6. ad divum Federicum Vrbini ducem

Munera Pieridum sunt haec, Federice, disertis

      Quae mea principibus ferre caterva solet:

Sume pia teneros, dux invictissime, versus

      Fronte, nec argento gratior adsit honos;

5

Sit procul atra fames gazae tibi, sit procul auri,

      Quisque soles palmis numina nostra fove.

Ditia non Helicon magnisque ferenda tyrannis

      Dona fovet, nec opes mystica turba colit:

Flumina et antra iuvant, nullis praeclara metallis;

10

      Divitiae cantus serta chelisque iugi.

Sola viris donanda phalanx pia carmina summis

      Censuit, ut meritas fama sequatur opes:

Sed quid et ingentes foecundis afferet aulis

      Divitias? solis versibus omne viret.

15

His Cursor Silvique genus patiensque Lycurgus

      Vivit et integri vis Tuberonis inops,

His Conon Prodique lares facilisque Pericles,

      Ninus, Aristides Abrotanoque satus;

Gaudet Achaemenidum tribus his et Cecropis ala,

20

      Perdicae proles Artamenisque duces,

His Numa Scipiadum soboles validique Camilli

      Cumque Metellorum Claudia turma domo,

His Fabii Drusique simul Marcellaque pubes,

      Flaminium Aemilia cumque cohorte genus;

25

Cotius his iubilat natique Volumnia victrix,

      Atticus, Euemenes Deiotarique salus;

Livius his sanguis Fulvusque et Horatia proles

      Sempronique patres Martia gensque micant;

Integer his Photion viret et Cornelia Romae

30

      Semina, Cliniades Pausaniaeque manus.

Quin neque Theogenes nec Hiero, Lucullus et acer

      Nicias, largus Pelopidaeque sinus,

Non Culeo numerisque Dion, Lysander et Agis,

      Busa, Theramenes Papirius ve carent.

35

His longa heroum series et nobilis Ocnus,

      Scaevola, Milciades Caesareaeque tribus,

His Agamemnonii reges regesque Bythynni

      Cumque Canopeis Pontica sceptra vigent;

His Euri Zephyrique duces Boreaeque Nothique

40

      Debent, et scriptis nomina quisquis habet.

Tu quoque ne expectes graviores, rector, elencos

      Inde, nec Archytae vasa recisa manu:

Aera, quibus desunt merces hae, fulva parentur

      Sponte, nec has Musis Pegasis unda vehit.

45

Non ibi Praxitelis Veneri blanditur adulter,

      Nec ruber Alchimenis claudicat igne deus;

Non Pharon hic signat Gnydius, neque Sostratus aera,

      Nec Paphia insertas ales obumbrat aquas;

Non Capitolinus fulget Dictaeus ebur ve

50

      Phidiacum, satyrus Stratonici ve iacens,

Non gravis Albano tibicina, nec Polycleti

      Corpora cum Libyco nuda Myos ve puer.

Hinc Paris, hinc Deli foetus Euphranoris et quam

      Vva luto Zeusis mersit iniquus abest,

55

Hinc rhota Nicomachi raptus, hinc Cyclias Argo

      Fulguraque et Coi rara Diana senis.

Non ibi Callaicae merces, nec praeda Philippi

      Thessala, non Thracum glaeba Tagi ve latex,

Non crotala aut Meroes adamas rigidae ve smaragdi

60

      Quaque Alyba et fortis Dalmata sudat humus;

Non ibi christalli fragiles Eythraea ve concha

      Aut formica Scythis quas fodit acris opes,

Non decor Eridani, Pactolus et aurea Gangis

      Scoria, nec Lydi fulva nitella vadi.

65

Rarus ab Olmeis lygdos procul assidet undis,

      Quique ubi phengites fert lapis umbra diem,

Hinc Paros, hinc Docymae semen Germanus onyxque

      Et Lepidi herbiferum marmor ophyxque niger.

Non ibi freniferos Libyes, nec Ariona magnum

70

      Aut Lyda inspicies lora peracta manu,

Non inos, psyllam aut xanthos nesaea ve regum

      Semina, cornipedes Asturiae ve leves.

Parthicus hinc nervus, Corybantides inde sagittae,

      Sericus hinc ensis Ortygiusque procul.

