10. lamentatio lugubris Ioannis Bononii fratris poetae
morte heu immatura praerepti

Nostra licet titulus praescribat nomina nullus

      Nota tamen queruli carmina vatis erunt.

Ille ego sum dum laetus eram qui laeta canebam,

      Si mea sors aliquo tempore laeta fuit.

5

Sed semper mihi vita fuit maestissima, nec quae

      Nubila non fuerit contigit ulla dies.

Tempora si primo recte numeramus ab ortu

      Exacta est lachrymis prima iuventa mihi.

Immatura piae sum questus fata parentis

10

      Maluit infelix cui comes ire pater.

Nec tamen hi fato canae periere senectae

      Extremus cunctis quae solet esse modus.

Non tulit hos frater medica celeberrimus arte

      Ante diem solos interiisse suam,

15

Confectusque simul gemitu Thaddeus amaro

      Rupit fatali stamina pulla colo.

Vix ierant veteres aegro de pectore curae:

      Oblitis subiit luctibus acer amor

Qui me dum tenuit letali vulnere fixum

20

      Ducta nec est felix vel brevis hora mihi.

Non est qui misero doleat magis ullus amante

      Quem pigeat vitae saepius atque suae.

Quanvis aerii saxosa cacumina montis

      Alta per et durus flumina miles eat,

25

Ferrea suppositos urat lorica lacertos

      Debilitetque agiles longior hasta manus,

Huic tamen exacto dulcis victoria bello

      Postmodo perpetua pace fruenda venit.

Rarus amans finem sperato ponit amori:

30

      Huic lachrymae gemitus continuusque dolor.

Inter ego has funera dira meorum

      Aetatis traxi tempora prima meae,

Atque utinam nimium iacturis laesus acerbis

      Nunc quererer prisco damna minora malo!

35

Diis aliter visum est qui me spoliare Ioanne

      Intempestivam sustinuere necem.

Quinque miser sexto vix lustra ineunte fugarat:

      Tabe iuventutem debilitante perit,

Deserit et geminos dulci cum coniuge natos,

40

      Vivit materna de quibus alter ope

Editus ignoto genitore miserrimus infans,

      Proh pietas, alitur munere matris adhuc;

Alter et hoc paulo maior qua voce parentem

      Conclamare potest alta sub astra vocat.

45

Vix, credas, quis enim puerum sentire putaret?

      Sentit praereptum conqueriturque patrem.

Elicit huic miseros genitrix maestissima luctus:

      Flens lachrymas pueri suscitat illa graves.

Hos ego, vel si non fraterno tangar amore,

50

      Protinus in fletum commiseratus eo.

"Siste graves" inquam "gemitus, miserabilis uxor,

      Iuncta infelici pene puella toro.

Sola domi teneros fuerit servare nepotes

      Cura tibi, cunctos sit mihi cura foris.

55

Vos ego dilecti de more parentis amabo,

      Vos ego dilecti more parentis alam.

Nec Bernardinus frater modo vita supersit

      Vivere vos orbos et sine patre sinet,

Cuius opem pietas perituro sedula fratri

60

      Porgeret ut medicam nocte dieque fuit".

Proh dii, quanta fuit longi violentia morbi

      Sistere quam doctae non potuere manus!

Heu, nihil invitis prosunt medicamina fatis

      Vnicuique suam quae statuere diem.

65

Sollicitus frustra rapidos vitaveris aestus

      Icarius tostam cum Canis urit humum.

Effuge Sithoniasque nives glaciemque rigentem,

      Non tamen extremo surripiere rogo.

Qui fuerit vitam rigidis, positurus in armis

70

      Incassum miles bella cruenta fugit.

Naufragium saxo facturus nauta Cerauno

      Tranquillas frustra scindere quaerit aquas.

Persephone iussit veniam dare nescia cuiquam

      Nos omnis Stygio devehat amne Charon.

75

Vix bene in invisas infans caput extulit auras

      Hac videt infaustam conditione diem.

Nec facies, aetas, aurum virtusve genusve,

      Cerbereis quenquam faucibus eripiunt.

Irrita languenti prosunt nec pharmaca, leges

80

      Excisae rigido stant adamante ferae.

Humanis natura bonis invidit et aegros

      Mortales superis noluit esse pares.

Frater in exemplo es prima fraudate iuventa

      Cui nihil, heu, medicae profuit artis opus.

85

Cornua bisquinum Phoebe curvavit in orbem

      Dum premis invisum languidis usque torum

Sollicitasque tuis caelestia numina votis,

      Quandoquidem solet his ultimus esse locus.

Mox ubi iam lapsae restat spes nulla salutis

90

      Vicinaeque patent proxima signa neci,

Diverso statuis caelo temptare salutem

      Inque alium patria cedere ab urbe locum.

