Sume lyre Federice novos spes unica vatum

      Imparibus numeris quos ego tempto modos.

Forte olim in laudum cumulos tua gesta superbo

      Splendidaque altiloquo prosequar arma pede.

5

Nunc quas vulgus inhers et nescia turba triumphos

      Appellat tactu commaculatque rudi.

Priscorum formas sequor et simulachra deorum

      Pictores tabulis nunc ego signo sonis.

Inter enim pueros dum versarentur et inter

10

      Indoctos visa est Pieris alma cohors.

Illius adventu divina luce refulxit

      Clarior arrisit contremuitque domus,

Dumque thoro residens rigidos meditarer iambos

      Et mollem socco claudere pergo pedem.

15

Candida Calliope Musarum prima loquuta est

      Caelorum credas insonuisse fores.

Linque coturnali vel socco more canenda

      Prorsus inequalis, linque poeta pedes.

Quas vulgo effusas cernis sine honore figuras

20

      Divorum veteres et simulachra cane.

Te forte audito que damnat turba poetas

      Arguet errores nescia turba suos.

Nonne vides? nostras nunc turpi labe figuras

      Posteritas foedat quas coluere patres.

25

Nos coluit pastor Golie victor acerbo

      Dum sonitu cythare perfida facta gemit,

Atque eius soboles titulo que Palladis omnes

      Praecellit voces Castalides coluit.

Quive Dei tribuit leges sub monte receptas

30

      Nos habuit comites ad sua verba deas;

Nos pia gens vatum longos coluere per annos

      Posteritas spernit quas coluere senes.

Id ne oneris capiti vereare imponere, namque

      Ipsa adero cythare plectra movebo tuae.

35

Deducam Aonio dulcissima pocula fonte.

      Arrida Castaliis ora rigabis aquis.

Nullus enim proprie vates aetatis honores,

      Nullus enim proprii temporis acta canit.

Ille canit Troiam Graiorum Marte ruentem,

40

      Thebas ille refert Eacidae et latebras,

Ille autem Emathiam Romano Marte fatigat,

      Ille urbis Libicae perfida facta canit.

Tuque si sequeris vatum studia alma priorum

      Heroum veterum nunc simulachra cane.

45

Dux bonus Vrbini quo non est dignior alter

      Audiat ad titulos stamina tacta suos.

Quicquid in hoc altum poteris concludere versu

      Ille suo capiet protinus ingenio.

Hic hausit nostros sitienti gutture fontes,

50

      Attulit huic artes Pallas Athena suas.

Caesaris hic mores, hic servat Caesaris acta,

      Solus hic inter tot nos colit usque duces.

Desierat: tunc haec tremula vix voce peregi

      Namque omnes arctus contremuere mei.

55

Iussa Medusei dea gurgitis en sequor, adsis:

      Perfer ad optatum littus amica ratem.

Tu modo Pierii studii clarissima merces

      Sume mee princeps qualiacumque lyrae,

Qualiacumque precor mea perlege carmina princeps

60

      Porrige Caesareas ad mea scripta manus.

Maxima ni mirum est vis carminis: illa ferarum

      Corda domat, superos ad sua vota trahit.

Iam Ciconum vatem fama est sub vallibus Hemi

      Carmine Bistonias perdomuisse feras.

65

Hic Acheronthei petiit fera regna baratri,

      Hic potuit Stygium flectere voce Chaos.

Dumque chelym Amphion diverberat ictu

      Nobile murorum carmine struxit opus

Delphinumque sacer tergo defertur Arion

70

      Dum fugeret diras in sua fata manus.

Delius et cytharae dum stamina tangit eburnae

      Ad Troiae muros surgere saxa iubet.

Sic ego quae plectro diverbero stamina princeps

      Deprecor annectant pecus amore tuum.

75

Protinus ad nostrum vox haec te flectat amorem

      Eternique tenax foedus amoris agat.

Quisquis in adversos Rutulis se noverit hostes

      Victrices armis inservisse manus,

Sive aliquid noscat pulchri et gessisse decori

80

      Aut pace aut bello militiae atque domi,

Vatis amat cantus et carminis optat honores,

      Vivat ut aeternos nomen ad usque dies.

Hoc comune sacros inter vatesque ducesque

      Dux agit at vates principis acta canit.

85

Laurea cantantes exornant serta poetas

      Victoresque duces laurea nexa probat.

Carmina nobilium tribuunt monumenta laborum

      His sine quicquid agas; stat superesse brevi.

Quid foret Aeneas? et quid Priameius Hector?

90

      Argolici atque Itali quidve alii proceres?

Nam canit illorum laudes vox inclita vatum

      Egregium nomen carmine restat adhuc.

Munus habent proceres magnum si fortia vates

      Facta canant, laudum si celebretur honos.

95

Me precor hoc tenui patere insudasse libello,

      Dumque aetas crescet, crescet et ingenium.

Tunc potero longos proscindere remige fluctus,

      Tunc potero armisonos pungere Martis equos.

Maxima iam laudum debetur gloria priscis

100

      Vatibus: est vatum digna favore cohors.

Moribus incultus nam cum gens prisca fuisset

      Et sine naturae cognitione sua

Non antecessus aliqua non mente futura

      Vixque bene instantis temporis acta videns,

105

Differrent hominesque feris discrimine parvo

      Cum sine divina religione forent.

Tunc electa deis gens antiquissima vatum

      Surrexit mores composuitque rudes,

Edocuit necnon elementa et cetera quaeque

110

      Condita non casu sed statuente Deo.

Hinc hominem fertur formasse Promethea primum

      Pectora qui rostris dilanianda dedit.

Thracius hinc Orfeus, hinc est Dirceus alumnus:

      Hic solitus montes, ille movere feras;

115

Hinc curvos delphines aqua perhibetur Arion

      Equoris in media supposuisse sibi.

Falsa licet multis videantur voce Sibillae

      Faticana et vates vera dedere tamen;

Perlege Erithreae Cumeae et verba Sibillae,

120

      Det Samia et carmen detque Libissa suum

Atque aliae quae iam mentem novere deorum

      Vnde sibi aeternum nomen habere ferunt;

Cognosces quantum gens illa haud nescia veri

      Vera sub obtenta fata dedere toga.

125

Officium vatum ex obliquis vera figuris

      Gesta ducum festis scribere carminibus.

Contemplator item divos fecisse prophetas

      Qui vatum sacri carminis instar habent.

Nonne lacu morsus et qui rabida ora leonum

130

      Caverat obducta voce futura dedit?

Quive loco cythara genuit delicta profundo

      Praecinit obscuris fata futura sonis?

