Tanto carmina, 1

Testo base di riferimento: G. Monticolo, 1890

Cura dell'edizione digitale: Tiziana Brolli


1. versus magistri Tanti cancellarii
domini ducis Venecciarum ad magistrum Musatum

Musis, Musate, reor, prenomen honorum

      Nactus es, et fama clima per omne volas.

Summe poetarum, qui spirant, laurea cinxit

      Te caput; encleticus en tibi flecto meum,

5

Tantus ego, Venetus modo cancellarius, audens

      Tam tibi sublimi scribere vilis ego.-

Lucida cum celo declinat in ima sereno

      Stella, novum surgit ex oriente iubar;

Sic post occasum surgis, Musate, Maronis,

10

      Cui Patavum plausus usque propago canet.-

Sci, vates, vidisse ducem responsa Iohani

      Per te missa; tamen mente rebellat eis.

Nam dea celestis, Musarum maxima, cernens

      Intuitu certo sydera quicquid agant,

15

Vranie, ventura canens, ait: auguror esse

      Certaque dimisit significata poli.

Vranon est celum; celestia famina linquens,

      A re nomen habens non imitatur eam.

Senserat et vates ipsam breviasse loquelam;

20

      Sistolat hic tempus hic imitando deam.

Preterea sopita tibi prior esse videtur

      Questio; per triplicem quem tulit esse modum

Quisve trium fuerit nucleare leonibus ortus

      Pigruit et propter quid latet atque quia

25

Altera, non solitum cum sit, miranda videtur,

      Tamquam si nostris thus oriatur agris.-

Iusserat ut facerem dux qualiacumque valerem

      Metra super dictis, facta iubendo legi.

Dum legeret, lector necdum mediasset, amenam

30

      In primis faciem turbat et icit ea.

Displicuere sibi, sed tandem iussit ut ipsa

      Mittere deberem, summe poeta, tibi.

Ergo mitto sequens precepta ducalia. quo sit

      Est tibi dispositum quisque planeta loco;

35

Vranie cernat hinc elicienda futura,

      Aut sibi non semper sydera vera canunt.

Qui maris est custos, Venetum devotio, summi,

      Scriba, salutifere pistis in orbe sator

Scemate constructa miro requiescit in illis

40

      Ede, novans Ariel assimilata sibi.

Trinacria lato sociata leena leoni;

      Lene dedit murmur Eolus, unda vadum.

Ede palatina simul ambo iocando cibando

      Rugitus dantes physis amicat eos.

45

Hic agit, hec patitur; hic gignit, concipit illa

      Tres enixa suo tempore nocte satos. -

Non istos Ariel sivit viscasse cerebrum

      Sicut physicines esse solere ferunt

Rugiat ut triduo genitor frangatque tenacem

50

      Humorem cerebri, tunc quasi vivat ob id. -

O quibus est physis totiens descripta leonum,

      Addite: lex Venete non tenet ista locum.

Per triduum rugire tamen studuere parentes

      Crebrius et valide, voce tenente moram.

55

Non oportunum fuerat rugire; petebant

      Nati braiantes ubere matris ali.

Post triduum pausas solitas habuere; satorum

      Activum meruit unus habere genus.

Viderunt gentes Venete, nos vidimus ire

60

      Mox natos querule querere matris opem. -

O duplici res mira modo! Lucina removit

      Fessa modum veterem, sic recreata novo,

Sive quod in reliquis verax, mendacia vates,

      Lethe hic infectus, famine pseustis ait.

65

Multis principibus et multis regibus olim

      Hoc fuit in voto, nec potuere sequi;

In caveis multis sociata leena leoni

      Dicitur, et nullis fas peperisse fuit. -

Ecco cronografiam. postquam promissa prophetis

70

      Salvificans venit gratia vera fides,

Viginti vicibus et sex iubileus abivit

      Annus et incepti quod superestat habet.

Quatuor in radice quadrata tolle quadratum

      Cum recte numeras, inde bis octo facis.

75

Tempus erat quo scenopigia servat hebreus,

      Septimus in numero mensis abimbre sacer

Quo primo lux facta die; modo dicitur esse

      Sol dominus lucis que duodena fuit.-

Rector apostolicus venetusque fuere Iohanes;

80

      Ille leves animas, hic regit has et onus,

Inclita quem Venetis peperit Superancia proles,

      Quem probitas, virtus, sollicitudo beant.

Hinc sublimari meritum diadema coronat;

      Annus lustralis quo ducat iste fuit.-

85

Sidera sic ibant; faciem nam luna secundam

      Cancri tunc peragrans ipsius edis erat.

Altera fraterna lux hanc traduxit in edem

      Fratris, at Erigones yma tenebat iter,

Qua renovando Iovem lancem librare propinquat

90

      Nocti sed fessus equiparare diem.

Mars anni dominus, Stilbonque meabat in ipsa

      Lance, sed hic levior prevolitavit eum.

Quem prima sivit facie, meat ipse secundam;

      Scorpius in media Cypri de parte tenet;

95

Sic et Saturnum retinebat Aquarius, unde

      Cerni non potuit, sole, sorore, Iove

Tetragonabat enim Martem Veneremque latenter

      Diffugium faciens retrogradando celer

Cum signo renovante Cronon; caput extitit ergo,

100

      Proxima Mercurio cauda Draconis erat.-

Quid velit hic Marcus Ariel signare futurum,

      Quisquis es in Patavis discere glisco; doce.