Francesco Petrarca Africa 9

Testo base di riferimento: N. Festa, 1926

Cura dell'edizione digitale: Tiziana Brolli


Scipio provectus pelago Romanaque classis

Iam placidum sulcabat iter. Non rauca procellis

Equora fervebant; ventisque silentibus undas

Victorem sensisse putes. Tranquillior illis

5

Vultus erat, celo facies composta sereno.

Sic hostile fretum, sic cunta elementa videres

Obsequio mulcere ducem. Iam litora longe

Africa linquebant alacres et bella canentes

Ibant ac valido frangebant remige fluctus.

10

Puppe ducis media tacitus meditansque sedebat

Ennius, assiduus rerum testisque comesque;

Scipio quem tandem aggreditur verbisque benignis

Excitat incipiens: "Nunquamne silentia rumpes,

O michi multorum solamen dulce laborum?

15

Fare, precor; nam perpetuis tabentia curis

Pectora nostra vides. Placido sermone levare

Illa soles; faciesque modo, tantum ora resolve,

Si tibi nascenti, quo polles, summus Apollo

Ingenium celeste dedit, si turba dearum

20

Castalio infantem demersum gurgite lavit

Ex Elicone sacro, collesque eduxit in altos,

Et calamum et vocem tribuit mentemque poete."

Ennius auditis caput extulit atque ita fatur:

"O flos Italie, iuvenis, stirpisque deorum

25

Certa fides, quid nunc nostro placet ore moveri,

Quidve iubes? Equidem tacito modo pectore mecum

Volvebam quod nulla ferent iam secula maius

Eximie virtutis opus, quam nostra quod etas

Leta videt, nullusque unquam sub mente movebit

30

Grande aliquid, cui non, magnas spes inter, honestum

Nomen in ore sonet, qui non venturus ad actum

Scipiade meminisse velit, pro munere vultus

Non cupiat vidisse tuos. Maiorque sepulcri

Post cineres te fama manet. Mortalia Livor

35

Carpit enim; at Mors Invidiam consumit et arcet

Ac procul a bustis abigit. Tua gloria pridem

Vicerat hanc pestem, iamque altas tuta per auras

Fugit humum morbosque hominum moresque malignos,

Seque parem tulit alma deis. Tamen ecce supremum

40

Incrementa diem fame tibi multa daturum

Promisi expertus; quoque ipse a morte recedes

Longius, hoc maior meritum te fama sequetur.

Tempore crescet honos perque ultima secula mundi

Clarus eris. Virtus quoniam non altius ibit:

45

Descensus vereor. Sed nostra peritia fandi

Nondum propositam valuit contingere metam,

Nuper ab exiguis radicibus orta, nec ante

Cognita per Latium, Argolicis contenta colonis.

Hoc igitur mecum indignans sub mente movebam,

50

Precones meritos tua quod notissima virtus

Non habitura foret. Macedum rex magnus amici

Forte videns saxum Eacide titulosque sepulcri,

'Fortunate' inquit 'iuvenis, cui nominis illum

Preconem reperire fuit!' Non parva profecto

55

Est claris fortuna viris habuisse poetam

Altisonis qui carminibus cumulare decorem

Virtutis queat egregie monimentaque laudum.

At tibi, summe ducum, claro quo nullus Homero est

Dignior, in reliquis blanda inque hoc durior uno

60

Me solum Fortuna dedit. Currentibus annis

Nascetur forsan digno qui carmine celo

Efferat emeritas laudes et fortia facta

Et cui mellifluo melius resonantia plectro

Calliope det fila lire vocemque sonoram."

65

"Parce, precor, verbis: tibi non, me iudice, vates

Meonius nec iure tibi preponitur altus

Euripides aut quos claro cognomine Grai

Concelebrant. Alio nolim me carmine dici,

Si dicendus ero. Quin quod te poscimus" inquit

70

Scipio "prosequere; et que sint permissa poetis,

Famoseque rei certos agnoscere fines

Te liceat monstrante michi: quid laurea signet

Tam ducibus claris quam vatibus addita sacris.

Neve tibi indignus videar cui talia forte

75

Narrentur, nobis animum dulcedine quadam

Pulcra movent, et continuis hoc pectus ab armis

Dulcia concussum placide capit otia lingue."