Multa quidem antiquos non intellecta latebant

      Munere quae divo nunc manifesta patent;

135

Invenere suis correspondentia rebus

      Signa olim vates et simulachra deum:

Quae nunc pro nihilo reputant gens indiga sensus

      Sacrilegi et ludis asservere suis.

O saevas hominum pronasque in crimina curas!

140

      O iam fulmineo tempora digna Iove!

Desinite, O miseri, manibus maculare profanis

      Heroum vultus sidereosque simul,

Virtutemque sequi libeat moresque pudicos:

      His meruere duces nomina habere deum.

145

Propterea et vatum longos laudantur in annos

      Carmine: it aeternos nomen ad usque dies.

Ergo agite obscenos vetitosque reliquite lusus,

      Discite quae priscis detur origo deis,

Iamque unum esse Deum vatum chorus ille fatetur

150

      Qui varias statuit rebus inesse vices,

Quem causam primam et motorem cuncta moventem

      Appellant summis laudibus atque canunt.

Ast elementorum vires velamine certo

      Dum canerent plures asseruere deos:

155

Iuppiter est aer et Iuppiter ignis habetur

      Et Iuno terra est, Iuno vocatur aqua.

Iuno Iovis coniunx res cunctas aer et ignis

      Et terra et liquidae procreat humor aquae.

Vis autem terrae generandis vitibus apta

160

      Bacchus erat: segeti profuit alma Ceres.

Hinc alii atque alii, sic crevit maximus ordo,

      Hinc statuere aras templaque summa deis

Et mira arte deum magnas cecinere figuras

      Multaque preterea quae meminisse mora est,

165

Vtque deos colerent facundo augustius ore

      Sensibus occultis fabula nata fuit.

Nam velut aurato statuerunt marmore digna

      Templaque humanis nobiliora casis

Invenere novas artes seriemque loquendi

170

      Vatibus inventum sicque poema fuit.

Et gens prisca quidem Graiorum et prisca vatum

      Docta cohors quorum gloria restat adhuc,

Quoscumque ornari nossent vel pace vel armis

      Non timuere deum dicere stirpe satos.

175

Post mortem aeternos tribuebant mortis honores

      Aeternisque illos inservere deis.

Cum Polluce suo sic Castor ad astra volavit,

      Occupat obliquo limite uterque locum.

Perseus et pluvio condam conceptus ab auro

180

      Astra tenet secum traxit et Andromeden,

Aeneamque canunt Cipriae pia pignora matris

      Et Frigii Anchisae conspicuam sobolem

Post Troiae excidium Latii post tempora belli

      Susceptum superis Indigetemque vocant.

185

Quid referamque alios quos nulla aboleverit aetas

      Altiloquis vatum carminibus celebres,

Non tantum gestis celebres quam carmine sacro?

      Carmina plus vatum quem bene gesta valent.

Sed tua nunc princeps superant miracula Musas,

190

      Eximii generis tu decus omne tui.

Te laudat fidibus Cyrrheo Phoebus in antro

      Clarus es et bello clarior atque toga.

Si quod et antiquos decuit deceatque recentes,

      Ausim te diva dicere stirpe satum.

195

Numen eris nobis ceptis et adesto vocatus

      Haecque tuo felix agmine navis eat.

Nunc vos quae colitis Parnasia stagna sorores

      Bellorofontei quae tulit ictus equi

Mandati memores operis veterumque dierum

200

      Hoc mecum pariter quaeso subite iugum:

Nam quaecumque die fuerint meminisse potestis.

      Vos propter veterum vita superstes adhuc.

Sic ego sic sumptis cepit Polimnia plectris

      Effundi iures eius ab ore favos,

205

Ipsa inter nimphas Heliconides una prioris

      Temporis et possum quae meminisse novi.

Quod petis expediam vates brevibusque monebo:

      Procedat votis quod loquar omne tuis.

Non solum excussa vos qui nunc nube beatum

210

      Noscitis aeternae religionis iter,

Verum paene omnes docta ratione vetusti

      Esse unum cunctis disseruere deum.

Quem causam primam rebus dixere creatis

      Motorem et primum qui movet orbis onus,

215

Qui maria et caelum terras et cuncta creasset,

      Cui rerum semper pareat omne genus.

At quia mortali carnis sub mole nequibant

      Noscere quae aeterno subsit imago deo,

Est velut aeternus simul omnia tempora spectans

220

      Cuius tota subest machina fulta manu,

Huic formam veteres olim tribuere rotundam

      Quae totum sub se continet orbis onus.

Omnia cui subsint cui subsit mobile primum

      Octo quoque assidua mobilitate globi

225

Atque elementorum cui subsidet ordo quaternus

      Quem toto quicquid spirat in orbe colit.

Hic est causa prior, hic est qui cuncta moveri

      Praecipit et stabili praesidet ipse loco,

Legifer hunc condam spectans in imagine flammae,

230

      Illaesum medio vidit in igne rubrum.

Hic est ille Deus qui tandem criminis expers

      Mortali voluit delituisse toga,

Huius et volunt animalia quattuor actus

      Quos gessit terris virgine natus homo.

235

Num dum desierat sed dum dea talia narrat

      Ad te iam princeps mens mea versa fuit

Incensusque tuae non parvo laudis amore

      In te suppressa talia voce loquor.

Tu solus laudes in tempora nostra vetustae

240

      Aetatis revehis priscaque gesta ducum.

Summus ab empyreo qui despicit omnia caelo

      Te regat et recto dirigat orbe rotas.

Postquam desierat Polimnia dicta probarunt

      Germanae. Tum sic incipit Vranie:

245

Dumque pios dabat ore modos ego nempe videbar

      Caelorum septem concipere aure sonos.

Pars mea germanae caelestia promere regna

      Aethereis quae sum saepe recepta plagis.

Post primum veteres motorem cuncta moventem

250

      Post rerum causam quae datur esse prior

Mobilibus cunctis dixerunt mobile primum

      Nobilius summo: nam propiusque Deo.

Illud enim celeri secum rapit omnia motu

      Impetus illius sidera quaeque trahit.

255

Et licet errantes stellae nitantur adire

      Adversum validis nemo resistit equis.

Hoc contra octavus contemnere motibus orbis

      Non valet, at longa ducitur ille mora.

Affertur tandem bis ter sex mille per annos

260

      Sic redit ad punctum ceperat unde prius.

Mobile sed primum prior intellectus in orbem

      Indefessus agit nocte dieque semel.

Dumque refert alios orbes, dum volvitur ipsum

      Naturae totum nobile condit opus.

265

Nec minus astra vivant proprio currentia motu

      Motorem proprium quilibet orbis habet.

At monet octavi me plurima circulus orbis

      Nunc canere: octavo est fabula multa polo.

