3. de reditu Pauli III Pontifcis Maximi

Aspice dum rapidis saevit fervoribus aestas

      Vt medio fregit se calor ipse die,

Vt molles spirent Zephyris felicibus aurae,

      Dulcius et solito murmurat omne nemus,

5

Vtque sui oblitus, flammis quae exusserat ante,

      Instaurat pulsa Sirius arva siti:

Ipse pater dempto tandem luctamine Tybris

      Labitur, et placida se trahit amnis aqua,

Et qua vix ulli poterant procedere remi

10

      Transvolitat nullo remige nixa ratis.

Quin mihi, quae toto Musas Helicone cienti

      Vix poterant iustis verba coire modis,

In versum coniecta fluunt, subitoque calore

      Non accersito cuncta nitore cadunt.

15

Scilicet ipsa parens rerumque et provida fati

      Venturae Pacis omina certa dedit.

Di Latias tutantur opes, et praeside Paulo

      Despicit hostiles Itala terra minas.

Non ille aestivumque Canem, non torrida Cancri

20

      Sydera, non longas extimuitque vias,

Dura nec infirmae, properat dum, fata senectae

      Invitum longa detinuere mora,

Sed tandem ut diris confectum caedibus orbem

      Sublevet, et certa foedera iungat ope,

25

Non pudet ignotis vitam traducere terris,

      Aut trabe piscosum sollicitare fretum.

Dant caedes, dant bella locum, positoque flagello

      Bellona invisae commoda pacis amat,

Et quocunque caput canis venerabile praefert,

30

      Candida pone subit, subsequiturque quies.

Nempe erat hoc, tota nuper quod Iuppiter urbe

      Intonuit laevum, certaque signa dedit,

Et Capitolinas iaculatus fulmine sedes

      Devovit telis bella cruenta suis.

35

Divinam agnovit vocem, monitusque Deorum,

      Mente hominem Paulus qua super unus abit,

Moxque Deo plenus, cunctis retinentibus, urbis

      Sustinuit lachrymas posse videre suae.

Visendi studio concurrunt undique gentes,

40

      Exoptat reditus et sibi quisque bonos.

Vtque alios servet, nullis non fluctibus illum

      Obiectare sacrum flentque timentque caput,

Quodque senex obeat tantum telluris, honorum

      Decernunt omnes huic merito titulos.

45

Laetus Alexander, magnae spes altera Romae,

      Ad latus it tanto conspiciendus avo,

Et cunctos inter sydus iuvenile refulget,

      Qualis ab aequoreis Lucifer ardet aquis.

Contudit ista truces animos clementia regum,

50

      Et promptas tardat ad fera bella manus:

Hinc tantum venerata Deum gens effera quaeque

      Admitti ad sacros orat, avetque pedes,

Hinc prono exposcit pacem diademate Gallus,

      Hinc ferrum in saevos vertis, Ibere, Scythas.

55

Vos quibus est odio vallum gestare sudemque

      Et galea nitidam sumere fontis aquam,

Longuinquis voti compos dum Paulus ab oris

      Optatos vultus, oraque sacra refert,

Dicere iam reduci meritas accingite laudes,

60

      Nomen et absentis concelebrasse iuvet.

Perque vias passim thuris incendantur honores

      Et velent sanctos florida serta focos,

Exhilarentque dapes, et vina liquentia mensas,

      Nec renuat festa quisque madere die:

65

Inque orbem cyathos referens, non lente minister,

      Fac pariter Paulum densa corona sonet.

Huc ades, afflictis spes o fidissima rebus,

      Vno quo fulta est publica causa duce,

Vindice quo firmis tandem radicibus haerens

70

      Libertas magno parta labore viget:

Quam bene, te invita nuper cum mitteret urbe,

      Arces respexit Iuppiter ipse suas!

Iungite iam tauros pueri, atque incumbite aratris,

      Laetaque mollito condite farra solo,

75

Iucundamque simul palis adiungite vitem,

      Vnde etiam natis serior umbra cadat.

Occupet hostiles vicino milite campos

      Squalor, et abducto vomere cesset humus,

Et quem Turca ferox nobis iniecerat, illi

80

      Nunc regerant tristem classica pulsa metum;

Illi ferratos duris incudibus enses

      Procudat tristi sedulus arte faber,

At nobis placeatque bidens, vomisque probetur,

      Et pastorali fistula facta modo.

85

Tum circum innumera florescant oppida pube,

      Insanus ferri quae viduarat amor.

Di modo felices annos, et candida Paulo

      Dispensent larga stamina ducta colo,

Vt toto demum felix Oriente subacto,

90

      Quae facit ipse aliis, ocia lunga terat.