1. Gloriosus Virgini paean
At quibus haec dabo vota deis? Cui rauca parabo
Sistra et Hyanteo deductum vertice carmen?
Cui movet hoc Sporenus ebur? Tibi saucia taurus
Exta ferat sanctosque tibi circumstrepat ignes
5
Ista dies purique aris dent orgia mystae,
Siderei regina poli. Vacat hoc tibi pulsa
Nocte iubar, vacat Aoniae deus arbiter undae
Et latice exundante Helicon. Iam frondibus aras
Cinge, puer, iam Castalios solemnia motus
10
Concipiant vatumque pia chorus assonet Echo.
Tu, felix, ad templa veni: nec te procul aethrae
Limes agat superumque habitus praepesque noveni
Scaena chori; nec te Solyme trahat aut mage votis
Accumulet fibrisque inhians spirantibus Allus
15
Et Ptolomeeis assurgens fastibus Accho;
Nec te spumiferis sulcaris vada fluctibus Armon
Atque coloratas subnectens vertice nubes
Alliciat, nec sceptra tenens ingentia Coene.
Quid primum, regina, dabis? Qua turbidus ora
20
Sedabit Thymbraeus ebur plectroque locuta
Phemonoe? Tua num volucri primordia Phoebo
Praetulerim curruque Iovis Tegeesque volucri!
Quid primum, regina, dabis? Loquar aurea post te
Astra serenato posuisse cubilia coelo
25
Aegoceronque Hyadasque assurgentemque procellis
Tyndarida Oeteamque ratem Idaeasque favillas
Et Maurae portenta Abylae, cum fortia tellus
Brachia frugiferosque eduxit ab aequore fines,
Dorida cum pressere hiemes vitreumque profundi
30
Glaucus iter conchaque ululans Amathuntide Triton
Asphaltisque Hyale et gavisus vertice Proteus
Ambiguo frenare greges et inertia ponti
Monstra Hyperioniumque calor Phaetonta petivit
Vos, quibus olenia recubans Tegeaticus umbra
35
Inspirat coeleste iubar, quibus ardua summo
Exultant Pangaea iugo, nec inertia Bacchus
Plectra nec ignavos Tritonia suscitat ignes:
Laudibus hanc ambite diem et solemnia casti
Pierio haec rorate lacu. Me parva canentem
40
Musa levat, nec comit ebur nostrisque relegat
Serta comis: age Leucadios, age perfice motus
Affatu, regina, pio talisque micanteis
Cinge focos adytumque subi, exultantia qualem
Sidera prospexere tuis ubi faucibus haesit
45
Aliger et celeri excussit tua corda volatu.
Qui postquam Icario Cybeleia compita novit
Remigio, qua Parrhasium fugat Arcada saevo
Ennosigaeus equo et pallentem verberat Arcton
Despectus Iunonis honor, qua plumbea pubes
50
Pondera per vacui iaculatur inania coeli
Et triplices dant monstra animas et terna volutant
Arma et Echioniae freta prostravere columnae,
Qua Libycus tormenta Gigas tacitaque movebat
Arte Palen tremulasque olidum pecus implicat aras
55
Helloeusque assurgit apex, qua fluctuat ingens
Indus et Eoo spargit vaga cornua Phoebo,
Arcanum tibi nectar hiat, tibi concipit ingens
Eloquium et positis argenteus albicat alis.
Extemplo Deus, ille Deus praecordia blande
60
Casta subit comitque animos, nec gaudia differt
Vberis excepisse tui. Vix Latmia nono
Saxa iugo tremulae prospexerat orbita Lunae,
Cum sese ad tormenta aperit qua densa coronant
Bethlemios pineta apices Chebronque superbum
65
Radit iter Solymaeque frequens protenditur urbi.
Ecce autem nova lux oculis dum panditur Infans,
Emicuit nova lux, atrae cadit obvia nocti
Et magnum testatur opus passimque vagati
Coelicolae dulci rupere silentia voce.
70
Creditur audivisse pecus, dum pascua late
Et fletu Aurorae sudantes carperet herbas,
Quique Palaestinae campis armenta vehebant
Sidereum vidisse iubar trepidisque sonoros
Auribus excepisse modos et carmina divum.
75
Protinus obriguere animi, nam lumina vulgus
Tanta nec emissas voces per inane ferebat
Partitasque acies stellatique agmina coeli.
Quid superum portenta ferant, quid Semita poscat
Ignea mutataeque vices atque orbita Lunae,
80
Edocuit pennata phalanx humilesque deorum
Accubitus rupisque cavos patefecit hiatus.
Huc omnes eciere manus, huc ilicet ingens
Ordo ruit votisque inhiant et grandia figunt
Munera quos Laton, quos nobilis occupat Arbe
85
Legiferosque Abaris complexus vertice manes,
Quos Duma, nec Sicaniis in fluctibus Aetna
Aut Paphiis Amathus fabricata penatibus aut quae
Arni nomen habet divorumque enthea Gaulon
Sacra fovens et Hamae ruituraque Ascalon urbe
90
Et captis Ianoque tenent, quos circuit Aelmon
Et formidatae Latiali sanguine Carrae
Daunaque Balastusque Samisque et moenibus Eglon
Septa Giganteoque exultans agmine Gessen,
Qui Sain Macharasque habitant, qui Magdalon acri
95
Lustrat equo Gazamque subit, quos Tamnius urbis
Cingit apex varioque habitata Diospolis Api.