Continet obliquo duodenas ordine formas

270

      Solis iter solis qua gradiuntur equi.

Hic Aries fulget pelago qui perdidit Hellem

      Bisque decem stellis aurea lana nitet.

Qui tulit Europam nivei stat imago iuvenci

      Sive est Inachiae pulchra iuvenca deae?

275

Fronte manent Hyades septenoque igne coruscant

      Inque genu totidem Plyades astra tenent.

Alitis ast nivei soboles Ledeaque flammas

      Iamque novem Pollux Castor habetque decem.

Hocque loco pariter Zetum ac Amphiona fratres

280

      Argutamque lyram signifer orbis habet.

Bisque novem stellis humenti corpore cancer

      Limite signifero brachia curva tenet

Nemusque leo condam labor Herculis unus

      Iamque novem atque decem continet astra iubis

285

Continet et totidem Erigone iam grata puella

      Cognita niveo virgoque lusa deo.

Lancibus exaequans noctes Astrea diebus

      Equum septeno sidere librat onus.

Scorpio et Aemonii Chiron olim incola montis

290

      Fundunt ter denas et simul octo faces.

Sex Capricornus habet bis denasque ordine flammas

      Bisque novem raptus Frix puer astra tenet.

Quive Typhone fero pavidam eripuere Dionem

      Terque decem fulgent luminibusque novem.

295

Orbe sub hoc geminae claro stant lumine portae

      Vna deum superos quae super astra capit.

Haec quoque semideis aditus parat atque deorum

      Emeritas animas inserit ordinibus.

Altera porta hominum per quam elabuntur ab astris

300

      Corporeosque arctus vivificant animae.

Occupat una astrum Capricorni ast altera Cancri

      Octipedis claro sidere limen agit.

Letheum hic Liber potum gradientibus offert

      Aetheris atque animas efficit immemores.

305

Lacteus obliquum candore intersecat orbem

      Qua tropicis signis utraque porta patet.

Sive iter hoc clarum incessus fecere deorum

      Cum peterent magni fulgida tecta Iovis.

Partibus aut binis caelum compago rotundum

310

      Dum solidat candens vincta peregit iter.

Hicque piis sedes prisci dixere paratas

      Graeciaque Elisias hic ait esse domos.

Aspice sed passim miracula plurima caelo

      Imposita et stellis nomina clara ducum.

315

Hic geminas ursas complectitur arcticus anguis

      Equoreo tingi gurgite iam vetitas.

Hic nitet Alcidae victoris imago ferarum

      Continet et gemmas hic Adriana novem.

Saturni soboles hic serpentarius ignes

320

      Indicat Egiptus quem super astra tulit.

Fulget Erithonius flammis et sidere eodem

      Semine Vulcani qui sine matre satus.

Sive est Arctophilax sive Icarus aut puer Archas

      Hic quoque iam gelidi forma Bootis adest,

325

Icariusque canis ferventi Sirius astro

      Dum caleat terris languida membra facit.

Hic splendet Cepheus, hic Casiopea coniunx,

      Perseus hic fulget, fulget et Andromede.

Andromedesque hostis micat hic fera bellua piscis

330

      Qui fuit aurigenae gloria magna ducis.

His caput anguicomae nitet exitiale Medusae

      Dicitur atque Algor Gorgoneumque caput.

Hic ter quinque iubas spargit Neptunius astris

      Pegasus alato qui pede fodit humum.

335

Qui pede fodit humum nobis fontemque creavit

      Et dedit Aonias quas celebramus aquas.

Hic Mentinei vatis testudo coruscat

      Atque novem delphin sidera vector habet.

Hic Ledeus olor nitet hic Iovis armiger ales

340

      Qui Ganimedeum pondus in astra tulit.

Hic Phaeton splendet flamma correptus avita

      Eridani rapida fluminis udus aqua.

Ensifer Orion hic splendet Iasonis Argos

      Milvus et hic crater corvus et idra manent.

345

Subduntur superis animalia quaeque figuris

      Subduntur superis terrea quaeque plagis.

Ergo vides quot sint caelo monumenta priorum

      Qui caelum meritis promeruere suis.

Finierat. cepi meritorum laude suorum

350

      Si quisquis meruit iam super astra locum.

Et belli et pacis Fredericus laude meretur

      Caelorum recepi lucidiore plaga.

Si licuit priscis iam ficta laude poetis

      Aetherea claros pondere sede viros

355

Et nobis liceat non ficta laude merentem

      Scorpion hunc interponere et Erigionem.

Iustitiae cultor sibi commoda signa requirit

      Libra ubi fert horas lancibus equa pares.

Pieris hic orsa est: non haec sententia nostra

360

      Fucatas laudes mors violenta terit.

Nulla datur virtus magis omni digna favore.

      Carior atque Deo quam bene firma fides.

Haec aditus caeli sedes aperitque beatas.

      Humanasque animas efficit esse deos:

365

Haec parat aeternum divi Omnipotentis amorem;

      Dux tuus hac recta scandet ad astra via.

Sed ceptum peragamus iter. Quae cetera restant

      Enitar resona concrepuisse lyra.

Astrorum has sculptas caelo auxiliante figuras

370

      Virtutis varium robur habere ferunt.

Pugnantes in equis confirmat Pegasus astro

      At fovet et somnum Cassiopea facit.

Herculis insculpto surgit victoria signo

      Angue sed accinctus dira venena fugat.

375

Invidiam Perseus diri ne fascinet oclis

      Placat et irati tela trisulca Iovis.

Andromede taedis iunctos confirmat amore,

      Cetera nunc sileo: nam meminisse grave est.

Tunc ego quid mirum est eadem auxiliaris imago

380

      Principis Vrbini pectore sculpta facit.

Victores equites et fas servare fidemque

      Efficit atque animos religione pios.

Tunc iterum Vranie paulum desiste, sequamur

      Neu parva immenso lintea pande mari.

385

Multum Musa potest, est carminis ampla potestas:

      Illa trahit scopulos et nemora alta trahit,

Atque feras lenit currentia flumina firmat,

      Inter et adversos ponit amicitias.

Heroum hanc propter veterum simulachra videmus

390

      Astraque nobilium nomen habere ducum.

Saturni curva minitantem falce figuram

      Qui sex obliquo limite lustra terit.

Iam primus populos Saturnus rexit agrestes:

      Fulva sub hoc domino saecula fuisse ferunt.

395

Ille patris nomen voluit componere caelo

      Sic caelum caeli nomine nomen habet.

Dumque esset regni sceptrum accepturus inivit

      Foedera nascentes usque necare mares.

