Alessandro Paolini carmina, 94

Testo base di riferimento: Lucia Bedon, tesi di laurea Università degli studi di Trieste, 1977-78

Cura dell'edizione digitale: Barbara Zlobec


94. ad Ioannem Baptistam filium

Ne tibi spectanti choreas, convivia, lusus

Forte lucere putes Dionisia vivere semper,

Heu sine fruge tibi permittas tempora labi

Musarum oblitusque tui monitusque Parentis,

5

Ad te nonnullum Patrii haud leve pignus amoris

Perferri libuit praeceptum, quod potuit vix

Mens haurire statim nimio confecta labore,

En tibi quanta manus calamique potentia nostri.

I nunc extremum, et me invito i tutus in orbem,

10

Quo paulo circa mentis te collige in arcem,

Nec tecum recta fac non ratione rependas:

Prodicii (ut veteres memorantur) Herculis instar.

Ad quid sis genitus, num te natura creavit,

Ad decus et rectum, vel ad ocia turpia segnis,

15

Deditus ut ventri stertas et lusibus usque

Seria contemnens, Epicuri et dogmate fultus,

Nil cures animi recto medicamine morbos

Tollere ut extingui virtutum semina deses

Vsque feras vivens humano corpore brutum...

20

Non modo non turpe est, sed dignum laude putandum:

Hac totum ratione Plato percensuit orbem

Et Patriae rediens intexit Cydopediam;

Ille quoque insignis sophiae sectator et auctor

Ortus Claromenis urbem atque arva reliquit

25

Democritusque suo patriam ditaverat auro

Vt vacuo studiis animoque et mente vacaret.

Quid tibi Romanos? Quid Athenis stemmate claros?

Non referam Decios? Robortelumve peritum

Non Alovisinos, Philomelum, Partheniumque?

30

Dimidium nostrae ecce animae virtute columnus,

Insignit ecce Boetius inter ut astra micans sol,

Aemonae decus, en alios Patria haec, et tulit aetas,

Quis patrium liquisse solum virtutis amore,

Non grave iucundum magis est, summoque decori

35

Sunt Patriae, et recte praestant exempla iuventae,

Tu vero aetate hac tenera et puerilibus annis

Spe tanta ingenuas cui fit via pervia ad artes,

Egregiumque decus torpesces? Nec tua scriptis

Nomina clarescent? Miserum ne peregis aevum

40

Sordibus? Et propriis animi quae sunt bona vere

Contemptis, aliena sequere fugacia demens?

Affluere externis, animi cui sunt bona, nescis?

Nescis nil nobis extrinsecus esse petendum?

Omniaque in nobis? Nobisque licere beatis

45

Esse satis? Bona cuncta una virtute ferente,

Regnum, divitias, eriadelam, munera, amicos:

Tempora si vitae redeant, mihi, filaque retro

Nere queant Parcae, ut sit florida quae fuit olim,

Quaeque tibi est aetas, mihi me genitore favente

50

Non mihi praeripiat palmam, aut praemia quisquam,

Pallados aut studio discendi animam exhalarim,

Sedulus aut vivos cunctos vitaque relinquam.

Qualis Alexander Magnus, vel Caesaris instar,

Et regno spolians doctrinae et laude peritos,

55

Hunc licet octarum velarint tempora lustrum

Canis: si vetulo studiorum copia detur,

Nullum etiam seris non captem nomen ab annis,

Nec totam tibi magne Cato, tibi docte Budaee,

Laudem matura Graios aetate liquores

60

Epoti, linquam: sed non modo serior aetas

Invidet exacto diuturnam tempore famam,

Exigui ad census, levis, imbecillaque parvi

Corporis atque animi compago hac laude decoris

Me tanti fraudant: tu suffice, gnate, vicesque

65

Suscipe, cui vires animo, cui vivida virtus

Ars tua cuique labor census, studiumque bonorum.

Per te perque piae obtestans precor ossa Parentis

Cuius non animi partes tantum at lumina vultus

Ipse refers, nostrum tenebris te vindice nomen

70

Eripies, docta ut dehinc pervolet ora virorum

Virtutis studio: hac dabitur duce sidera coeli,

Post exantlatos animi mentisque labores,

Scanderet et aetherea comprehendere gaudia sede;

Quod si forte meam quondam tua moverit iram

75

Segnities, animumque tibi praecordia topor,

Praecipitem vitiis grassatus merseris oci,

Quod tamen ita nolim de te fore, nec reor unquam,

Ipse vel oppressus curis, cui sarcina iniqua est,

Cedam deficiens in teque onus omne recumbat,

80

Tuque gemens mihi, qualis equo successit Asellus,

Non ullo pondus grave tempore depositurus,

Vel si nervorum quid erit mihi serus ad altos

Doctrinae virtute gradus duce scandere coner,

Tu vero et tenebris animi et squalore sepultus

85

Omnibus invisus, spretus, naucique putandus,

Mendici et vappae ac nebulonis nomine dignus,

Obscoenam ducas perrigasque per ocia vitam,

Plumbeus et caudex, stipes, putidissima ventris

Ingluvies, barathrumque, vorago, charybdis,

90

Foedius Harpys monstrum, ignimovaque chimaera,

Explosus cunctis, sibilatus, fere hominum et pus,

Cui nullae pateant latebrae, quin saeva Poetae

Archilochi infligant latitanti vulnera telis.