91. de nuptiis Mutii Putliliarum Comitis et Camillae Sbriavachae
Vrbis ab Attilicae Genius modo senserat arce
Indicibus Citharaeque sono rumoreque Vulgi,
Primores inter iungi connubia priscae
Qua via tendentes Aquileiae ad moenia ducit,
5
Matris Accidaliae puerum cum accersit et ipsum
Flagrantes hic forte faces dum ventilat, orat,
Cuius nam certa percusserit ille sagitta,
Pectora cuius hymen fausto pede limina nuper
Ingressus ressonare facit late omnia cantu.
10
Namque sibi hic vitas hominum et mortalia
Facta nec arbitrium verum non esse benigno,
Numine concessum superum sibi, proindeque
Vsibus et sibi comissae rationibus urbis
Consulere et fidi partes explere ministri.
15
Ille autem contra: gentis fidissime custos
Huius et urbis, ait, quoniam quacumque peregi
Noscere fert animus, maternas pandere curas.
Fatorumque arcana tibi iam volvere certum est;
Conscius ut dextro coeptis ingentibus adsis
20
Omine, et intersis felici principis ortu,
Cuius adventus iam nunc et sidera coeli
Praesagae et vatum divino numine mentes;
Inclita ita Ausonide magnarum gloria rerum
Accessura novis decorabit honoribus auctam
25
Cuncta prius Coelo, quae terris cumque futura
Decerni superis scis reges atque senatus
Regnorumque vices mortalia denique curae
Illis esse, parens rerum natura subinde
Indiga opis nostrae, matrisque, quod ipsa subire
30
Iussa nequit, nostro fert munere, proinde necesse est,
Scire futura mihi, hinc quoniam sententia certo
Stat superis immota loco, relevare malorum
Tantorum serie divini principis olim
Consilio et nutu, volvendis mensibus orbem,
35
Impositum est nobis, aurata ut bina sagitta
Pectora magnanimum strictim iungamus amantum,
Illorum ut nexu soboles clarissima mundo
Exoriatur, avos referens virtute, parentesque
Illustres, olim totus cui serviat Orbis:
40
Quod fieri possit qua dehinc ratione patebit.
Horum illustris uterque loco, virtute, benigno
Fortunae auxilio, nec non et corporis usu,
Viribus et forma praestantes, alteri et horum,
Quem Venus et Pallas decorant; insigne dat illi
45
Nomen cui Porsenna manum non sustulit igne
Exuri, atque suam virtute remisit in urbem,
Puraque cognomen fulgenti lilia signo
A longo comitum deductum stemmate praebet,
Altera cui Tiridi depascens bucula campo,
50
Qua micat arx alto Pegi de nomine colle.
Praeclarum gentis praestat cognominis usum,
Nomine Palladiae meritis sat digna Camillae
Coniugiumque viro spondet, vitamque beatam.
Hinc dextra radiante Iovis mox sidere parte
55
Editus in lucem mera virtutis et oris
Indole, fulgebit genitoris imagine clarus
Infans materno virtute et nomine Iuli,
Dignus Avo similis, qui amborum nomina famae
Aeternae mandet, quem cum maturior aetas
60
Venerit, excipiet fatalem Turrius heros
Purpureo in partem regni dignatus honore,
Quot Tiberine pater, revocas ingentiaque illa
Munera Iustitiae et splendoris praemia spondes:
Hic ubi iam solio, qui nondum matris in alto
65
Conceptus geritur, fuerit labentibus annis
Fortuna comitante sacros, virtute locatus,
Pacatum reddet sedatis regibus orbem,
Aurea saturni referens iam secula terris
Ausoniam et lata cumulans ditione fovebit,
70
Imperio adiiciens populos nova regna subactos
Sponte sua sine vi sine caede e sanguinis haustu:
Gratia namque illi fluet et sapientia coelo,
Terque ubi septenos felix regnaverit annos,
Vivus adhuc multorum exemplo cedet habenas
75
Non minor imperii; se ut in otia tuta receptet,
Serus et ad superas coetu comitante cohortes
Aligero (cunctis dictu mirabile) laetus
Vulneris et nostri, materni et muneris expers,
Qualis ab aetherea descenderit arce, redibit.
80
Illius ad nomen mortalia facta perenant,
Quae dein cuncta per ora volans feret omnibus oris
Aeternis Vatum monumentis rite sacratum.