75

Nullus Hiantheae trabeas in gurgite rubras

      Aut quas Coa tulit Pamphila nectit aquae:

Non ibi gosopium, sindon aut lina Cadurci,

      Byssus et Indorum quod linit ignis opus,

Non ibi conspicies chrysendata, non ibi fulva est

80

      Pelvis et imbelli myrrhina grata viro.

Sola virens dominas florentibus insita plantis

      Vallis et ambrosiae germine culta iuvat:

Hac opibus Croesi gaudent Sporique relictis

      Vitibus, hic violis ocima iuncta virent;

85

Mixta ferunt albis colocasia prata ligustris

      Cumque vel Aiacis flore amaranthus inest.

Aureus hic surgit flos, hic meliloton et orta

      Cuius ter vario frons stupet ore dies,

Hic rosa, serpillus vitandaque lilia nuptis,

90

      Thymbra, melisphyllon persaque rosque maris,

Hic thymon, hic casiae dulces helenusque crocique

      Nidor et a Stygio Mentha secuta Iove,

Hic sclaria, malis foliumque draconibus olim

      Invisum et Clarii fronte secuta iubar;

95

Laurus ibi latas platanique et populus umbras

      Praebet, odoratos pulegiumque thoros,

Despicit hic buxon cyparissus et ardua lothos

      Pomaque curvatis frondibus usque micant.

Cedant Pyrgotelis gemmae, berillus et orbis

100

      Oebalius magni sardonicesque ducis,

Cedant Parrhasii fastus victorque Thimantes,

      Quique thoros varia Phryx ove pinxit acu;

Aera Myceneos praestent Themesea bathyllos

      Et Calybum studeat vincere Norus agros;

105

Sint iucunda diu Lucani marmora collis

      Perque Syros vigeat culta fenestra lares;

Bucula laudetur Phoebusque et crista Myronis

      Quicquid et in toto subtrahit orbe situs:

Fine carent omni Cirrheis orta sub antris

110

      Dona, nec Aonidum res vorat usus edax.

Pullulat assidue natura, nec aestibus unquam

      Desinit aut nocui frigoris ora timet;

Non hostis, non unda, cinis, non flamma, nec eurus

      Conterit aeterno quae pede fundit humus;

115

Non gladios, non castra seges pavet inter acerba

      Crescere et iratos flectere odore duces.

Circuit haec ultra Musarum cantibus hortos

      Picus et occentu fata moratur olor.

Inde avium raptor deest omnis: Oriona nemo

120

      Insequitur, nec avis pertimet Aphra necem;

Tutior hic pavo est Rhodiique decentia galli

      Semina, nec rubeae lingua secatur avis;

Intonat altisonis procera ciconia natis,

      Nec facilis parvos horret irundo lares.

125

Non aquila interdum laetis insistere campis

      Pertimet et fulicas fons quoque quisquis habet;

Tuta ciet cantus nido luscinia vimque

      Congemit in picea turtur amoris aqua;

Spernit acanthylis rapidos Aesopidis haustus

130

      Cuspidis et merulam sturnus ab ore colit.

Non Venus accipitrem metuit, nec Apollinis ales

      Inda sequi et corvus voce pavescit ebur;

Gnara soni perdix gnarusque fit improbus illic

      Passer et ultrices garrula pica iuvat:

135

Illic assidui cantus, victurus et illic

      Perpetua vatum promicat ordo lyra.

Hic ego te, princeps, arguta saepe corona

      Misceri et praedae coniubilare novae,

Hic ego te primas face Victorinus ut acto

140

      Agnata vidi carpere iussit aquas:

Dii faciant olim possim demergier omnis

      Sertaque Virgilii querna referre mei!

Certe ego non Cretae palmas nec Iasonis aurum,

      Thesea, peltiferas thyrsigerum ve loquar,

145

Non materna Cyri quaesita nec Arsacis arva,

      Indorum non qui perdomuere manus,

Non Phlegrae Dirces ve luem, non Pergama vel qui

      Baride coelisequas novit obire trabes,

Non Scauri thoraca senis navemque Duelli,

150

      Ingenio tutos Eucratidis ve lares,

Non Bruti soceri ve necem, non coniugis aut quae

      Igne tulit caeso pignora terna viro.