Ille autem "Nulla est, fateor, tam dura feroxque

Mens" ait "alme ducum, cui non sit pulcra voluptas

80

Interdum curas inter viteque labores

Pyerios audisse modos dulcesque dearum

Irrepsisse choros. Sed enim hec precordia nunquam

A Musis aversa reor. Non talibus astris

Tam magnum genuisse virum Natura videtur.

85

Errasset, si cui dederat cupidissima fame

Pectora, Musarum non ingessisset amorem.

Quisquis enim se magna videt gessisse, necesse est

Diligat eternos vates et carmina sacra.

At nunc quod nostro poscis sermone doceri,

90

Accipe quam brevibus. Non illa licentia vatum est

Quam multis placuisse palam est. .........

Scripturum iecisse prius firmissima veri

Fundamenta decet, quibus inde innixus amena

Et varia sub nube potest abscondere sese,

95

Lectori longum cumulans placidumque laborem,

Quesitu asperior quo sit sententia, verum

Dulcior inventu. Quicquid labor historiarum est

Quicquid virtutum cultus documentaque vite,

Nature studium quicquid, licuisse poetis

100

Crede: sub ignoto tamen ut celentur amictu,

Nuda alibi, et tenui frustrentur lumina velo,

Interdumque palam veniant, fugiantque vicissim.

Qui fingit quodcumque refert, non ille poete

Nomine censendus, nec vatis honore, sed uno

105

Nomine mendacis. Potes hinc perpendere quicquid

Scire petis: nostri que sit mensura laboris,

Et latos fines, et quanta licentia nobis.

Laurea restat adhuc: cuius dignare parumper

Participes nos esse tibi. Si gloria bello,

110

Nec minus ingenio constat, patiere virenti

Fronde duces vatesque simul sacra tempora cingant.

Immortale decus viror immortalis utrisque

Indicat et longe promittit tempora vite.

Hinc deus ingenii lauros amat almus Apollo,

115

Pyeridum solitus cithara modulante choreas

Incola Cirreo totiens duxisse sub antro.

Preterea hanc frondem rapido non fulmine vexat

Iupiter ex cuntis, talemque meretur honorem

Laurus: ab ethereo tanta est clementia rege.

120

Iam fame quod fulmen erit, nisi sola vetustas

Omnia prosternens? Hunc gloria nostra pavorem

Non habet, atque ideo spernentis fulmina frondis

Serta gerit sanctoque legit de stipite ramos."

Dixerat. At Scipio subridens: "Omnia mulcent;

125

Sed ledis brevitate tua; et dum dulcius inter

Ista sonant, medio sitientes calle relinquis.

Ergo age! nam nullum iam litus cernitur, et sol

Transivit celi medium. Tu dulcia prome

Verba, quibus mens alma scatet, placidoque volentes

130

Et longo sermone feras, partemque diei

Et partes pelagi minuens." Tunc ille coactus

Incipit - hic omnes tenuerunt murmura naute

Et comites siluere ducis -: "Vestigia Fame

Rara sequens, quantum licuit per secula retro

135

Omnia pervigili studio vagus ipse cucurri,

Donec ad extremas animo rapiente tenebras

Perventum primosque viros, quos Fama perenni

Fessa via longe ignotos post terga reliquit.

Hic quisquis merito fulgens fuit obvius, illum

140

Amplexu tenuisse animi michi gloria summa est

Inque locum cari semper coluisse parentis.

Precipue illustres calamo florente poetas

Admisi atque ima cordis sub parte locavi.

Milibus ex tantis unus michi summus Homerus,

145

Vnus habet quod suspiciam, quod mirer amemque.

Ille michi e celo veniens tam sepe videtur,

Vt stupeam potuisse hominem sic alta tenere,

Astrorum sic nosse vias, sic climata terre!

Qui licet ante novos reges et tempora Rome

150

Floruerit, tamen hoc in tempus mente reduxi

Presentemque animo ficta sub ymagine feci.

Hoc sine nulla dies abiit, nox nulla sine illo.

Ille breves cenas in longum traxit, et idem

Nunc longam breviare viam, nunc tramite plano

155

Edocuit rigidi transire cacumina montis:

Denique quicquid agens, nullo discrimine secum

Sopitus vigilansque fui, noctemque diemque.

Hic michi nunc etiam dubii sub tempore belli

Affuit in somnis. Quis somnum dixerit illum?