Adde quod huc Hebraea suos tulit obvia cives;
Huc biblos, huc charta ruunt, huc rusticus Eluin
Pastor agit Sellique acies, nec defuit ustam
100
Qui domibus Phithoma terit, cui mystica Lebna
Arcanum cortina ululat Naboque fluenteis
Auget aquas, cui Iordanes sua cornua miscet.
Denique quos Essena phalanx et candida servant
Regna pudicitiae Soloeque et parvus Arari
105
Coryciumque decus, nec formidabilis acri
Pontus Abantiadae medicoque animatus hiatu
Callirhoe coelique ferens incendia tellus;
Et quae sub mediis Phoebum aspexere tenebris
Surgentem rupes scintillantesque sub ipsa
110
Nocte polos et quos Sarpedon vertice tollit.
Quin et Orontea quicumque iter explicat ora
Qua picturatis attollitur axibus Hermon
Et fera Bistonias Anabe superexcubat iras,
Atque Araba, atque Cave, atque ingens extenditur Aulon
115
Et Menelaei lascivit turba Canopi
Sidoniaeque; ac tandem ingentibus armis
Scipiadum possessa Tyros, quaeque excolit ignes,
Isi, tuos, Babylon sacrumque Serapidis antrum
Et numquam satis amissum veneratur Osirin,
120
Quin et Erythraeo qua vortice murmurat ingens
Oceanus deducta phalanx, huc contulit Eos
Divitias, Titane, tuas, fluit impiger omni
Axe chorus supplexque tuo fert oscula fetu
Atque humili dat vota animo. Tu grandia tollis
125
Numina, tu puerum feno tegis et simul inter
Maternos premis accubitus; stant agmina et omnis
Vulgus hiat numenque Dei praesentis adorat
Et quem mox tetrico excipiet per compita plausu,
Cui pia terribili figet praecordia clavo,
130
Nunc ingens miratur opus. Quae gaudia nobis
Illa dies, quales Hecate vaga miscuit ignes
Pondere cum te fata levant! Quam turbidus atros
Lucifer acclinavit equos, dum saucia Nati
Ora vides illumque horrenda piacula miti
135
Suspendentem animo; tunc et Sipyleia novit
Parthenius lamenta, dolor Phrygioque peredit
Rore genas. Non Erigone, non Daulias ipsum
Tam misere ploravit Ityn rabidoque notavit
Vngue sinus luctuque animum satiavit amaro.
140
At procul haec iam pulsa lues, nam grandia vestros
Attollunt elementa humeros et te vagus aethrae
Cingit apex. Illic septena volumina frenas
Astrorum coelique vias coelique figuras
Partiris: tibi Cassiope, tibi subditus Hydrae
145
Servit honor iaculumque ferox nitidoque decorus
Ense puer. Terras illic pelagique ruinas
Metiris; stant circum animae, quibus emicat ingens
Virginitas plaususque movent blandisque susurrant
Alloquiis ut vipereae tibi nulla colubrae
150
Miscuerint portenta venenatosque pararint
Accubitus, ut te Paphiis sociaverit Hymen
Auspiciis seniorque tuos pius hauserit ignes.
Perpetuos aliae tibi virginitatis honores
Adiiciunt turbantque Iovem Stygiique fragores
155
Helvidii; partus aliae cautesque profantur
Bethlemias, nostrae prima argumenta salutis.
Additur et sublimis honor coelique fatiscit
Imperium nec frena latent cingentia magnos
Vndarum terraeque sinus piceoque sonanteis
160
Amne domos; haec Elysia capis orgia pube,
Haec purae tibi dant animae. Nos expiat ardens
Trinacriaeque Arabumque decor, nos spargimus aris
Vota tuis, seu procero stant carbasa malo
Aegeum fractura salum fremitusque Maleae
165
Navita trux Meroenque legit, sive ambulat oris
Hospes Achaemeniis Geticove extenditur Haemo,
Cimmeria seu rupe cubat. Te concipit imo
Qui subit arma horrenda animo, quique alligat aegro
Membra toro et miserum sicco latus excoquit igni,
170
Te partus cui surgit onus, cui tristia curae
Exta gravant, cui Tartareis Mors incubat alis
Imploratque auditque volens. Tibi casta puellae
Serta ferunt, tibi vox puerorum Heliconia pulsat
Tympana, te Spes iuxta hominum cubat et vaga tecum
175
Progreditur; tibi purpureis chorus assonat alis
Coelicolum, tibi Latoos diademate crines
Impediunt. Salve, rebusque labantibus adsis,
Bellorumque gravi nutantem pondere mundum
Et furiis exundantem morbosque trahentem,
180
Quos nec inexpletus patriis Epidaurius herbis
Sive Machaoniae quirent avertere leges,
Virginea compesce manu: satis obruit ingens
Arva lues. Salve, rebusque labantibus adsis.
Sed quo me deduxit ebur? Cave marmora pinu
185
Mota legas humili, pennis cave fervida tranes
Icariis convexa, Erato: iam carbasa Nereo
Et fragilem suspende ratem, ne saeviat ingens
Tyndaris aut trifidos vibret Saturnius ignes.