorbent vitalia flamme,

      Nec dum peonio terga dedere cibo.

Expendit frustra medicas Polidarius artes;

      Fortius est summum qualibet arte malum.

Si tamen est hospes subiecto spiritus omni

20

      Et mutat varias ignea forma domos,

Sum Iove natus ego, lerneo tectus amictu,

      Veraque sunt samii que docuere senes.

Insequitur profugas coniux Iovis Herculis umbras

      Temporis alternans in mea damna vices,

25

Nam purgaturi bibituro pocula succi,

      Aeris a summo cardine fervor obest!

Cum libuit cerebri stillantes stringere fluxus,

      Deucalionee casus habundat aque!

Parce, precor, Iuno, non sum levis arbiter Yde,

30

      Non pius Eneas Acrisiique nepos,

Non Helices proles, non autor stirpis, Agenor:

      Amphitrionidem nonnisi pena probat.

Alcides ego sum? libice testentur arene,

      Busiris, Calidon, Cerberus, Ydra, Phriges.

35

Consule centauros, presepia consule Tracum,

      Invenies vires non timuisse meas.

Falleris, alma parens, animam post funera nati

      Iupiter ethereos iussit inire polos.

Nuper eam vidi solio fulgere paterno,

40

      Carceris istius non colit illa casas.

Alterius peccata luo, sic Hector Achilli

      Falsa Meneciadem sternit in arma suum,

Sic Cephalus Procrim iaculo male fixit acuto

      In socia ferus hic; alter in hoste fuit.

45

O mala credulitas, oneri nescius error,

      O facilis falli, cui cito prona fides!

Esto, gemat Cephalus, doleat mavortius Hector,

      Non repetet veteres perdita vita locos.

Est melius pharetra lesurum condere telum,

50

      Vulnere quam facto ferre salutis opem.

Me miserum! quam tarda levat medicina dolores;

      Quam trahit ad sani limina passus iners!

Passus iners utinam, ne lapsu forte maligno

      Obruat infelix, ultima meta, caput!

55

Exulet illa, precor, sero tangenda sub evo,

      Post post cignee tempus inane come!

Hoc iubeat natura potens; hoc missus ab alto

      Ethere non tacta virgine natus Homo;

Hoc quoque natalis motus previderit astri:

60

      "Claudat in estremum longa senecta diem."

Que precor ipse, scio pura te menti precari,

      Si modo niseus sat michi notus amor.

Addis ut approperet virtus mansura salubris

      Vivaci pilii Nestoris equa more.

65

Et, quia te voto poscit tibi nupta pudico

      Et scis legitimi gaudia quanta thori,

Subicis ut nostre maturent tempora tede

      Et vocet ad patrios te mea causa lares.

Quod facis hoc facio, nobis mora quelibet annus;

70

      Cinthie, veloces scande sororis equos,

Insolita celeres urge vertigine currus,

      Vix via pennatas sentiat usta rotas,

Occiduus cardo non tantum distet eoo,

      Desinat auroram longus habere rubor.

75

Quod si lege deum roseas mutare quadrigas

      Nec cursus alio vertere more potes,

Pone fugam morbo; labentes erige vires,

      Adcelerat thalami iurgia festus Ymen.

Tunc quorum tam lente nunc facis ardua lustra

80

      Tunc ut nunc superet secula lucis iter.

Hoc rogat eger amans, in se rogat ille sodali

      Serviet offitium, Phebe, duobus idem.

Teque sagittiferi sensisse Cupidinis arcus,

      Thus manet et vati laurus amica tuo.

85

Tu medicas artes, tu dulcia carmina nosti,

      Tu solitus duro tempore nosse tuos,

Te Paris in sevo funestum sensit Achille,

      Sic tibi cara tuo Pergama structa manu,

Sum tuus, yliaco vel condam tractus ab ortu,

90

      Si modo dardanios Padua credit avos;

Vel quia castalias mulcentem pectore rupes

      Te simul et musas sepius aure bibi.

Sepe ego pegaseis latices e fontibus hausi

      Et tetigi docilem police sepe chelim,

95

Hactenus invalidum solantia carmina corpus

      Musarum studuit continuare canor.

Amodo pauca leges metris conclusa duobus,

      Hoc tamen adiecto versibus acta tribus.