PROTEVS

 

Ferdinando Frederici regis Aragonio, Calabriae duci

 

Nunc primum notas velis maioribus undas

Currimus, o Nymphae Craterides, ordine quando

Suadet amor carae primos telluris honores

Dicere; caeruleae magni Crateris alumnae,

5

Telluris primos carae dicamus honores,

Dum radiis fervens medium Sol excoquit aequor.

Tu vero, patriae iuvenis decus, edite caelo,

Spes generis tanti, seu te nimbosa Pyrene

Pro dulci Latio, pro nostris detinet arvis,

10

Seu vagus obiecto munimine claudit Iberus,

Rumpe moras, nec te latis Hispania regnis

Alliciat stirpisve tuae primordia et ille

Gentis honos, licet effuso Tagus impleat auro

Et pater Oceanus spumanti perluat unda.

15

Nam mihi, nam tempus veniet cum reddita sceptra

Parthenopae fractosque tua sub cuspide reges

Ipse canam; nunc litoream ne despice Musam

Quam tibi post silvas, post horrida lustra Lycaei

(Si quid id est) salsas deduxi primus ad undas

20

Ausus inexperta tentare pericula cymba.

Quae vada non norunt, quis nescit Protea portus?

Illum olim veteris pascentem ad saxa Minervae

Mulcentemque suas divino carmine phocas

E puppi sensere Melanthius et Phrasidamus,

25

Vt forte a Capreis obscura nocte redibant.

Sensere et vario delphinas ludere cursu

Tritonumque choris longe freta pulsa sonare.

Ipse autem haudquaquam mortali digna referri

Verba sono vacuas laetus cantabat ad auras;

30

Terrigena ut quondam matris de ventre Typhoeus

Exsiliens infanda deos ad bella vocasset;

Vt fratrum primus furiis et hiantibus hydris

Instructus densas ductaverit ipse catervas;

Vt nisu ingenti partes de monte revulsas

35

Aenariam Prochytenque altis immiserit astris

Ac totum subito caelum tremefecerit ictu;

Tum Pater haud segni molitus fulmina dextra

Immanes acies deiecerit atque trophaeum

Iusserit ardentes testari sulphure Baias,

40

Quod gens victa illis lavisset vulnera lymphis.

Hinc magni Alcidae tauros stratumque profundum

Aggeribus memorat ductamque per oppida pompam.

His veteres addit Cumas, loca cognita Phoebo,

Vatis et horrendae lucos Triviaeque recessus

45

Cimmeriumque domos et opaca in vallibus antra.

Te quoque formosae captum Nesidos amore,

Pausilype, irato compellat ab aequore questu.

Ah miser, ah male caute, tuae quid fata puellae

Acceleras? Cupit in medios evadere fluctus

50

Infelix, cupit insuetum finire dolorem.

At tibi nec curae est quod eam Neptunia monstra

Circumstent, mare nec rapido quod sorbeat aestu.

Ah miser, ah male caute, ultra quid brachia tendis?

Siste gradum; riget illa iugis assueta nivosis

55

Venatrix, quam mille ferae timuere sequentem

Per saltus. Vos hanc, Panope, vos, candida Drymo

Cymothoeque Rhoeque Pherusaque Dinameneque,

Accipite et vestris sociam lustrate choreis.

Tum canit antiquas sedes opulentaque regna

60

Auricomae Sirenis et altum in monte sepulcrum,

Sacraque Chalcidicosque deos magnisque per aequor

Auspiciis vectas haec ipsa ad litora classes.

Tum liquidos fontes subter cava moenia ducit

Attollitque arces et culmina montibus aequat

65

Tectorum, vastas protendit in aequora moles

Euploeamque procul trepidis dat cernere nautis

Atque Pharon; iungit scopulos praeruptaque saxa

Teleboum Sarnique amnes et pinguia culta.

Tum canit ut Corydona sacro Melisaeus in antro

70

Viderit et calamos labris admoverit audax

Formosum quibus ille olim cantarat Alexin,

Dixerat et musam Damonis et Alphesiboei,

Queis fretus, dictante Dea, tot sidera nobis

Prodiderit, tantas caeli patefecerit oras.

75

Quid referam aut Stabias aut quae tenuisse canoris

Virginibus fama est abeuntes saxa carinas,

Aut ut terrifici sonitus ignemque Vesevi

Et desolatas passim defleverit urbes?

Postremo reges regumque ex ordine pugnas

80

Enumerat, bellique artes et praemia narrat.

Addit tristia fata, et te quem luget ademptum

Italia infelix (sive id gravis ira deorum,

Seu fors dura tulit) trans altas evehit Alpes,

Mox agit Oceani prope litora, denique sistit

85

Spumantem ad Ligerim parvaque includit in urna.

Heu sortem miserandam, heu pectora caeca futuri!

Haecine te fessum tellus extrema manebat

Hospitiis post tot terraeque marisque labores?

Pone tamen gemitus, nec te monumenta parentum

90

Aut moveant sperata tuis tibi funera regnis.

Grata quies patriae, sed et omnis terra sepulcrum.

Haec ille et quae vix audita prioribus annis

Heroum longaeva queat meminisse vetustas

Commemorat (socio respondent aequora plausu)

95

Luna suam donec paulatim fundere lucem

Coepit et ad vitreas redierunt numina sedes.