160

Pervigil astabam. Fracta nam pace sub armis

Omnia fervebant; seroque in castra reversus

Contigeras animum. Iubeas si vera fateri,

Non timui; tamen in dubio spes fessa pependit

Vsque sub occasum solis. Tum maxima pernox

165

Cura animum tenuit, quid secum postera ferret

Tot motus clausura dies. Hic nocte sub alta

Aspicio adventare senem, quem rara tegebant

Frusta toge et canis immixta et squalida barba.

Sedibus exierant oculi. Cava frontis ymago

170

Horrorem inculta cum maiestate ferebat.

Dirigui. Tunc ille manu similisque videnti

Occupat ancipitem Graioque hec more profatur:

'Salve, care michi Latie telluris amice

Vnice! quodque diu votis animoque petisti,

175

Aspice qualis erat quondam dum vixit Homerus.

Huc ego vix tandem reserato carcere Ditis

Emersi, tacite perrumpens viscera terre'.

Procubui voluique pedes contingere pronus:

Vmbra fuit nudeque heserunt oscula terre.

180

'Surge' ait 'et mecum ex equo, nam dignus es, ultro

Congredere et, dum tempus habes, tam sepe negato

Colloquio satiare meo'. Tum protinus ardens

Exsurgo 'Gentisque ingens o gloria' dixi

'Argolice summumque decus, quis talia tanto

185

Supplitia inflixit? Sacre quis lumina frontis

Natureque duces rapuit, tantumque nocere

Sustinuit mundo? Non hic michi creditus olim:

Lincea quin acies animo occursabat amanti

Visque oculis immensa tuis. Quos Grecia portus

190

Dives habet gemino late circumflua ponto;

Quos colles, que rura colit, que vallibus imis

Antra tenet, quenam frondosa cacumina silvis

Aut pelago scopulos, quos non michi lumine certo

Monstraris? Cernenda aliis longinqua dedisti,

195

Ipse propinqua videns minime? Miracula menti

Quanta mee! Egeo diffusas ecce profundo

Cicladas hinc numero; video quot litore flexus

Hellespontiaco: tu me nequis ipse tueri,

Ostendens tam multa michi!' Tum suscipit ille:

200

'Vera quidem memoras; sed non miranda. Quid ergo?

Qui michi corporeos Deus abstulit, ille nequibat

Restituisse alios quibus hec archana viderem?

Desine iussa Dei solitis onerare querelis,

Mortalis! Namque ista hominum stultissima lis est.

205

Iusta facit quecumque facit. Sed noscere cunta

Vestra nequit gravitas sub opaci carceris umbra.

Quam multis nocuere oculi visusque vagari

Compulit et cepto forsan semovit honesto!

Hinc ea sponte quidem, gravis ut nocituraque multis,

210

Sarcina deposita est. Quin hinc modo pergimus ultra?

Tu cecum ne sperne ducem. Fortasse videbis

Multa animo placitura tuo. Nec cura futuri

Solicitet casus. Quoniam lux crastina campos

Sanguine Penorum Latio victore rigabit'.

215

Prosequor augurio letus. .........

Hic ego - nam longe clausa sub valle sedentem

Aspexi iuvenem -: 'Dux o carissime, quisnam est,

Quem video teneras inter consistere lauros

Et viridante comas meditantem incingere ramo?

220

Nescio quid, nisi fallor, enim sub pectore versat

Egregiumque altumque nimis'. 'Non falleris' inquit:

'Agnosco iuvenem sera de gente nepotum,

Quem regio Italie, quemve ultima proferet etas.

Hunc tibi Tusca dabit latis Florentia muris

225

Romulea radice oriens, urbs inclita quondam,

Nunc nichil. Vtve queas ortus confinia nosse,

Divitis egregius muros interluet urbis

Arnus in Ausonie descendens litora Pise.

Ille diu profugas revocabit carmine Musas

230

Tempus in extremum, veteresque Elicone Sorores

Restituet, vario quamvis agitante tumultu;

Francisco cui nomen erit; qui grandia facta,

Vidisti que cunta oculis, ceu corpus in unum

Colliget: Hispanas acies Libieque labores

235

Scipiadamque tuum: titulusque poematis illi

AFRICA. Quin etiam ingenii fiducia quanta,

Quantus aget laudum stimulus! seroque triumpho

Hic tandem ascendet Capitolia vestra, nec ipsum

Mundus iners studiisque aliis tunc ebria turba

240

Terrebit quin insigni florentia lauro

Tempora descendens referat comitante Senatu.

