2.
Postquam conticuit uulgus tenuitque parumper
Ora, senex grauis et cui cani fronte capilli
Resplendent, niueum cui pendet et undique mentum,
Incipit hec fari: "Quisquis contemnere sancta
5
Numina presumit, desperet ducere tempus
Verum impune suum, semper memorem esse nefandi
Illum mente habeat, qui singula cernit ab alto
Nam solio, licet et gradibus uindicta remissis
Tarda meet, tandem fluit ipsa uolucribus alis.
10
Non expectato descendit fragmine fulmen
Nanque suumque moram pene grauitate repensat,
Serius et quanto, tanto sed amarius instat.
Verum ego, gentili si dignum credere uati,
Legi mendaces non tutum spernere diuos
15
Hactenus. Vnde Deum uerum et ridere tonantem
Audemus miseri, eterne et dare iurgia Matri?
Pretides etheree se olim cura fronte superba
Pretulerant forma Iunoni, seque uicissim
Esse boues sensere: iugo dare colla recuruo
20
Horrebant, rigidos stimulos et aratra timebant.
Nec minus Antigone crepitantia rostra piauit
Ibidis, et rapidis facta est inimica colubris.
Tantalis et natos bis septem amissa feroces,
Que Manto uates irridens sacra Latone
25
Iusserat, in rigidumque tumentia pectora saxum
Mutauit, retinens oculos in monte dolentes,
Rorat et eterno natorum uulnera fletu.
Palladie tele conuicia sensit Arachne:
Lycia ruricolas distendere brachia more
30
Ranarum uidit, quoniam sorbere paludis
Vndam Phebifere uetuerunt nanque Latone.
Acteon fleuit nudam uidisse Dianam:
Ipsa etiam immani, quoniam non culta fuisset
Frugibus admissis, apro Calidona lacessit
35
Omnia tum uastis cum dentibus arua uorante.
Dum parat insidiasque Pelasga fruade Lycaon
Nanque Ioui, siluas factus de sorte luporum
Incoluit, sueto semper de sanguine uescens.
Iam Capaneus atrox contemptor et ira deorum
40
Multifidus fulmen sub uasto pectore condit.
Adde quod Eurylochus, comes omniuagantis Vlixe,
Circeos spernens monitus, armenta cruento
Inuasit ferro Phebeia, quo ratis altum
Naufraga cum sociis tenuit mare, denique solus
45
Incolumis manibus puris euasit Vlixes.
Numinibus penas sub falsis si impia turba
Perluit, unde Deo coramque euadere certo
Presumis, scelerumque immania condere gesta?
Talia quid memoro? Verum neque Iupiter ipse
50
Et neque Iuno soror neque mater Apollinis almi,
Nec Tritonia Pallas, que ulla parte sedebant
Nanque poli, possent tantas indicere penas,
Nequidquam fulsere dei ullo in sidere carnis.
Si quid supplicii tulerat mortale feroxque
55
Tum genus, omnipotens solus Deus ille deorum,
Eterno qui nanque reos cum lumine pensat,
Impulerat. Si forte Erebi simulacra profundi
Christo mente ferens offendere ceca ruine
Quis daret, ille reum se nouerit atque nefastum,
60
Et penas sentire graues. Finxere poete
Hoc mortale genus cupidum feritatis opace
Impuni noxam non currere tempore uitam,
Sub uario et morum discrimine habere figuras.
Ergo qui celi iacet immemor ille sereni,
65
Omnipotentis adhuc Christi spectacula magna
Deserit, eternum nichil at sub mente reponens,
Sed solum terrena colens iuga, nanque iuuenci
Aut frendentis apri gradietur imagine torua.
Sic persepe deus, qui regia culmina mente
70
Nanque superbifica tenet, et cupit esse colendus
Angelico ritu, rotat, et priuatus honore
Fit saxo similis, lugetque miserrima fata.
Illi nullus amor, nulloque floret honore,
Saxea sicut ei uel scrupea staret imago.
75
Cetera sic igitur mores penes esse ferenda
Credite, finitimi. Vates finxere uetusti
Vltores sic esse deos, quod credere uerum
Non decet: hi superi dederant sua membra barathro.
Hoc sed lauriferi uerum cecinere poete:
80
Quisque pii tumido uiolaret corde Tonantis,
Vnius atque Dei numen sub nomine summi,
Vel Iouis, aut Phebi, uel siluicoleque Diane,
Ille daret penas scelerum: sic ipse sub orbe
Viveret infamis nostro, uel gloria nusquam
85
Afforet, hic morum quadam feritate rigente
Exuit, humanam retinens feralia formam.
Dicite iam queso: si nostro musa Nasonis
Tempore mutatas cuperet predicere formas,
Nonne lupos homines quos secula nostra uocarunt
90
Inuenietque boues? rigidi uel montis ad instar
Esse animos? Verum si me non fallit imago,
Hac tempestate esset transformatio maior.
Ast exempla uirent nobis iam proxima ualde:
Quis lupus est stabulis nostrisque rapacior usquam,
95
Bellua que nostre Cererique nocentior inde,
Fructibus ac nostris uel sus Calidonius agris
Iam grauior fuerit, quam olim comes ipse Iohannes?
At quoniam Bacchi truncauit munera pulcri
Viniferos populatus agros, sibi crura recidit
100
Vesano Argolici dudum de more Lycurgi.
Imo pater rerum, uindicte et maximus ultor
Iusteque omnipotens Deus hoc scelus ethere summo
Prospiciens, Matris quod sacra ferocibus ausis
Nec prece se frenans nostra uiolare parabat
105
Abstulit ethereum magno discrimine sensum,
Compulit ast illum iustas uincire catenas.
Talia plura animus uerum memorare uolebat,
Sed tuba Regino populo dat signa recessus.
Viuite felices, quibus hec sanctissima uestis
110
Terga tegit, nosmet pallium cingemus et istud.
Ite, pie gentes, reditu gaudete secundo".
Hec fatus, placido tenuitque sub ore quietem.