Vt iam Titanes post funera sera nepotes

400

      Susciperent avida debita sceptra manu,

Dumque igitur natos morti mandare parasset

      Fama est progeniem dente vorasse suam.

Iuppiter ortus erat lapis ast supponitur illi,

      Depulit a puero funera acerba lapis.

405

Iuppiter Ydeis crescebat conditus antris

      Mulcebat dulci lacte capella Iovem,

Saepeque mellifluae volucres alimenta dederunt

      Saepius ore Iovis roscida mella locant.

Creverat atque aetas poterat satis apta videri

410

      Vt posset magnos exsuperare viros.

Clauditur interea Saturnus carcere taetro

      Vt patuit natos iam superesse sibi.

Iuppiter ast populos Curetum cogit in arma

      Exemit vinculis et simul hoste patrem.

415

Hinc quia forte data Saturnus bella timebat

      Ne sese regnis Iuppiter excuteret

Praeparat insidias indignaque funera nato

      Temptat et a fatis se rapere usque suis.

Dum fugit at laqueos volucris se saepius isdem

420

      Implicat et profugae mors violenta venit.

Iuppiter ut reperit fraudem patris ocius arma

      Arma vocat populos se quoque in arma trahit,

Atque priorem profugum regnis disiecit ademptis.

      Qua latuit? Latium terra vocata fuit.

425

Ille senex tristis susceptus ab hospite Iano

      Vt cepit rudibus imperitare viris

Agrorum docuit cultus quos falce recurva

      Indicat indoctum composuitque genus.

Hinc veteres longo colerent ut tempore nomen

430

      Et starent clari iam monumenta ducis

Saturno nomen primi tribuere planetae

      Quem nitidus caeli septimus orbis habet.

Quam colerent terris simul et sculpsere figuram

      Apta fuit stellae nec minus apta viro.

435

Nam gravis incessu est gelidus tristisque senecta

      Rusticus aspectu pignoraque ore vorat,

Vertice velato glauco quoque tectus amictu

      Angue recurvato falce oneratque manum.

Rex fuerat, nunc tempus erit nunc sideris astrum

440

      Saturnus terris plurima damna ferens.

Saturnus domus est Capricornus Aquarius atque

      Deucalioneas in quibus auget aquas

Increscitque odium late implacabile terris.

      Pax quoque sublatis exsulat alma bonis.

445

Natus in hoc parva spargit lanugine mentum

      Parvaque dum graditur lumina figit humi

Et macer atque vorax tumidaque immobilis ira,

      Fuscus erit, tenuis conteget ossa cutis.

Bina supercilia adiunctos flectentur in arcus,

450

      Aspectu informis sed studiosus erit.

Deducet rivos atque arrida prata rigabit:

      Falce metet segetes, vomere scindet humum,

Inferet et plantas artem tractabit agrestem,

      Lanigeras molli gramine pascet oves.

455

Hic feret et linguae discordia pectora dictis,

      Callidus occultae fraudis amator erit.

Saturno teritur ter denis signifer annis,

      Tardus in incessu est fertur et inde senex.

Armatus falce est namque orbis in infima semper

460

      Infert retrogrado deteriora gradu.

Sideris aspectum velato vertice signat

      Saturni fusco lumine stella nitet.

Angue recurvato caudam qui devorat ore

      Tempora Saturnus continuata notat,

465

Et vorat et revomit sua pignora labile tempus

      Et quod bruma rapit mox calor ipse creat.

Est mihi nunc residens augusta in sede canendus

      Iuppiter astringens tela trisulca manu,

Regali ornatus cultu facieque severus,

470

      Regia cui nectit fulva corona caput.

Sparsa iacent passim iam corpora dira gigantum

      Quos stravit misso fulminis igne pater.

Stat super atque alis Iovis armiger ales apertis

      Qui tulit Ideum celsus ad astra ducem.

475

Haec est forma Iovis, sunt haec simulachra Tonantis,

      Hic est ille deus quem vetus error habet,

Hunc hominum divumque patrem vocat inscia turba,

      Huic struxere patres templa superba deo.

Vnde trahant causas et prima exorsa priorum

480

      Religio haec verbis expediam brevibus.

Iuppiter ut profugum superavit Marte parentem

      Testis et in tanto turbine Flegra fuit,

Obruit atque suos altis sub montibus hostes

      Contrivitque hostes fulminis ira truces,

485

Iamque orbis totas vincendo accepit habenas

      Et passim ducibus concelebratus erat.

Vtque Iovis nomen simul et monumenta manerent

      Et staret longe pignus amicitiae,

Iamque Iovi sacras condebat quilibet aras

490

      Et Iovis atque suo nomine templa vocat,

Regnandique locum celso sibi legit Olimpo

      Iuppiter in montis vertice iura dabat.

Sic locus et nomen suasere condita templaque

      Aetherei regem culminis esse Iovem,

495

Et quia sic fuerat felici laude beatus

      Et passim terris concelebratus erat,

Eximiosque colens mores gentemque pudicam

      Atque hostis scelerum criminis ultor erat,

Et quia tunc fulgens heroum claruit aetas

500

      Cepere et veteres noscere multa viri.

Quod primum meruere duo sibi sumere nomen,

      Sideris hic meruit nomen habere Iovis,

Iuppiter Atheus quod fecit Iuppiter Archas,

      Vates Dicteo contribuere Iovi.

505

Iamque Iovis sexto caeli stat sidus in orbe

      Bis senis annis signiferumque terit.

Piscis et Emonius Chiron Iovis esse feruntur.

      Horum letatur Iuppiter hospitio:

Natus habet vultum mixto candore rubentem,

510

      Caesaries longa est barbaque plena decet.

Servator fidei nitidoque indutus amictu

      Musarum aeternas natus amabit opes.

Moribus ornatus claris pietatis alumnus

      Vir bonus infandi criminis hostis erit:

515

At quia Titanes conflixit Iuppiter armis

      Leto aquilae belli praescius augurio

Inter aves aquilam tenuit, tutela Iovisque

      Dicitur et rostro stat simul ungue minax.

Arbor erat quercus fuerat Dodonaque silva

520

      Nam fuerat priscis glans prius esca viris.

Iuppiter et quoniam saepe ignis habetur et aer

      Sceptra Iovis manibus fulminis ira fuit.

Saepius ethereo descendunt fulmina caelo,

      Fulminibus turres et iuga summa ruunt.

525

Interea effulgens divi armipotentis imago

      Offertur numeris sponte canenda meis.

Tegmine munitus Mavors thoracis aeni

      Casside caesariem sed gravat ense manum.

Armatus residet curru metendus ab alto

530

      Ferreus et vultu bella rigente vocat.