Sat Cinnae asperitas Mariique et dona Feretri

      Nota Iovis, validae Cinygerique manus,

155

Sat Curi probitas, Perpennae palma Syphaxque

      Captus et e celsa Manlius arce cadens,

Sat rea Graccorum soboles Catilinaque durus

      Sertorique manus perniciosa feri;

Non Decii, non Piso bonus, non Carbo phalangi

160

      Perditus et Catuli Volsca trophea senis,

Non cruor Otriadae, non Cloelia, Curtius aut vis

      Coclitis, assertor Mantineaeque latent.

Quisque Leonidae comites ferrataque Sergi

      Brachia fert, celeres Lisymachique pedes,

165

Quisque Phylenorum mortes, Cimonis et atra

      Vincula, Dentati vim Genitique caput:

Vnus Iulleis ducibus iungendus et armis

      Carmine Pelleis clavigeroque fores,

Vnus Apollineo versares enthea cantu

170

      Pectora, multiplici laude daturus opem.

Et quis Olympiacae meditatus munera palmae

      In tua non cupiat protinus acta rapi?

Iam qua prata virent Nabathaei fertilis et qua

      Herculis Hesperides pertimuere manus,

175

Qua ferus Euxini riget hospes et aurea scaevo

      Terruit admotos ore Medusa procos,

Iam qua nostra diem reddit (si rura coluntur)

      Luna, viges et amant nomen ubique tuum.

Te nova Partenopes exorant moenia, te vis

180

      Parva rogat Medices, te pia Roma colit,

Te vicina seges, te Iani murus adorat,

      Inque feras Turci posceris unus opes.

Tu Tullum, Attilios, Torquatum robore praestas

      Dantque tibi victas Crassus uterque manus,

185

Te Caecus corvoque suum miratur adeptus

      Nomen et a sulcis tractus ad arma senex,

Te nova Scipiadum Cincinnatique libido

      Bellica Varronis perpetuusque rubor;

In te Fabricii censura, Demosthenis in te

190

      Pectus et Antonii lingua Thalisque sophos,

In te sancta fides Lepidi, claementior in te

      Chrispini monitus Antigonique viget,

In te Pharnacidae maiestas inclyta regis,

      Te Senecae atque Solon, te Cato uterque colunt.

195

Cedit Athanasius tibi relligione vetusque

      Nasica et quisquis nunc sacra nostra colit;

Tu ruis Amphynomi, Coctae, Plutonis et Eli,

      Nec pia vel Codri corda preire times;

Non rem Trasybulus populi, non creta Seleucus

200

      Pignora, nec fratrem te mage Castor amat.

Sudorem Masanissa pati, nec durior Indus,

      Nec mage Pompeii dextera tosta valet;

Omnibus ingenti rebus moderatior illo

      Puplicola, qui rex noluit unus agi,

205

Aequior Agrippa, Seva constantior, inque

      Munera Gilliae fortior usque sinu.

Caetera quid recitem? titulos clarescis in omnes,

      Sola nec in vacuo pectore menda iacet.

Non te luxuries Oratae, non gula Apici

210

      Distrahit aut Pulchri caena Fabique lues,

Impurus non te Phython, neque perditus ille

      Clodius aut posita mersus ab igne colo,

Non Syllae qui tot dispersit es aemulus ossa

      Aut Aegina quibus pollice moesta caret;

215

Tutus avariciam Cassi contemnis et aurum

      Hortensi et cecidit quis Ptolomaeus opes.

Non tu perfidiam Galbae mirare, nec eius

      Cuius Bituitum vinxit iniqua fides,

Non odium Poeni tibi principis, orgia qui prae

220

      Raptus Aventini terna petivit opes;

Non tu phana deum gaudes spoliare, nefandus

      Rector ut Eacidum Leminiusque ferox,

Non tibi crudelis scelerata superbia Drusi

      Imperat aut Xersis iussa Piique lares,

225

Non trepida ichnobates Numidae vestigia lustrat,

      Nec pavido comit tempora virgo patri.

Diu tibi dent, cum sis tam clarus ubique, Metelli

      Saecula Nestoreum cumque vigore siphar!