5. de faustissimo adventu divi Caesaris Federici III

Caesar ad Oenotrias confert se maximus oras:

      Vrantur nostris thura Sabaea focis;

Et si quando mihi facilis fuit aurea Clio,

      Aut fauit coeptis pulcher Apollo meis:

5

Nunc Helicona sacrae dulcesque relinquite Musae,

      Permessi latices Aoniumque nemus.

Imprimis tu, Phoebe, veni, cui tempora laurus

      Ornet et ingenuum spica Cilissa caput:

Qualis Aloidum post tela trisulca Gigantum

10

      Movisti citharae verba secunda tuae.

Per te dicta Iovis toto victoria coelo

      Et plus quam solito tu mihi laetus eras.

Talis et huc properes: et mecum Caesare dignum

      Caesaris adventum, Phoebe superbe, cane.

15

Et quae cura Virum nostras commovit ad oras

      Et quidnam Venetas visere iussit opes?

Caesar ut eripuit misera formidine Natum,

      Quem male detinuit Belgica perfidia,

Et sensere omnes quantus sit Caesar in armis,

20

      Etsi non simulet vincere posse Iovem,

Et postquam sceptrum longa ditione tenendum

      Restituit manibus, Maximiane, tuis

Et dignas tanto persolvit crimine poenas

      Belgicus et quisquis non tua iura timet:

25

Mens fuit in Veneta curas deponere terra,

      Hic ubi Gradivus proelia nulla movet.

Hic non bella cient: hic non discordibus armis

      Contendit largas hostis avarus opes.

Iam galeae in rastros, in falcem vertitur ensis,

30

      Lorica effecto vomere sulcat humum.

Omnia perpetua dudum iam pace quiescunt:

      Iupiter has terras incoluisse velit.

Praetereo innumeras urbes, tot castra, tot agros,

      Tot loca nequicia facta beata sua.

35

Non, si mille meo resonent sub pectore voces

      Et faveas toto numine, Phoebe, mihi,

Dicere delicias possem placidosque recessus,

      Quos Veneta tellus in regione creat.

Haec igitur divus statuit loca visere Caesar,

40

      Numina qui pacis atque quietis amat.

Forte haec causa levis nec Caesare digna videtur:

      Sic tamen et curas Iupiter ipse levat.

Fulmine nam postquam deiecit Pelion Ossa.

      Et solvit poenas sanguine partus Opis,

45

Saepe deus petiit falsa sub imagine terras

      Et se quaesivit furta minora deo.

Saepe etiam calamo fortes fixisse leones

      Crediderim atque humeris saepe tulisse plagas.

Numine deposito solis habitabat in antris,

50

      O ubi maiestas, Iupiter, illa tua?

Omnia victorem si Marte sedente decebant,

      Quis neget hoc nostrum posse decere Iovem?

Quodsi forte meae ratio est infirma Camenae

      Fortia nec tangit pectora cura levis.

55

Est mihi scire nefas magni secreta Tonantis:

      Nec quaero ulterius, est mihi scire nefas;

Seu venit ut Venetos visat sanctumque senatum

      Et fractam nulla mobilitate fidem.

Siue quod instituit Caesar loca sancta videre

60

      Iuxta Sonciacas et Natisonis aquas

Non procul horrisoni septeno a fonte Timavi,

      Hic ubi Amyclaeis perstrepit amnis aquis,

Hic ubi post nati fraternaque funera matrem

      Phasiacos perhibent edocuisse dolos.

65

Hic Aquileia iacet veteri prostrata ruina,

      Inter Iuleos urbs ueneranda lares.

Attila Pannoniae laus, nostrae infamia terrae,

      Dum peteret Latium Marte favente solum,

Dicitur hanc urbem bello expugnasse trienni

70

      Augurio monitus aufugientis avis.

Non tamen hanc penitus disiecit barbarus hostis:

      Extat adhuc veteris nobilitatis honos.

Elatae turres et ducta Palatia coelo

      Et templum tota nobile Iapydia.

75

Illic Hermagorae tegitur venerabile corpus

      Et Fortunati molliter ossa cubant

Multaque praeterea sanctorum membra virorum,

      Vota quibus populus nocte dieque facit.

Forsitan huc properas quidni? iustissime Caesar,

80

      Qui colis aeterna relligione deos.

Sit quodcunque placet venturi Caesaris omen,

      Hoc precor ut faustis prodeat alitibus.

Felix illa dies et luce beatior omni,

      Qua primo nostrum viderit ille solum.

85

O quot erunt flavae donati Palladis auro,

      O quot virtutis praemia digna ferent!

Mille quidem vates cernes iurisque peritos

      Auratosque equites philosophosque graves.

Felices urbes, felicior omnibus illa,

90

      Qua primo faustum triverit ille pedem.

Felix ripa quidem Venetae confinia gentis,

      Qua Benacus aquas ad maris instar agit

Et tu lascivo gaudens Verona Catullo,

      Qua rapidas Athesis in mare pellit aquas,

95

Tu quoque non pavido quondam Vincentia Cimbro

      Fundata audaces ad Bachilonis aquas:

Vos eritis faustae venturo Caesare terrae,

      Per vos caesareum nempe teretur iter.

Tum qua Meduacus coeptas sibi colligit undas,

100

      In Tarvisinum deveniemus agrum.

Longa via est dudum: faustum iam dirige gressum

      Ad Naucellinas, maxime Caesar, aquas.

Hic tibi candiduli gens est devota Naonis,

      Hic poteris plures vivere Luciferos.

105

Eia agite o cives longas ex ordine pompas

      Ducite: nam vestra haec gloria, vester honos.

Prodeat indutus festiva veste sacerdos

      Et canat in media carmina sacra via.

Huc properent casti pueri innuptaeque puellae

110

      Et laeti iuvenes pallidulique senes.

In manibusque ferant victricia signa Minervae

      Et quicquid pacem iustitiamque decet.

Dicite tum mecum faustum pro Caesare carmen

      Fundat et immodicas femina virque preces.

115

Maxime rex salve, salve faustissime princeps,

      Teutonicum regimen et Latiale caput,

Cui deus antiqui promisit Nestoris annos,

      Vt regnet tecum Natus et ipse senex.

Sic tibi Pannonios detur frenare rebelles

120

      Serviat et Nato Belgica turba diu.

Tu nostri miserere, precor, fessisque quietem

      Supplicibus veniam flentibus atque dato.

Ecce Naonaeos vexat discordia cives

      Nec tuti in proprio possumus esse lare.

125

Proh scelus indignum! cur lustris quinque peractis

      Non cessat tandem pessima seditio?

Nos tua turba sumus, seu nos obsistere turmis,

      Seu nos in rabidas iusseris ire feras.

Pro te Sithonias glacies Scythicasque pruinas

130

      Possumus et subitam, Caesar, adire necem.

Ergo tu nostrae tandem miserere ruinae,

      Caesar, et oppiduli iam miserere tui.

Haec ego concinui Naucelli natus ad undas.

      Paulus Amaltheae prima favilla domus.

135

Quae si grata tibi sunt, invictissime Caesar,

      Non dubito genium carmen habere meum.

Post ego plura canam et vestrae praeconia laudis

      Et dicam Austriacae facta superba domus.

Nunc quod composui non longo concitus oestro,

140

      Accipias laeta fronte poema precor:

Sit licet insulsum nec tanto principe dignum

      Nec Phoebum sapiat Pieriasque deas,

Non tamen hoc doctas quaeso tibi laeserit aures:

      Offendit nusquam pauper acerra Iovem.