Stat lupus et numquam domini vestigia linquit

      Atque rapax praeda vivere semper avet.

Hunc olim ante alios prisci coluere Quirites

      Gramineisque aris annua sacra dabant,

535

Hunc Iunone satum veteres finxere poetae

      Inguine percusso flore vel Olenio.

Vsque adeo nec falsa quidem nam saepe videmus

      Surgere femineis impia bella dolis.

Cur cecidit bello Neptunia Troia decenni?

540

      Cur magnus Frigio Turnus ense ruit?

Cur cecidit Pyrrhus manibus iugulatus Orestis?

      Cur pater Eacides sanguine tinxit humus?

Seu quia numen opum regnorum et numen habetur

      Mavortis mater Iuno vocata fuit.

545

Divitias propter saevit Mars impius orbe,

      Regna vides propter proelia longa geri.

Hoc nomen vates a quinto sidere caeli

      Iure decens fictis asseruere suis.

Nam Mars aethereo splendens sublimis in orbe

550

      Despicit et torvo luminis orbe solum.

Suspiciunt diras Aries et Scorpius iras

      Hospitiis tunc Mars sevior esse solet.

Tunc late excidium terris et bella minatur

      Discidia et praedas et mala quaeque viris.

555

Natus in hoc odiis bello gaudebit et armis,

      Et niger et fusco pectore durus erit.

Talia dicentem stupidus iam lumine lustro

      An ne aliquid dubia mente requiris ait.

Tunc ego si pacis studio Fredericus amoenae

560

      Et valeat bello non tamen arma cupit.

Vos colit armisonae studium colit atque Minervae

      Non amat insidias sed scelus omne fugat.

An ne illum dicam duri Mavortis alumnum?

      Ambiguae mentis vincula solve dea.

565

Diva libens nostris haec reddidit alma rogatis.

      Nulla mora est: rursus incipit ore loqui

Et studium et mores et divae mentis habenas

      Iam natura movens hunc probat esse Iovis.

Qua regulum superat fidei intemerata facultas

570

      In sacros proceres et pietatis opus.

Atque amor egregios placidus quo semper alumnos

      Astrinxit nostro hunc probat esse Iovis.

Quis ne viros colit egregios moresque pudicos?

      Quis iura atque fidem? quis benefacta probat?

575

Quis recipit vates quis opem seu probet egenis?

      Hos Fredericus ope suscipit urbe domi.

Libera sed nobis non est mora. Phoebus anhelis

      Nam monet ut de se nunc loquar altis equis.

An ne Iovis primi genitum de semine solem

580

      An sequar Occeani dicere stirpe satum?

Niligenae an referam Vulcani stirpe creatum?

      Seu solem appelles sive voces Meropem

Helio iamque polim Egipto qui condidit urbem

      Et qui Phetontis traditur esse pater.

585

An ne canam cinctum radiis Iperione natum

      Cui dedit igniferos Iuppiter altus equos?

Limite quadrivio cum se videt esse viator

      Sic dubitat nescit quo pede sumat iter.

Hos omnes operum meritis voluere vetusti

590

      Ornatos tanti sideris esse nota.

Tunc erat in pretio virtus, tunc munere dives,

      Tunc poterat virtus imperitare malis.

Hos ego transierim Vulcani atque alma propago

      Caeligenae: nunc te linquere, Apollo, decet.

595

Solum autem Iovis et Latone pignus amoris

      Te referam resona dulcis Apollo lyra.

Quicquid enim potuere alii fecisse decori

      Id soli vates asseruere tibi.

Hunc Iove progenitum vates cecinere priores.

600

      Atque illum multis nominibus vocitant.

Nunc Sol nunc Titan Phoebusque et fertur Apollo

      Atque habet a variis nomina sumpta locis,

Pluribus hic calamis tumidum Phitonia peremit.

      Sed taceam quas hic arsit amore nurus:

605

Hic post Phaetonis crudelia funera nati

      Cyclopes stravit fulminis artifices.

Iam referunt Phoebi curru Phetonta petito

      Ausum flammigeros scandere solis equos.

Visus ut ante oculos stetit acri Scorpius ira

610

      Attonitus rapidis frena remisit equis.

Hi modo summa petunt loca nunc contermina terris

      Australesque domos nunc Boreaeque nives.

Sic passim totas ussere incendia terras.

      Aestibus et sicca ferbuit equor aqua.

615

Iuppiter et precibus Telluris motus ab altis

      Depulit aurigam fulminis igne rotis:

Flammarum longo ruit ille per ethera tractu,

      Se tandem Eridani precipitavit aquis.

Vera sub his latitant figmentis: accipe causam

620

      Quae poterit mentem forte iuvare tuam.

Scorpius autumno Phoebeos suscipit ignes

      Quam vocitant ustam sol graditurque via.

Omnia tunc arent, tunc terris deficit humor,

      Amittit siccas tunc nemus omne comas.

625

Hic fervor vatum vulgato nomine Phaeton

      Dicitur, hunc ictu Iuppiter ipse ferit.

Opposito surgunt Athlantides orbe ruuntque

      Emissae imbriferis sideribus pluviae.

Sic Phaetonteae pereunt incendia flammae.

630

      Imbribus autumni deficit ille calor.

Iuppiter est aer: Phaeton Iovis excidit ictu,

      Aer enim pluvias tunc iaculatur aquas.

Cetera praetereo nam plurima digna relatu

      Dicentur forsam commodiore loco.

635

Hic adeo Phoebus fuit alta laude decorus,

      Sideris ornari nomine promeruit.

Quae totas solis designet ab ordine vires

      Huic est Lemniaca regia sculpta manu:

Purpurea ignifero sub veste coruscus in axe

640

      Denotat ardentes sideris esse faces;

Huic nitidum cingit duodenis lucida gemmis

      Nexa caput totidem cum quibus astra notat:

Quatuor ut vario designet tempora cursu,

      Quatuor hic currum fertur habere rotis,

645

Quatuor ut clari sunt partes rite diei,

      Quatuor hic celeres ad iuga cogit equos;

Hic reliquis flammas astris lucemque ministrat

      Et quarto caeli fervidus orbe nitet,

Regnaque dum propius septem subiecta trioni

650

      Respicit et cancri brachia curva calent;

Solstitium nobis tunc torrida fervet et estas

      Et messor siccas falce metit segetes.

Dum vero australis Capricorni sede moratur

      Brumalis gelida tunc nive torpet humus.

655

Semper et imberbis semper Sol crine decorus

      Herculeusque leo delphica signa colit.

Dumque ibi sol residet sitientes Sirius agros

      Vrit et humentes arrida poscit aquas.

