7. Laurentio Lentio

Inficiunt nobis iampridem tempora cani

      Debilitatque gravis tarda senecta pedes,

Lustra novem clausit, totidem cum mensibus aetas

      Iam mihi, et incipiunt ocyus ire dies;

5

Me tamen, ut quondam iuvenem, delectat amare,

      Immo iuvat iam me praeter amare nihil,

Sit fas tam castos igneis, tam sancta referre

      Obsequia; an pudeat dicere vera senem?

Nunquam dilecti decedunt pectore vultus,

10

      A nostro nunquam pectore Laurus abest,

Et quamvis absens longinquiis degat in oris,

      Praesentem praesens conspicor usque tamen;

Illum clara dies, illum nox atra sopitis

      Syderibus, nobis semper amica refert.

15

Et cum brumali sternuntur tempore frondes,

      Squallenteis et cum Syrius urit agros,

Ipse etiam montes ultra, et trans aequora, mentis

      Eximia pernix nobilitate feror

Et loca dura gelu, septem subiecta Trioni

20

      Frigidaque Arctoo regna sub axe peto,

Qua Rhodanus, qua lenis Arar, qua Sequana dives

      Perfundit campos Gallia lata tuos.

Nec me tunc ventis leniorem aut aegra moratur,

      Aut tardat celeres pigra senecta gradus,

25

Quamquam, si verum liceat dixisse, nec undas,

      Nec terras opus est transiliisse mihi.

Quocumque aspicio, quacumque incedere pergo,

      Quicquid ago, quovis tempore, quove loco

Aut loquar aut taceam, seu lux, seu sydera fulgent,

30

      Sive calet tellus, frigore sive riget,

Ante oculos semper cara obversatur imago

      Et, si quid vero credere vera licet,

Te video aut certe videor, bone Laure, videre,

      Et longum amplexu colloquioque frui.

35

Tunc redeunt animo quae sic mansere reposta

      Mente mihi, ut nullo tempore deciderint,

Vt puer ingenium forma formam aequiparares

      Moribus et nulli mente secundus eras.

Quid, quod inaudito discendi accensus amore

40

      Divelli a longo vix poteras studio?

Et nimii quoties accusabare laboris,

      Nullum unquam aiebas discere posse satis,

Ipse ego iudicium tantum tam mollibus annis

      Miratus, simul et talia totque bona,

45

Quantum nemo potest acie comprendere mentis,

      Ardebam, notus, carus et esse tibi.

Sed quia non mea me tenuis fortuna latebat,

      Sola fides, solus spem faciebat Amor.

Quaeque prius non parva fuit, mihi cura colendi

50

      Crevit in immensum pulcher Apollo tui.

Oh quoties leges nodosaque iura perosus,

      Iurgiaque insani litigiosa fori

De manibus, nec non tota de mente libellos

      Abieci incusans horrida iussa patris!

55

Divitias aliis, et nomine magna libenter

      Linquebam, parvo sat lare dives ego;

Musarum sylvae, Musarum flumina, sola

      Musarum poterant antra placere mihi.

Quaeque alii ludo, festis vel lusibus, ipse

60

      Doctrinae studiis tempora cuncta dabam.

Saepe hyeme in media, mediis saepe aestibus, orta

      Repperit insomnem, pervigilemque dies.

Tunc etiam incoepi, quamvis male sanus haberer,

      Iungere materno patria verba sono,

65

Non adeo ut nostros igneis curasque levare

      Et petere auxilium praesidium ve malis,

Nam mala quis, curasque vocet, quaeratque levare

      Queis mage nil sanctum est, queis mage dulce nihil?

Sed pueri ut formam dilecti animum pudicum

70

      Ethruscis possem tollere ad astra modis

Et memini Dantis magni, cultique Petrarcae

      Cum legerem numeros obstupuisse diu,

Nec praeclara satis divini carmina Bembi

      Mirari, aut poteram concelebrare satis.

75

Arcadiae pastorum etiam, lususque iocique

      Carminaque, et docti sic placuere sales,

Post illa ut longe sermonis cura Latini

      Nempe minor nobis inferiorque foret,

Contentus vulgi lingua patriaeque loquela,

80

      Destiti ego externum quaerere velle decus.

Vtque vides calamo inculto tenuique Minerva

      Scribebam, si quid scribere iussus eram,

Et quamquam octonus mihi ter vix curreret annus,

      Exierat vulgi nomen in ora meum,

85

Et spem nonnullam de me venientibus annis

      Praebueram quam post diripuere noti.

