2. Crucis adoratio
Lurida cui dat signa dies? Cui flebilis atro
Squallescit Thymbraeus equo noctemque reducit?
Cui ferrugineos Hecates agit orbita currus?
Nosco diem luctusque pios. Te maxime divum
5
Flet rerum natura parens, te lacteus orbis,
Te lugent elementa et amaris questubus haerent.
At Solyme non aequa scelus parat et tua clavo
Membra ligat poenasque amens exercet amaras.
Nulla viri pietas animo nullusque recursat
10
Matris honor, non ulla Dei morientis imago:
Stant ferro subnixae acies patulaque comanteis
Expediunt cervice iubas vigilesque fatigant
Excubias; stat turba ferox atque increpat ore
Infrendens, ceu rupe leo cum viscera praedae
15
Vrget amor durisque angustat hiatibus ora
Imperiosa fames, illi modo pectora turbat
Niliaci regina Phari, modo corniger Ammon,
Pasiphaes modo turpis amor quique asperat ignes
Martis equus, rabido siquando hiat Eumenis ore
20
Pugnacesque cient Bellonae incendia motus.
Sic ne deos fortuna premit? Sic ne impia leti
Fata iubent tormenta pati? Iacet arduus ecce
Mundi opifex rerumque sator; iacet arbiter ingens
Naturae, cui Puniceos Titania ducit
25
Luna choros noctemque trahit, cui verberat Eos
Sidera flammatoque vagum fugat Arcada coelo.
Heu, Clymene, fraudatus amor, vix enthea cervix
Tormentum sufferre valet, vix brachia diram
Sufficiunt amplexa trabem languentibus extis,
30
Brachia Taenarias debellatura secures.
Ecce autem procul immensis clamoribus urget
Spumantem cataphractus equum vibratque minaci
Trux hastile manu et lato ferit ilia ferro:
Sanguinis effluxere imo de vulnere guttae
35
Poculaque arcanis Acheloia mixta figuris,
Pocula venturos circumspicientia ritus
Sacrorum fideique assurgentem undique molem.
At genetrix lacrimosa dolensque in funere Nati
Triste nefas queritur miseroque redarguit ore:
40
"Vt video te, Nate, cadentem, ut vulnere plantas
Traiectum miseraque oculos in matre ferentem,
Vt video te, Nate, pati, quo pectoris ignes
Diffugere tui? Quo formosissimus oris
Secessit vigor et divini sanguinis ardor?
45
Quo vires abiere tuae, Nate optime, Nate,
Nate, animi fax una mei? Certe improbus olim
Creditur has fugisse manus Aquilonius heros
Lucifer aeriaeque minax exercitus alae,
Cum devota phalanx Borealem fastibus Arcton
50
Implicuit Geticoque nefas dirum extulit orbe.
Heu, nimium crudele nefas! Mox ima petivit
Tartara luctificis animarum ululata querelis
Et piceas Acherontis aquas. Num livida cervix,
Nate, tua haec multoque infecti sanguine crines?
55
Hoc ne caput tristesque gene? Me, me, undique me, me
Protelate, viri, iaculis et figite ferro,
Figite me siqua est pietas. Quid, Nate, reflectis
Caesariem? Tenebras tecum, tecum atra subibo
Limina et emeritas aeternis luctibus urbes!"
60
Sic dea; suspirantem imo de pectore matres
Suscipiunt moestae consolanturque dolentem.
Nec iuvenis dilectus abest, cui regia servit
Ales et insano Patmos circumflua Ponto,
Patmos Olympiacae dignata affatibus ore
65
Arcanoque deum eloquio. Iam grandior ibat
Spiritus, ignito Phlegethon qua vortice fumat,
Tartareus Phlegethon formidataeque nefandis
Eumenides populis aeterna piacula miscent,
Cum nox atra die pressit caput et tenebris Sol
70
Implicuit crinale iubar Latonius heros,
Cum turrita parens tremuit. Cybeleia sed quis
Agnovit portenta Hyperioniosque labores?
Quis livescentis pallentia cornua Lunae?
Infrendunt rursus turbae et gravioribus instant
75
Suppliciis augentque scelus; rursum impius urget
Livor anhelantesque manus caeca asperat ira.
Tu vero extremae pateris dispendia vitae
Et tenebras mortemque subis ne tristia posthac
Regna Erebi foedumque triformi Cerberon ore
80
Mortales videant animae, quas dulcia poma
Taenario mersere lacu vetitoque resumptae
Ore dapes. At nos quae digna rependimus aris
Dona tuis? Nec enim purus tua templa sacerdos
Ingreditur purosque tibi face suscitat ignes,
85
Sed quales Medea ferox ubi turbidus Hymen
Attulit Istmiacae liventia serta Creusae,
Serta ministerio magicae gaudentia Lunae,
Quos Scythico Diana tholo dirus ve soporat
Infami nidore Thoas, quos impia servat
90
Elis adhuc, Siculo ve tepentes gurgite Pisae:
Ergo sic te Parca domat? Sic nostra barathro
Proturbant delicta atque exitiabilis error,
Omnipotens? Vos humanae commercia vitae
Quae trahitis fragilemque labanti corpore molem,
95
Vos, animae superum coeli genus et decus orbis,
Luctibus hanc sacrate diem tristesque quotannis
Instaurate obitus et inani graudia busto
Funera nec cupiant post haec habuisse minores.
At prius arcano marcentem pectore labem
100
Et facinus purgate, vagos dum cernitis orbes
Astrorum tacitaque vagantem lampade Phoeben
Alternare vicem rebus, dum contrahit ignes
Phosphoros et tenebris Luna intercepta vagatur.
Atropos haec post fata negat, sed tristibus umbris
105
Supplicium crudele fremit crudusque severa
Fronte dolor, qualem peritura Belides urna
Porphyrionque Athamasque ferunt saevusque Damastor
Et Coeo cum fratre Dymas, qualem excipit ingens
Sisyphus Aegeonque et opaca silentia durae
110
Persephones atroque gementes sulphure manes.
At tu qui picei limen populatus Averni
Regna triumphales ductas super ardua pompas,
Respice nos si digna peto, si non malus obstat
Horror adhuc mortemque Itala sub nube frementem
115
Caesareis expelle iugis, qua turbidus errat
Cormus et irriguo prosternitur aequore Turrus
Tiliaventeusque latex: nec livida Phoebi
Tela per incautas patiaris serpere gentes,
Nec miseram durare famem. Sic te impia Thrace,
120
Sic Arabum delubra ululent et maxima votis
Bactra Paraetoniique colant septem hostia Nili.