Eliacum genus ast hominum praesigne pudicis

660

      Moribus atque amplo luminis orbe decet,

Fronteque conspicua vultu spectabile laeto

      Et quale affirmes candide Phoebe tuum.

Idcirco generique tuo Venus hostis habetur

      Nam decor atque pudor vix simul esse potest.

665

Ecce Venus nobis diverso scilicet ortu

      Offertur nervos sollicitatque meos.

Vnde prius dubiae solvam retinacula puppis,

      Vnde iter an Paphio littore puppis eat?

Sive Venus Caeli fueris de semine creta,

670

      Sive Dionea stirpe Iovisque sata es.

Seu Caeli quondam desecta parte virili

      Te tulit admixto sanguine spuma maris,

Te tua nunc nobis praesignis imago canendam

      Offert et Charites atque tuam sobolem.

675

Hanc finxere deam magnum quoque numen amoris

      Antiqui vates et Paphiam vocitant.

Orbe et enim Paphio primam meretricia lucra

      Instituisse refert hanc labor historiae.

Iudicio Paridis referunt duo numina vultu

680

      Scilicet Ideis hanc superasse iugis.

Haec et Vulcani coniunx haec fertur Adonis,

      Hanc cum Marte suo ferrea vincula ligant,

Haec peperit Charites. genetrix haec fertur amoris,

      Nobiscum haec animos ingeniumque acuit:

685

Nam si regnet amor sat crescunt carmine vires,

      Sufficit ingenio robora blandus amor.

Hanc propter molli cantavit voce Tibullus,

      Hac duce iam Naso dulce poema tulit

Et quem marmorea eduxit Verona sub auras

690

      Cigneis cecinit dulcia furta modis.

Hac duce Philiroes dum fleret funera Titus

      Prompsit olorino flebilis ore modos.

Tolleris ad caelum dum laudibus Anthia virgo

      Idem dulce canit Titus Apollineus

695

Atque alii plures Veneris iam signa secuti;

      Hac duce permulcent dulcibus astra sonis,

Hac duce tu numeros molli testudine cantas

      Dum resonat nervis libera virgo tuis.

Vatum prisca cohors miserorum ut pectus amantum

700

      Exprimeret motus atque animi varios

Qualiter ad laqueos sensim rapiantur amoris.

      Rite deae Veneris plurima ficta canit.

Inter aves illi niveam dedit esse columbam

      Quae pullos lunae quolibet orbe fovet.

705

Ast inter flores suavi rosa cessit odore

      Quae rubet et pungit iam redoletque simul.

Sic et amans dulci totum se spargit odore

      Vt placeat curis pungitur et variis

Pallida multotiens timido solet ora rubore

710

      Fundere seu rapido victus amore rubet.

Vt rosa iam subito deperdit lecta decorem

      Sicque brevi mollis tempore durat amor.

Arbor inest mirtus de qua pigmenta leguntur

      Quae faciunt Veneris fervere castra iocis.

715

Albus olor currumque trahit, nam mulcet amantes

      Cantus et argutae stamina tacta lyrae.

Cignus in extrema vitae iam concinit hora

      Sic et amans tamquam carmina dat moriens.

Nuda Venus mediis pelagi natalibus undis

720

      Enatat et concham candida dextra tenet,

Nudat enim egregiis curis et rebus amantes,

      Ad se nuda vocat corpora nuda Venus.

Concha quidem coitu se toto corpore miscet

      Curarum pelago naufragat acer amor.

725

Stat pharetris victor penarum et remige velox

      Nudus velatus luce Cupido puer.

Aurea nunc nervis, nunc plumbea spicula torquet

      Diversoque hominum vulnere corda ferit.

Plumbea tela fugant: facit aurea cuspis amorem

730

      Vtque grave odium sic quoque charus amor.

Nudos nudus amat: quo tendat lumine tecto

      Nescit Amor captos per loca dura trahit,

Ignarique viae per devia quaeque vogantur:

      Hic puer et iuvenes ad sua castra vocat.

735

Instabiles horumque animos pernicibus alis

      Signat Amor: pharetris vulnera rapta facit.

Stant simul Idaliae nudato corpore nimphae,

      Candida turba trium grataque turba trium.

Vincta tenent simul alternis sua brachia nodis

740

      Vt saepe alternus vincula nectit Amor.

Prima tenet vultus adversaque lumina nobis,

      Lumine nos placido cetera turba videt.

Pasithea prior nos molles raptat in ignes,

      Eugiale tractos blanditiis refovet;

745

Ast Euprosinne pedicis vincloque tenaci

      Implicat et captos non sinit ire retro.

Tunc Venus in tanto laceros miserata dolore

      Dulcibus illecebris blanditiisque fovet.

A Veneris stella traxere haec plurima vates

750

      Quae terno caeli praesidet alma loco.

Hoc sidus summo triplici stat nomine caelo:

      Scilicet assidue dicitur esse Venus.

Lucifer in claro apparet si solis in ortu,

      Hesperus at primo tempore noctis erit.

755

Est Veneris taurus iustaque pondera Librae

      Hospitio quorum comprimit alma Venus,

Atque odium lenit dulces quoque suadet amores

      Iungit amicitias: foedera pacis agit.

Iam Veneris prolem decorat miranda venustas

760

      Dulciloquo fandi surgit ab ore lepos.

Et rerum ornatu suavi quoque gaudet odore.

      Diligit et choreas dulcia vina iocos;

Letatur risu, letatur carminis arte,

      Gaudet et inserto nectere flore comas.

765

Pictorum statuis iam delectatur eburnis

      Et fidibus gaudet dulcisonisque modis,

Atque Cupidineis facile esuperatur ab armis

      Et Veneris blandas deligit illecebras.

Nunc te Mercuri referam quem protulit ortu

770

      Maia sub amplexu turgida facta Iovis.

Praeterisse sinam reliquos quos Graecia tanto

      Nomine diversa stirpe canit genitos.

In te et enim solo reliquorum facta redundant

      Omnia: tu solus praemia laudis habes.

775

Hunc referunt vates dum Phoebus pasceret herbis

      Armenta errantes clam rapuisse boves;

Vertit et in lapidem Batum qui dicitur index

      Audentem gemino munere furta loqui,

Inde per augurium dum furta rescisset Apollo

780

      Mercurium telis exanimare parat;

Dumque parat vacuas chalamis videt esse pharetras

      Quos clam Mercurius surripuisse datur.

Tum fraudem Phoebus posita Latonius ira

      Risit et optatam iunxit amicitiam

785

Paceque composita iam mutua munera sumunt.

      Mercurius virgam sumpsit, Apollo lyram:

Phoebus enim virga Maiae donavit alumnum,

      Phoebum comperta Mercuriusque lyra.