His ego confisus sperabam confore rebus,

      Quandoque ut fierem dignus amore tuo,

Nec me vana fides animi, studiumque fefellit,

90

      Irrita nec voluit tam pia vota Deus.

Nam tua nec bonitas nunquam laudata, nec unquam

      Sat laudanda, ultro coepit amare suum,

Et mihi praestari quae debent omnia amico

      Sponte sua large detulit officia.

95

Tunc ego foelici contingere vertice coelum

      Ipsis coelitibus nec minor esse deis,

Ex illo illaesam concordi foedere vitam

      Semper uti fratres viximus unanimes.

Alterutri siquid placuisset, protinus alter

100

      Quaerebat, semper unus utrique labor,

Quippe eadem semper uobis ingrata duobus,

      Atque eadem nobis grata duobus erant,

Mirari ut nullus non secum, scire nec ullus

      Iam posset, maior utrius esset amor.

105

Ibas, ibam, stabam, stabas, denique semper

      Alter in alterius commoda respicere.

Certe ego te propter Romana palatia et ampla

      Deserui magni non semel arva Tybris

Ipse, tuis rebus cunctis sociisque relictis,

110

      Ad latus haerebas, usque et ubique meum.

Felsina disiunxit donec nos, Felsina docta,

      Felsina, quae patria est vel mihi cara magis.

Siquid enim rerum naturae, si scio quicquam

      Divinum, id totum Felsina me docuit;

115

Ferrea Bucca illic aurum fundensque smaragdos,

      Illi, ego, siquid sum debeo, siquid ero;

Illic Fabritius Garsonae, gloria gentis

      Tam clarae, nec non altera spes patriae.

Post etiam Patavi praeclaram pergis ad urbem,

120

      Quo socius, quo te prosequor usque comes,

Atque ibi complures una foeliciter annos

      Egimus, ut nunquam non meminisse iuvet.

Rursus ad exigui longo post tempore Rheni

      Flumina te, rursus me comitante refers,

125

Inde ubi consultum iuris fecere periti

      Et posita est capiti laurea digna tuo.

Francorum ad regem sic mandat avunculus ipse,

      Arripis, e morbo vix bene firmus, iter

Et tecum, nostri bona pars, Baptista Alemannus

130

      Discedit, quo non alter amabilior,

Quandoquidem egregium verbis rebusque parentem,

      Non minus ingenio quam probitate refert.

Tunc ego quae tulerim sine te, dulcissime Lenti,

      Vnus, qui fueras portus et aura mihi,

135

Vulnera ne refricem vix dum coeuntia, praestat

      Ignorare tibi, quam retulisse mihi.

Quod nisi Stroza meuS rebus iuvisset in arctis,

      Qui vere post te solus amicus erat,

Tristia me longae coepissent taedia vitae,

140

      Qua Phaeton tinxit fulmine adustus, aquas.

Ille mihi assistens, te, docte ac care Busine,

      Testor, opem semper consiliumque dabat.

Ille mihi in patriam, quo rursus forte vocabar,

      Post multa et magna incommoda suasit iter,

145

Quo me languentem morbo curisque gravatum

      Perduxit mira sedulitate comes.

Hic me quae tandem fortuna exceperit, unus

      Quandoquidem scripsi singula quaeque tibi,

Pernosti, tantaque mones me fraude petitum

150

      Insidias caveam perfidiamque feram;

Parui ego, totumque uni tibi debeo, Cosme,

      Quod sum, quod spiro salvus et incolumis.

Sponte mea siquidem, patria semotus ab urbe

      Exilium laeto pectore dulce sequens,

155

Quod mihi nascenti tribuerunt sydera, sylvis

      Vmbrosis lentus rura beata colo;

Et procul a vulgo solis inglorius arvis,

      Foelix iam longo tempore vivo mihi.

Nam licet assiduis nunc hinc, nunc artibus illinc

160

      Appetar, innumeris afficiarque dolis,

Non modo non moveor quicquam tantaque quiete

      Deturbor, sed eam cogor amare magis,

Atque utinam meritas sinenti pectore poenas

      Non tam saepe mihi suppliciumque darent!

165

Nostra etenim nimio dum plus ludibria quaerunt,

      Et ficta impingunt crimina mille mihi,

Turpiaque obscoenis et me lacerantia verbis

      Postibus affigunt carmina, quaque die,

Vt vel grammatici puerosque elementa docentes.

170

      Iam sibi contra me cuncta licere putent;

Ipsi non tantum vulgo ridentur ubique.

      Fabula sed fiunt, ludibriumque bonis

Et me quod tantis oppugnent molibus unum

      Efficiunt multis ne nihil esse puter.