Quid facis infelix? Alia morieris in urbe

      Adsit et, heu, fratrum qui tibi nullus erit.

95

Ire tamen certum est, monitis parere nec ullis

      Ibimus, haec cura est ultima quando tibi.

Exit apud montes Patavinum flumen amoenos

      Euganeum a gelida qua petit alpe solum.

Bassanum veteres illic statuere coloni,

100

      Vicinis rident omnia laeta iugis.

Iam miser huc habili lectica invectus abibat

      Et patriam certae linquere mentis erat.

Mira canam: cornix tenues delapsa per auras

      Edidit infausto carmina laeva sono,

105

Haeserat anterior lecticae quique trahendae

      Limen ad offensum concidit ictus equus.

Huc ubi perventum, subito qua mente revertor,

      Heu partem linquo pectoris ipse mei.

Stare iubet pietas illinc sed abire necesse

110

      In varias animus diripiturque vias.

Hic frater mihi quo fuerat non charior alter,

      Hic mihi sed fuerat tota relicta domus.

Paulatim exanimes linquebat spiritus artus

      Vixque aliquot fessus traxerat ille dies.

115

Exiit assiduis tandem cruciatibus actus

      Exceptus Stygia spiritus estque rate.

Spiritus Aoniis, heheu, sacer ille Camenis

      Fugit ad Elysiam non rediturus humum.

Esse quid hoc dicam (num divos? sidera? fatum?)

120

      Sit status ut fragili nullus in orbe bonis?

Vivere Nestoreos fuerit qui dignus ad annos

      Exiguum claudet lubrica vita diem.

Qui fuerit dignus natali luce necari

      Durabit magnos despicietque deos.

125

O ego quam mallem fieri Marpessia cautes

      Laederet ut nullus saxea membra dolor!

Infelix Niobe cum bis sex funera vidit

      At felix casu postmodo facta novo.

Imposuit finem lugubribus illa querelis

130

      Tristia cum tegeret candidus ora lapis.

At mihi perpetuos versu variante labores

      Infortunatae damna querenda domus

Quae veluti nunc cymba suo spoliata magistro

      Errat et implacidis acta vagatur aquis.

135

Non est qui Zephyris det lintea plena secundis

      Gnorit et ad coeptam sidera fida viam,

Proruit in scopulos remis labentibus altos

      Naufragaque hostili prora redundat aqua

Namque gubernacli qui pondera cuncta ferebat

140

      Concidit invalidam deseruitque ratem.

Si modo, dii superi, mortalia facta videtis

      Nec fors humanum sola gubernat iter,

Quassatae dudum poteratis parcere genti

      Parcarumque avidas continuasse manus.

145

Crimine vel si quo dispendia tanta meremur

      Et laesi poenas cogitat ira Iovis,

Stravit ut audaces dextra victrice Gigantas

      Phlegreo spargens membra cruenta solo,

Nos omnis hora pariter rapuisset eadem

150

      Phoebea ut Niobes turba perempta manu est,

Deucalioneo poterat summergere nimbo

      Nostra vel aetherea perdere tecta face.

Iuppiter, heu, caelo mortalia ridet ab alto

      Humanas curant numina nulla preces.

155

Nec te, chare, meae possunt revocare querelae

      Marmorea at cineres contegit urna tuos.

Quandoquidem primis fueras moriturus in annis

      In patria poteras mitius urbe mori.

Cognatorum isset consueto ex ordine pompa

160

      Diffundens lachrymas ad tua busta pias.

Frigida cinxissem Phoebea tempora fronde

      Pressissentque cavam languida colla lyram.

Sculpsissem structo carmen de more sepulchro

      Servandis avida posteritate notis:

165

"Loannes hic ante diem lugente quiesco

      Tarvisio patria, gente Bononigena.

Pieridas colui, nona trieteride saevas

      Iniecere mihi ferrea fata manus.

Deterior cessit matri pars ossea terrae

170

      Spiritus auctori redditus estque Deo".

Turpiter externa sed nunc tellure sepultum

      Nobilitat nullis hospita terra modis.

Ni tua lecturos sperarem scripta nepotes,

      Scripta vel a magno principe digna legi,

175

Extinctum quererer penitus, sed phama perennis

      Ingenii vivet tempus in omne tui.

Interea Elysio felix requiesce sub antro:

      Dicitur hic sacris vatibus esse quies.

Ast ego iam, mea lux, saltus deducar ad illos

180

      Spargit ubi umbrosas myrtea sylva comas.

Nec mora, paulatim cuncti mittentur eodem

      Restabunt lacerae membra nec ulla domus,

Scilicet aspirat solis fortuna beatis

      Qui semel est nunquam desinit esse miser.