Hic celer atque deum interpres hic semper amorum

790

      Conscius et iuvit dulcia furta Iovis,

Hicque Iovis iussu pastorum indutus amictu

      Disparibus septem iam cecinit chalamis.

Atque Argum fundit dum montis vertice servat

      Centeno Inachiam luminis orbe bovem.

795

Temperat assumpto Cillenius astro galero

      Pendet formosis arctubus apta chlamys,

Atque pedum celeres decorant thalaria plantas,

      Virga manum gemino cincta dracone gravat.

Stat vigil atque simul cristato vertice gallus

800

      Et tempestivum praecinit ore diem.

Hic mercatorum furum deus atque viarum

      Numen opis medicae numen et eloquii,

Hoc cultu varias signat quis praesidet artes

      Mercurius vires sideris atque notat.

805

Arcadio orator tunc utitur ipse galero

      Dum rem facundo principio loquitur.

Commoda si narrat pendet chlamys arctubus apte

      Verbaque principiis continuata sonent.

Tunc tenet insertam virgam serpente gemello.

810

      Res negat adversas dum probat atque suas

Tuncque pedes nectunt thalaria si satis apte

      Et brevibus claudat singula quaeque sonis.

Eloquium mercator habet sic mercibus aptum

      Et fictis suadet rebus inesse fidem.

815

Pervigil at gallus depellit voce soporem

      Nuntiat et radiis accelerare diem.

Tunc mercatorum sua membra cubilibus arcet

      Ante diem evigilans irrequieta cohors

Et caput obiectat terrae pelagique periclis

820

      Congestisque alias addere querit opes.

Est nusquam requies, nusquam est quaesita voluptas.

      Pectoribus titubat semper avara manus.

Non valet expleri rerum insatiabilis ardor,

      Dum reficis rursus pullulat ista fames.

825

Hinc et contemptus, hinc summa superbia surgit,

      Hinc tundit superos maesta querela deos,

Hinc bella atque hominum clades, hinc furta rapinae,

      Hinc terrent pavidos mille pericula viros.

Felix qui Midae congestus negligit aurum,

830

      Musarum aeternas querit et optat opes.

Felix exiguo vitam qui ducere victu

      Gaudet et immoto pectore spernit opes.

At medicus variis queat ut succurrere morbis

      Respicit aspectus sidereasque moras,

835

Lunaresque dies et se qua parte receptet

      Aetheris et qua sit menstrua luna domo.

Ergo dum caeli radiantia concipit astra

      Tunc fertur nitidum tegmen habere caput.

At dum languenti prudenter consulit aegro

840

      Anguibus implicitum tunc retinet baculum.

Languentum hac virga pigro dat membra sopori,

      Hac virga medicus somnia vana fugat;

Humorum tranat nubes ventosque resolvit

      Ponderibusve malis languida membra levat.

845

Pallentes animas interdum ad Tartara mittit,

      Interdum tenebris evocat atque animas.

Tunc ligat et velox pedibus thalaria tersis

      Affecto medicam dum celer addit opem.

Prudentem esse igitur fortunatumque medentem

850

      Sideraque et propriam noscere oportet opem.

Mercurii sidus caelorum sede secunda

      Praesidet et propius infima quaeque vidit.

Qua totus tegitur Phoebea luce galerum

      Suscipit obnubens luce nitente comas.

855

Cognitus hinc paucis: nam Phoebi conditus amplo

      Lumine raro hominum cernitur intuitu.

Hic ideo pedibus pennatas continet alas:

      Nam celeri proprio currit in orbe rota.

Et celer assumptis aliorum viribus astra

860

      Iuvat.

Nuntius hinc dictus Iovis interpresque deorum

      Hinc fertur terris iussa referre deum.

Iunctus namque aliis aliorum robur adauget,

      Illorum effectus nuntiat atque viris.

865

Virginis hic signum Ledae tenet atque Gemellos

      Hospitio quorum fortior esse solet.

Concubitu gaudet varioque poemate vatum,

      Credulus atque memor Mercurialis erit

Atque opere artificum rerum varioque colore

870

      Gaudet et attonsa saepius Ire coma.

Scriptor erit pariter miscens mendacia veris,

      Huncque iuvant merces hunc quoque furta iuvant,

Et pulchro aspectu facundo gratior ore

      Astrigeri cupidus noscere signa poli.

875

Doctrina sapiens et mentis acumine praestans

      Et pedibus velox imperiique avidus.

En properat bigis Titania luna coruscis:

      Iure venis poscit iam tua forma locum.

Seu te stirpe vocem Iovis aut Hiperionis ortam?

880

      Tu restas numeris ultima cura meis.

Hanc tribus antiqui divino carmine vates

      Iam iam praecipuis nominibus decorant.

Nunc Luna est, nunc Proserpina nuncque Diana,

      Hinc Trivia a triplici nomine dicta fuit.

885

Fungitur officio pro nomine namque Diana

      Dicitur et silvis praesidet Arcadiis.

Venandi et studio Cinthi iuga summa frequentat,

      Circumdat canibus Partheniumque nemus.

Hinc dea venantum est, hinc Cinthia dicta poetis

890

      Parthenia et semper virginitate potens.

Haec et Parrasiae cum nosset furta puella

      Longe virgineo iussit abesse choro,

Vertit et in timidum trepidantem Atheona cervum

      Carpendum proprio protinus ore canum.

895

Huic Delos natale solum dat Delia nomen

      Fabula at haec primum nata sit unde canam.

Amplexu Latona Iovis conceperat olim;

      Non potuit Iuno furta pudenda pati:

Protinus immisit tabo Phitona tumentem

900

      Qui grave Latonae persequeretur onus.

Illa fugit totas orbis miseranda per oras,

      Nec reperit natis iam paritura locum,

Donec ad equoream pervenerit anxia Delon:

      Illic deposuit nobile ventris onus.

905

Orta prius fuerat spectabilis ore Diana,

      Obstetrix fratri praebuit illa manus.

Protinus egregio vultu fuit ortus Apollo

      Phitona et validis ictibus exanimat.

Ortigia antiquis quae dicta est insula condam

910

      Delos mutato nomine dicta fuit.

Delius hinc Phoebus, hinc Delia dicta Diana,

      Siquid habet veri fabula doctus eris.

Rege sub Ogigio cum Iuppiter obruit orbem

      Post olim vastas Deucalionis aquas,

915

Frigore seu terrae seu magno humore recentis

      Diluvii, nebulis densior aer erat.

Nec caelo terras nec terris cernere caelum

      Fas erat: oppositis nubibus astra latent.

Forte die quodam croceum sub luminis ortum

920

      Gentibus Ortigie Cinthia visa fuit.