Hinc modo tantus amor, tanta est reverentia lauri.

Omnibus ex silvis iam nunc sibi gratior una est

Delphica; iamque novas discit connectere frondes

245

Serta gerens; iam venturi presagia mulcent.

Iste senescenti tantum illo in tempore Rome

Carior, annose quantum contingere matri

Filius ille solet, quem post lacrimosa sepulcra

Natorum vidue sterilis tandem attulit alvus.

250

Illa quidem, que iam lustris nil tale ducentis

Viderit, hunc magno spectabit leta favore,

Laurea dum capiet, dum templis serta relinquet

Primitiasque suas sanctas affiget ad aras.

Florentina omnis magis ut sit grata propago

255

Idem unus tibi, Roma, dabit, nec protinus urbem

Peniteat Tusci fundasse ad gurgitis undam.

Hic quoque magnorum laudes studiosus avorum

Digeret extrema relegens ab origine fortes

Romulidas, vestrumque genus sermone soluto

260

Historicus, titulosque urbis et nomina reddet.

In medio effulgens nec corpore parvus eodem

Magnus erit Scipio; seque ipse fatebitur ultro

Plus nulli debere viro. At si vita manebit

Longior, et nullo prevertet turbine ceptum

265

Impetus alter iter, tunc ampla volumina cernes

Magnarum rerum vario distincta colore

In tempus perducta suum. Quis cunta renarret

Que clausa sub mente gerit?'. Pulsabar hanelo

Pectore, visendi cupidus cupidusque loquendi

270

Interea, et magnum - quis credere posset? - Homerum

Dulcibus optabam verbis imponere metam.

Iam michi carus erat te propter et alta relatu

Cetera. Procedo sensim propiorque parumper

Conspicio curis gravidum sub flore iuvente

275

Et calamo herentem viridique in gramine septum

Arboribus variis nitidissima flumina iuxta

Ac gelidos inter fontes rupesque prealtas.

'Respice' dux inquit 'que sint umbracula ruris

Effigiesque sui. Namque hic ad talia primum

280

Eriget ingenium; variis mox partibus Orbis

Et terra pelagoque vagus concepta per annos

Desperata sinet. Vix rerum turbine tandem

Explicitus magno transibit plurima cursu'.

Singula mirabar, vix auditaque salute

285

Sustulerat gravis ille oculos et dicta parabat,

Cum matutino litui clangore repente

Excutior visis, somnusque recessit inanis,

Teque aciem video mediis educere campis

Sublimem hortantemque viros et signa moventem."

290

Ennius, interea, dum talibus ore disertus

Equoreum permulcet iter - iam fessus hanelos

Phebus Athlanteo recreabat gurgite currus -

Haud aliter quam qui levibus per plana quadrigis

Vectus et irriguo perfusus membra sopore

295

Non sentit transire diem longamque repente

Decrevisse viam stupet et vix credulus audit,

Hesperio levus Zephirus surgebat ab axe.

Vela levat classis; tum dextro tramite prore

Volvuntur, fratrisque locum vice Cinthia pernox

300

Invigilat, lassisque datum requiescere nautis.

Remigis ut strepitus siluit stridorque rudentum,

Scipio mitis ait: "Seu sunt, seu talia fingis,

Dulcia sunt, fateor, sensusque et pectora mulcent.

Illum equidem iam nunc iuvenemque novumque poetam

305

Complector, tibi nunc visum quondamque parenti,

Promissumque michi gemino sponsore profecto

Diligo, quisquis erit; si nullus, diligo nullum."

Dixerat, et facili prebebant corpora somno.

Sol pelago rediens ubi primum emersit Eoo,

310

Ingentesque procul iactabat carbasus umbras,

Litora prospiciunt alacres Lilibeia naute

Trinacriamque pari concordes voce salutant.

Iam Drepanum pretervecti iamque omne remensi

Inde latus Siculum, solide telluris in arvis

315

Vt primum posuere pedes, pulcerrima rura

Terrestri secuere via. Non carmine nostro

Letitia Italie, non occursantia passim

Agmina victori, populi non urbibus haustis

Servata grates pro libertate canentes

320

Stare queant; donec patrie sub menia ventum est

Et luxit sperata dies tempusque triumphi.