His dictis incensum, animum surgentis amore
Erexit famae genio, laetatur alumni,
85
Certa mox orituri spe, tum lumina laetus
Tolli et aligerum dictis affatur amorem:
Vade age magnanimum repetas regalia amantum
Tecta, nec inde illis quoquam discede relictis,
Aurea sit tecumque Parens et pronuba Iuno,
90
Donec ad optatas infans iam prodeat auras,
Cetera tum properent illuc pia numina secum,
Et sua dona ferant fascis cum maxima Pallas
Cynthius et Charitum pulcher Chorus atque sororum
Candida turba novem, nec non Dea suada, suisque
95
Dotibus effultum custodiat usque salutis
Numen amicum opto, sacroque facessat amantem
Limine mox longe, ne munera grata parentis
Auferat, usque tuae somnus languentia visens
Corpora, lethaeo hic sua munera fusa liquore
100
Quis opus, irroret, matris face praelia quassa
Ipse cruenta cie et valido mox pectora clavo;
Compedeque amborum consensus iunge tenaci.
Dixerat, at sublimem se ille per aera tollit,
Quo dudum cytharaeque sonus, cantusque vocabant
105
Laetus Hymen, Genitrix, choreae, plaususque, iocique
Gaudia et auratis convivia regia mensis.
Illustri procerum concursu Femineoque,
Illustri comitum coetu, mirabile visu,
Nympharum comitata choro, turbaque decenti
110
Hic alimenta suis aderat Venus aurea curis,
Adiiciens arabum felicia dona Canopo
Vecta, manu artificis vario condita sapore.
Nec color unus erat dapidus, quae intrita ministris
Ordine dant longo mensis felicibus, illic
115
Altilium omne genus vitulusque, haedusque beatas
Et Capus ornavit mensas, pulmentaque primum
Regia dehinc volucrum species et pingue terrarum
Vi, insidiisque genus captum, hinc Iunonius ales,
Arge, tuis oculis vacuus defertur, obeso
120
Non magis ac plumis depictis clune petendus,
Inde coloratis nomen quae sumpsit ab Indis,
Quaeque Dioneae Matri gratissima rauco
Turribus ex altis invitat murmure somnos.
Huc sibi qui primas celebratus carmine Turdus
125
Vindicat inter aves, alienis mensibus, inde
Adservata datur sat pinguis rustica perdix;
Quamque coco reddi cervicem et pectora praeter
Perlepidus iussit Vates, cui vita sub undis.
Adiicitur Regis monumentum nobile Terei
130
Deliciis, avis Argo a transvecta carina,
Quaeque fugit virides amisso compare ramos.
Huc quicquid leporum patrias montana per oras,
Campestrisque tulit regio iucunda disertis
Praeda viris Damae, pernicis cruraque cervis,
135
Denique non Aper generosis, nobile mensis
Ornamentum aberat, pretiosa merce paratus:
Addita fluminibus quae munera grata, marique
Piscator tulerat, Capitones, Ostrea, Echini,
Pluraque praeterea, ne singula carmine dicam,
140
Quae partim verubus tosta emollitaque partim
Et calidis elixa cocus servaverat ahenis.
Vnde domus late suavi fragrabat odore:
Arte laboratae Cereris nunc dona vel Orbis
Vel Cicli formam servantia quaeque parantur
145
Tortilis in morem folii, condita sapore
Nectarei succi dapibus gratissima regum.
Exequar aut Bacchi quae vincant dona Falernum?
Vel quod Pucino, roseo vel colle vel inde
Creteis longe vectum regionibus usque
150
Aurea profundens suffecit copia mensis.
At parte ex alia resonabant atria longe
Cantibus, atque sono Cytharae, lituique Syraeque
Et cornu tubae et dulcis quae tibia grata ferebat,
Concentu mixta diversis vocibus arte.
155
Huc se se ablatis surgentes ordine mensis
Protinus Heroes coetu comitante tulere,
Femineo illustri et longa sedere corona,
Vnguentis capita aspersi, pretiosaque olentes
Balsama fragranti complebant omnia odore.
160
Pars repetunt choreas motis ex arte decentes,
Effingunt numeros pedibus per mutua se se,
Hinc mas alternis miscentes femina et inde
Pars lepido fallunt horas sermone iocisque
Spectantes coeli ceu splendida lumina sponsos,
165
Hunc modo mirantes celso ut supereminet omnes
Vertice, vel qualis graios olim inter Achilles
Cetera vel qualem mirantur numina Martem,
Hanc modo ceu stellas Phoebus micat aureus inter
Omnis, ut obducat tenebris fulgore nitenti,
170
Femineae aspectus turbae. Quid cetera dicam?