175

Ah miseri, ah male cauti, insonteis laedere non est!

      Indigne oppressos sublevat ipse Deus.

An tantum est facinus, vel gloria tanta paternum,

      Eloquium et Thuscas non renuisse deas,

Aut Bembum, quo nec melior, nec doctior ullus

180

      Extitit integra percoluisse fide?

Sed quid ego ingrata haec, prorsusque indigna diu iam

      Conqueror, oblitus dissimilisque mei?

Vnusquisque suos moreis, sua quisque sequatur

      Gaudia; non omnes omnia quippe iuvant.

185

Illi ne cessent aliorum incommoda velle,

      Et bona non aliter, quam sua damna quaeri.

Vrbanos alii melius sectentur honores

      Sudorumque petant praemia divitias.

Nos nostros redeamus agros, quibus exulat omnis

190

      Invidia atque omnis stat procul ambitio!

At Charites, at blanda Venus, Bacchusque, Ceresque,

      Faunique, et Satyri, capripedesque dei,

Dum Nymphae vel serta legunt, vel carmina dicunt

      Aut celebrat castos casta Diana choros,

195

Stant circum et teretes suras tremulasque papillas

      Mirantes laudant, candidulosque pedes.

Ludunt lascivi per pabula laeta iuvenci,

      Attondent simi mollia prata greges,

Discurrunt teneri non longe a matribus haedi;

200

      Non procul a foetu candida halat ovis,

Pastores ipsi sub frondibus arboris altae

      Corpora securo fessa sopore levant,

Dum volucres liquida modulantur carmina voce,

      Dum strepit aura, levi dum calit unda sono.

205

Ipse ego naturae studio coelique relicto,

      Rebus posthabitis tempus in omne meis,

Nil aliud studeo, curaque omnique labore

      Nil aliud noctu molior atque die,

Quam mihi mandatum recte decurrere munus

210

      Et Florentinae consulere historiae,

Quod si fata meos vel rerum oppresserit ordo

      Conatus, fuerit vel voluisse satis.

Nec tamen interdum ne longa indagine fessos

      Aut nimio pressos pondere vincat onus,

215

Non veterem flammam et priscum cantamus amorem,

      Quo maior nec quo sanctior ullus erit.

Namque fatebor enim me certe non modo, nondum

      Taeduit Ausoniae poenituitque lyrae

Cottidie sed plus augendae illius amorem,

220

      Ornandae studium, consiliumque probo,

Aut caras petimus sylvas, iucundaque Tempe

      Qua iuga Senari montis opaca virent.

Hinc ubi te primum conspeximus, hinc ubi primum

      Percussum est tantae foedus amicitiae,

225

Cum vix dena tibi vitae fatalia Parcae

      Stamina nevissent bis duodena mihi,

Vel qua frondentes ramis ingentibus ulmi

      Spargunt Fesuleo vertice ad astra comas,

Murmure, quae levi perflatae et suavibus auris

230

      Spirant aestivo frigore blanda die,

Quo tecum immensi spectantem sydera mundi

      Et quibus exurgant signa, cadantve modis

Olim me totos memini traducere soles,

      Donec ab Hesperio surgeret axe Venus

235

Et totas etiam memini traducere nocteis,

      Donec ab Eois clara rediret aquis.

Illo sed nondum crudelis tempore miles,

      Et plusquam hostili barbara turba manu,

Sylvarum nemorumque altos spoliarat honores

240

      Efferaque aequarat tecta perusta solo.

Cum te vix puerum patriis pro moenibus urbem

      Tutari atque hosteis cominus impetere

Vidi ego, gavisusque tua virtute sequabar

      Longius audaci castra inimica pede.

245

Quin etiam venit in mentem quae dixerat olim

      Praesaga et ductu mens mea, Phoebe, tuo

Eventura tibi, cuncta evenisse, nec hilum

      Frustrata est sensus pythia certa meos,

Atque adeo ut nequeam temere quod carmine nostro

250

      Promisi, iuvenis facta referre senex.

Nam quis tot meritis, tot quis virtutibus aequus

      Esse queat, laudes quisve referre pares?

Haec mihi, ut coelo depellunt nubila venti,

      Discutiunt toto pectore tristitias

255

Vt nec praesentis vitae fastidia, nec me

      Venturae moveant proxima damna necis,

Sat videor vixisse diu, nec totus obibo.

      Maior enim tecum est pars, meliorque mei,

Quare nec lachrymas dulces mihi fundite amici

260

      Et rude in inculto marmore carmen hiet:

Varchius hic situs est, trini bene cultor amoris;

      Hoc uno egregius, coetera pene nihil.