Hic quoque, Calliope, quamquam sub fine voceris,

Dextra veni seroque favens assiste labori.

Pulcrior Ausonio nunquam surrexerat orbi

325

Vlla dies. Roseo vultum suffusa rubore

Phebeos frenabat agens Aurora iugales;

Letior ipse quidem solito et formosior alte

Imperiis urgebat equos, iam lumine Romam

Appenninigene spectans de vertice silve.

330

Conveniunt proceres, portis ruit obvia turba.

Sexus uterque frequens, etas se proripit omnis,

Omnis honor omnisque gradus: substernitur auro

Omne solum et variis resplendent pulpita gemmis.

Purpura per vicos sparsa est et purpura tectis

335

Obtentu factura viris victoribus umbras.

Inde senum miti descendunt agmina vultu,

Hinc iuvenum phalerata phalanx in limine primo

Exceptura ducem. Facie subit ille serena

Ardua purpureo residens sua menia curru

340

Et niveis invectus equis; generisque ferebat

Etherei frons alma fidem. Tum milia vinctis

Post tergum manibus captivi tristia vulgi

Procedunt: Macedum proceres, quo bella Philippus

Foverat auxilio: Sopater dux primus et ipsum

345

Sanguine contingens regem mestissimus ibat;

Post omnis legio gravibus connexa cathenis

Insequitur. Tum parte alia spectacula magni

Siphacis: miseranda habitu namque obruta vinclis

Maiestas lacrimis pectus terramque rigabat

350

Flensque retro ad magnum referebat lumina crebro

Humida victorem: qualem sprevisset amicum

Mente notans tacita. Preter tot dura ruine

Angebat miserum pudor. Ingens turba suorum

Regia consequitur tremulo vestigia gressu.

355

Hinc meriti cives, laqueis gens perfida iustis

Penorum perplexa venit, pulcerrima Rome

Menia suspiciens: dux frater Hanibalis illis

Primus erat; Maure subeunt post agmina gentis

Gallorumque manus; Italus namque ordine in illo

360

Nemo fuit: digna meritos mulctaverat omnes

Morte simul, terreque hostes mandaverat Afre

Indignos patrie aspectu et tellure sepulcri.

Ante ebur et radians aurum et pretiosa supellex

Et vestes ostro insignes penitusque potentum

365

Divitie regum pompa celebrante vehuntur.

Inde graves clipei prereptaque fortibus arma

Signaque et horrentes galee cristeque trementes;

Post tristes ducuntur equi domitique elephantes

Demissa cervice graves. Puerilia circum

370

Milia funduntur: turba obstrepit inscia rerum,

Bellua Barbarico quod tanta veniret ab orbe.

Hinc illinc Romana acies erepta nefando

Servitio letumque canens ex more triumphum

Concelebrat, nequeuntque oculos satiare videndo

375

Servatore suo. Prior it Terentius horum

Culleo: vir clarus, Latia tunc urbe senator,

Libertus veluti carum coluisse patronum

Scipiadam fertur vitam obsequiosus in omnem.

Vltimus it victor. Latiis exercitus armis

380

Atque equitum peditumque acies, velut obvius esset

Hanibal in primo venturus limine contra,

Tum tube et horrisonis victricia classica late

Perstrepuere modis: tremuerunt Tybridis unde

Ac circum pavet omne nemus; fragor horridus Albam

385

Argolicumque quatit Tibur gelidumque Soracte

Et Prenestinis rigidas in collibus arces.

Sic tandem insueto Capitolia celsa triumpho

Ingreditur, gratesque deis persolvit amicis;

Immensumque auri montem ingentesque recondit

390

Thesauros in templa Iovis, tempusque per omne

Ditavit patriam. Sibi sed cognomine solo

Contentus nichil hic proprias invexit in edes.

Nec dubium quin ad reliquos per bella triumphos

Straverit ense viam atque Orbis patefecerit Vrbi

395

Imperium: puduit neminem Carthagine victa

Subdere colla iugo, dominosque agnoscere mundi

Romanos bello indomitos populumque Quirini.

Ipse coronatus lauro frondente per urbem

Letus iit totam Tarpeia rupe reversus.

400

Ennius ad dextram victoris, tempora fronde

Substringens parili, studiorum almeque Poesis

Egit honoratum sub tanto auctore triumphum.

