Francesco Luisini carmina, 6

Testo base di riferimento: Maria Rosa Gortani, tesi di laurea Università degli studi di Trieste, 1973-74

Cura dell'edizione digitale: Barbara Zlobec


6. Francisci Luisini egloga
ad Aloysium Cornelium, cardinalem amplissimum

Extulerat coelo croceam iam roscida frontem

Aurora et liquidum vitreo de pectore rorem

Spargebat late, quo se flaventia culta

Et gelidae valles, et purpurei Narcissi,

5

Et viridi excipiens gremio ripa abluit omnis,

Cum pater Italidum Eridanus regnator aquarum,

Cui Rhodanus, Rhenusque simul, cui maximus Ister

Cedit, et Eoae Ganges vagus arbiter undae,

Taurina auratis e flumine cornibus ora

10

Exeruit, summoque udum caput extulit amne.

Mox pulchram Hesperiae lucem miratus, et altis

Impositas saxis, arvisque feracibus urbes

Temptari placidis sensit sua pectora curis,

Tum glaucos oculos sinuosa ad flumina volvens

15

E vitrea latices effudit largius urna,

Et varias sylvis ac verticibus praeruptis

Emisit tandem post longa silentia voces.

Dixit, ut aethereo fugiens Saturnus Olympo

Ausoniae cultis ornavit legibus oras,

20

Et victum eripuit sylvestrem gentibus, auri

Saecla ferens, cui mox successit decolor aetas,

Et peperit taetros homines, atque aspera corda.

Electri lacrimas, frondentesque addidit artus

Heliadum, profugumque Amphrysi ad flumina Phoebum

25

Pascentem tauros, et carmine saxa cientem.

Tum canit errantem Parisetum Heliconis in umbra

Evictum duplici vernantia tempora lauro,

Et doctum rerum versantem in mole Rugerrum.

Hinc sanctos Proceres Tyberini in flumine sistit

30

Cornelium, Polumque, alia nec parte Pighinum,

Et cum Cervino Mastaeum, queis sacra circum

Infula caesariem, roseique insigne galeri.

Nec vero te praeteriit pia iura tuentem,

Quae nobis magni sanxit regnator Olympi,

35

Grossi, doctorum decus immortale virorum.

Quin etiam effatus merita tibi tempora mitra

Vt Vaticani cinxit deus incola templi,

Vtque tuis arces Pastor contagia campis,

Impia quae Arctoo rabies diffudit ab axe.

40

Vt iam pro solio violae subluceat aurum,

Atque asper croceo cedat Paliurus acanto,

His etiam Adriacis regnantem fluctibus urbem

Adicit, et placida populos in pace regentem,

Cui iam nec magno iactet se flumine Tybris,

45

Nec debellatos obiectet Graecia Persas.

Mox ut Iuliacis Praetor Sannutus in oris

Iustitia dignas decernit vindice poenas

Sontibus, in iustos nulli pietate secundus,

Cui semper comes Erigone, et Tegeaticus ales,

50

Hinc autem strepitus bellorum, et praelia Martis

Excitasque Erebo Diras toto orbe furentes

Commemorat, septumque aeratis classibus aequor,

Dum bellum movet hinc atque arma horrentia Caesar,

Quique bibunt Rhenum, et quos ingens alluit Albis,

55

Alpinis hinc aggeribus se Gallia fundit,

Et Rhodanus fremit, et praeruptis Sequana ripis.

Ne tantas, ne quaeso animis excite ruinas,

Aetherei proceres, divorumque alma propago!

Vos bonus exoret Tarpeia Iulius arce,

60

Vobis capta Rhodos, et pressi Pannones armis,

Et rapidis pontem frustra indignatus in undis

Danubius, fractisque timens Germania claustris

Regnatorem Asiae, occurrat, somnosque quietos

Eripiat moestis, et saevas concitet iras.

65

Inde refert Paphias oras, et Cypria regna

Fluviorum rex, et profugus quas condidit arces

Iliaci vitans Teucer dira omina belli,

Regina ut tantas tenuit Cornelia sedes

Imperio, Adriadum mulier tum sanguinis una.

70

Illa ubi morte obita coniux coelestibus astris

Accessit, numerumque auxit, et nomina Divis

Se Patriae, et sceptrum addixit, regnique corona

Et Veneto cessit regnandi iura Leoni,

Latius ut ponto volucres expanderet alas

75

Germanumque sequens Adriae defertur ad urbem.

Tantus amor Patriae, pietas tam certa suorum:

Illam undae Pelagi molles, et candida coeli

Prosequitur summis properantem fluctibus aura

Clarior et nullis obductus nubibus aether.

80

Contra autem magnus missis vocat Adria ventis

Muscosum in gremium venientem, atque humida pandit

Brachia, caeruleamque ingenti corpore vestem

Haec pater Eridanus. Post quem toto amne canori

Auditi vacuum mulcentes aera cycni,

85

Vicini montes et ripa efloruit omnis.