26. AD ANGELVM NICCOLINVM

Nympha olim nemorum celeberrima, nympha Parorme

      Vnica virginei gloria honosque chori,

Docta feras certis configere nympha sagittis

      Et rupe e summa deiicere apta capras,

5

Dum sequitur pernix fugientem retia cervum,

      Pervenit aequoreas qua subit Auser aquas.

Illo forte suos lustrabat littore Proteus,

      Vectus in egelidi fluminis ora, greges.

Dumque adeo informes immani corpore pristes

10

      Transvehit oceanique aequora obire iubet,

Aspexit nympham cogentem ad littora cervum:

      Quae formae aequoreas vincit honore deas.

Aspexit, periitque simul, simul intima sensit

      Attonitus flammis pectora rapta novis.

15

Ergo avidus ruit, et manibus comprendit utrisque

      Ipse feram, magno dum fugit acta metu.

At nympha ingentem procul inde ut Protea vidit,

      Non ultra est celeres ausa movere pedes.

Sed potius conversa fugam capiebat et altos

20

      Spectabat montes, diruta Luna, tuos.

At Proteus: "Quo (dixit) abis? quo proripis hinc te?

      Quem fugis? ah Nais candida, siste gradum.

En ego sum, magni metuunt quem monstra profundi,

      Cui cedit salsas Ennosigaeus aquas;

25

Quem toties Thetis ipsa suis pulcherrima in antris

      Excepit, thalamis quem Galatea suis.

Siste gradum: nec te moveat quod in aequore dicor

      Laxare indomitos et cohibere greges.

Ipse armenta olim potum dignatus Apollo est

30

      Ducere et infirmas pascere Adonis oves.

Quin etiam Cytherea undis prognata marinis

      Saepe solet concha per vada salsa vehi.

Illam Nereides passim comitantur et omnes

      Effusae gemmas, dona beata, legunt.

35

Ne pontum contemne: et habet sua munera pontus,

      Munera sylvicolis invidiosa deis.

Quae Diana olim videat si culta, relictis

      Montibus, anteferat divitis antra maris.

Atque haec ne credas fallaci pectore dici

40

      Forsitan: o celerem siste puella gradum.

Siste gradum formosa: tua en haec accipe dona,

      Quae tibi Stoechadio marmore ab usque fero".

Tum vero illa suos oblatum ad munus ocellos

      Vertit et ex omni pectore terror abit.

45

Aspicit et cervi rutilantia cornua, quae iam

      Coralio Proteus cinxerat ante senex.

Aspicit auratas pendere e pectore baccas,

      Quae fulgore ignes exuperare queant.

Accurrit Proteus, cupidisque amplectitur ulnis

50

      Cunctantem et figit basia mille labris.

Illa verecundo demittit lumina vultu,

      Et cava vicinae rupis in antra fugit.

Prosequitur Proteus iam furti certus, et ambo

      Tandem gramineis procubuere toris.

55

Dumque iocos miscent laeti, dum gaudia sumunt

      Vltima, dum cupidos mutuus ardor habet,

Speluncam ingressa est centum comitata Napaeis

      Cynthia difficilis fessa labore viae.

Vix antro sese intulerant, videre iacenteis

60

      Inter se femori conseruisse femur.

Versa dea est, castaeque suos ne forte sorores

      Polluerent oculos, opposuere manus.

At Proteus, divae perterritus improviso

      Adventu, solitis artibus usus abit.

65

Nimirum tenuem subito conversus in undam

      Cedit in infernas tutus amator aquas.

Quo fugis, ah Proteu? tanto in discrimine nympham

      Ipse tuam Proteu deseruisse potes?

Illam casta parens trepidantem et multa timentem

70

      Opprimit, et collo turpia dona videt.

Et, "Me si qua (inquit) temerati iura pudoris,

      Si qua pudicitiae tangere cura solet,

Si quid et esse deam est, si quid mea numina possunt,

      Praemia polluto corpore digna feres.

75

Praemia habe et reliquis exemplum esto una puellis,

      Quale tui similes munus habere velim.

Nam tu omnes posthac poenis affecta docebis

      Ferre quid abiecta virginitate decet".

Haec simul effata est, nympham devolvit in amnem,

80

      Quo foret immensi piscibus esca salis.

Praecipitem sedenim Proteus miseratus amantem,

      "Haec (inquit) nostrum mortua crimen erit.

Sed quia praeterea in sylvis te ducere vitam

      Fata negant, hoc in flumine piscis eris".

85

Dixit. Et illa pios imo dum pectore questus

      Fundere vult, vitreo gurgite muta silet.

Exuit humanam mutato corpore formam,

      Atque huc atque illuc obstupefacta natat.

Ac ut erat levis candentibus undique membris,

90

      Sic et adhuc nitidum leveque corpus habet.

Nullis terga rigent squamis, sed concolor auro

      Interpuncta humeris gemmea gutta micat.

Nam, quae pendebat niveo fulgentia collo

      Coralia, in similes cuncta abiere notas.

95

Et quoniam assidue in sylvis, dum vita manebat,

      Vixit, adhuc sylvas saxaque dura colit,

Nec secus in cunctos ruit infestissima pisces,

      Ac quondam est omneis depopulata feras.

Quin etiam memor usque dei fugit aequor et amneis

100

      Flumine quos altos excipit unda maris.

Haec ego Damonem memini sub rupe canentem,

      Angele, dum bifida retia sarcit acu,

Retia, quae medii protenta in fluminis alveo

      Laxarant tenues dilacerata plagas.

105

At tu olim exemplo hoc poteris terrere puellas,

      Nequa deae ultricis frangere iura velit.