Post alii atque alii studio certante secuti.

Ipse ego ter centum labentibus ordine lustris

405

Dumosam tentare viam et vestigia rara

Viribus imparibus fidens utcumque peregi,

Frondibus atque loco simul et cognomine claro

Heroum veterum tantos imitatus honores,

Irrita ne Grai fierent presagia vatis.

410

Nunc ego non ausim vos hinc ad tristia, Dive,

Materiamque trucem post tot modo leta vocare.

Quin potius longe fugite atque avertite vultus.

Certe ego vobiscum fugiam tristesque querelas

Invidie, procerum crimen culpamque Senatus

415

Non referam, populique nefas ac sponte receptum

Exilium mortemque ducis titulumque dolentis

Aspera marmoreo subscriptaque iurgia busto.

Hec memorent alii: michi nam certissima mens est

Hic metam posuisse operi; patiarque nec unquam

420

Carmine tam mesto sacras maculare Sorores.

O mea non parvo michi consummata labore

Africa! dum crescis, dum te comens relegensque

Mulceo, magnanimum Mors importuna Robertum

Intempestive mundo subtraxit egenti;

425

Et michi prerepta penitus dulcedine vite,

Speratum tibi clausit iter. Quo tramite perges,

Infelix? Monstrabo viam. Non atria luctu

Turbida funereo, non dulcia limina quondam

Parthenopea petes. Tepidi nova saxa sepulcri

430

Tristis adi lacrimisque riga. Cum videris illic

Ingentem exigua regem tellure iacentem,

Te sibi viventi promissam redde sepulto

Ac cineri persolve sacro: nam spiritus astra

Iam repetens, terrasque retro despectat inertes;

435

Sceptra caduca fugit, mortales negligit actus.

Ille tamen, quamquam regni diadema relicti

Rideat et curas veteres, nimiosque labores

Erroresque hominum solio miseratus ab alto,

Nos, nisi fallor, amat; nostri mitissimus olim

440

Arbiter ingenii. Quo terris sidere rapto

Heu heu quam vereor ne quid tibi durior etas

Obstrepat et titulis insultet ceca decoris!

Hospes Pyeridum nostro iam solus in evo

Reddere promeritum studiis qui nosset honorem,

445

Interiit: secumque simul spes nostra recessit.

Felices quos illa prius meliora tulerunt

Tempora! Nosque utinam.... Nequicquam vana precamur!

Non licet ire retro. Nos cunta novissima seros

Et ferus adverso prospexit Iupiter axe.

450

Vtendum sorte est et sidera nostra sequenda,

Qua ducunt, ne forte trahant. Michi degere vitam

Impositum varia rerum turbante procella.

At tibi fortassis, si - quod mens sperat et optat -

Es post me victura diu, meliora supersunt

455

Secula: non omnes veniet Letheus in annos

Iste sopor! Poterunt discussis forte tenebris

Ad purum priscumque iubar remeare nepotes.

Tunc Elicona nova revirentem stirpe videbis,

Tunc lauros frondere sacras; tunc alta resurgent

460

Ingenia atque animi dociles, quibus ardor honesti

Pyeridum studii veterem geminabit amorem.

Tu nomen renovare meum studiosa memento:

Qua potes, hac redeat saltem sua fama sepulto

Et cineri reddatur honos. Michi dulcior illo

465

Vita erit in populo et contemptrix gloria busti.

Interea tamen hec, iubeo, per inertia transi

Agmina solicito populorum incognita passu,

Vix procul extremo salutata a limine linquens,

Heu paucas habitura domos et rara per Orbem

470

Hospitia! At si quem vere virtutis amicum

Obtulerint tua fata tibi, secura repostum

Angustumque precare locum sub paupere tecto,

Atque ibi, sola quidem potius peregrinaque semper

Quam comitata malis, annosa fronte senesces,

475

Donec ad alterius primordia veneris evi.

Tum iuvenesce precor, cum iam lux alma poetis

Commodiorque bonis cum primum affulserit etas.

Si iuvenem iuveni mediis avellere flammis

Contigit incolumem tumidasque efferre per undas,

480

Per te ipsam iam facta senex, precor, ista cavere

Post mea fata velis, quodque omnia proterit unum

Tempus edax rapidosque dies solemque vorantem

Secula et Invidie tristes contemnere morsus.