Cinthia visa fuit fulgenti splendida cornu:

      Hinc Phoebus nitidis exiit ortus equis.

Fabula principium prima hinc exordia sumpsit,

      Hinc Phoebo Phoebe dicitur orta prior,

925

Hinc dicta obstetrix Phoebi: nam cornibus illum

      Tamquam susciperet proxima visa fuit.

Hanc ideo veteresque nurus sub tempore partus

      Lucinam gemitu parturiente vocant.

At quia sol radiis nebulas tenuaverat atras

930

      Terra quibus sparsis undique fusca fuit.

Phitona innumeris fertur stravisse sagittis:

      Nam nebulae serpunt anguis et instar habent.

Splendeat at luci dum luna propinqua diurnae

      Tunc et venantum tuncque Diana dea est.

935

Tempus enim variis tunc est venatibus aptum

      Stupea tunc possunt fallere vincula feras.

Et quoniam tenebras noctis tunc lumine pellit

      Et docet errores praesidet illa viis.

Haec pharetra accincta est sumpto spectabilis arcu,

940

      Mille ferae in silvis hac feriente cadunt.

Nam torquet diras radiorum luna sagittas

      Et variis morbis luna nocere solet.

Compellit celeres albentes corpora cervos

      Ducere festinas casta Diana rotas.

945

Inter enim stellas habet album luna colorem

      Omnibus et stellis raptior orbe rotat.

Filia tunc Cereris tunc et Proserpina dicta est

      Oppositos nobis dum videt antipodes.

Tunc et Plutonis coniunx tunc praesidet Orco

950

      Tun sterilis nullam progeniemque parit.

Pars et enim inferior terrae Plutonis habetur

      Nomine sed superam possidet alma Ceres.

Hinc tractum est sanxisse Iovem sex mensibus illam

      Cum Cerere et totidem coniugis esse thoro.

955

Luna autem ut primam duxere crepuscula noctem

      Si nitet a nobis luna vocanda venit.

Pastor et Endimion hanc Pan Tegeaeus amavit,

      Hanc lusam niveis velleribus referunt.

Nam qui depascunt latos armenta per agros

960

      Noctivagae lunae lumina semper amant.

Ros lunae radiis atque aere natus in agros

      Nocte cadens almo cuncta liquore rigat.

Hinc herbae campis, hinc pabula leta virescunt,

      Lanigero surgunt hinc alimenta gregi.

965

Pastores niveam veteres altaribus agnam

      Mactabant lunae cum pia sacra darent;

Hinc referunt captam candenti vellere lunam

      Vates qui plectro versicolore canunt.

Iam properat bigis argentea luna coruscis

970

      Festinis properat vecta duobus equis,

Quorum alter nigro conspargit corpora villo

      Fert alter niveis candida colla iubis.

Fuscus equus prior est et nocti praesidet atrae,

      Albus equus clarae tempora lucis habet.

975

Navis habet formam tamquam legat aequora currus

      Luna satis liquidis nam dominatur aquis.

Haec iam Phoebeo sumit sua lumina curru

      Caelorum splendens inferiore loco.

Nunc pleno orbe nitet proprior nunc factaque fratri

980

      Decrescit: terris cornua clara patent

Occeanique sinus decrescunt humida quaeque

      Omnis nimpharum iam chorus ima petit.

Phoebeo quantoque magis distabit ab axe

      Plena novo iunctis cornibus orbe nitet.

985

Occupat octipedis iam concava brachia canchri

      Hospitio cuius redditur humidior.

Tunc poteris felix in aqua tibi condere quicquid

      Piscosas libeat condere sive casas.

Natus erit passim nugarum maximus auctor

990

      Rumorumque simul nuntius atque vagus.

Saepius huncque iuvat servilem degere vitam

      Et varius vario pectore semper erit.

Felices igitur natos non stirpe parentum

      Sed fausta astrorum sub ditione voco.

995

Haec sat erunt cythara me nunc cecinisse poeta.

      Cetera quae restant scilicet ipse canas.

His dictis subito discedere diva parabat

      Discedens subito voce retenta mea est:

Quid fugis et dubiae mentis nec vincula resolvis?

1000

      Restat adhuc aliquid quod dea rite canas.

Si dea caelorum arcani non inscia regni

      An liceat famae credere vera doce.

Sirenes fama est caelorum Acheloides orbe

      Quolibet argutos flectere voce sonos.

1005

Et mulcere deos placido quoque sidera cantu

      Vt tacui Vraniae talibus orsa modis.

Parthenopia lyram non hic diverberat ictu,

      Non hic dulcisona Ligia voce canit,

Non hic Leucosiae pendet cava tibia ab ore

1010

      Si quid habet veri fabula nosce tamen.

Quicquid habet sacri summa ratione poetae

      Antiqui numeris asseruere suis.

Mistica sic poterit iam philosophia Poesis

      Iure suo dici: mistica vera canit.

1015

Caelorum impulsus nam circumductus in orbes

      Dum ruit assiduo concitat orbe sonos.

Fiunt septenae caeli vertigine voces

      Et septem voces fistula Panis habet.

Munivit septem caeli sub imagine cordis

1020

      Mercurius primam comperuitque lyram.

Nascitur aeterno caelorum Musica motu,

      Venit ab ethereis musica quaeque plagis.

Iamque ad corporeos perhibent dum superus arctus

      Devolat hunc caelo Musica prima fovet.

1025

Inde ubi se clausit mortali corporis antro

      Se cantu assiduo conscius usque iuvat.

Omnem habitumque animi sonitu modulante gubernat

      Proelia si poscat classica bella vocant.

Cantus adest interfuso convivia Baccho,

1030

      Cantus agit certa sub ratione pedes,

Cantus agit somnos et curas lenit acerbas.

      Suppremit iratos cum furit ira nocens

In longum vitamque trahit morbisque medetur

      Tristibus et suadet gaudia pectoribus.

1035

Praeterea in pedicas fictoque in retia cantu

      In virides virgas musica ducit aves.

Imperat arborea pastas recubare sub umbra

      Disparibus calamis fistula Panis oves.

Cantus et ad dulcem iuvenes invitat amorem,

1040

      Cantibus et somnos mulcet amantis amans,

Cantibus iratae flectetur pectus amicae,

      Flebilis iratae si canis ante fores.

Cantus et humanos animos hortatur ad arma

      Dum castris vocitant Martia bella tubae.

1045

Ille ducum laeta comitatur voce triumphos

      Dum resupinati curribus alta vident.

Ille etiam humanos mulcet quoscumque labores

      Cantat dum pingues scindit arator agros.

Componit radio densis dum licia telis

1050

      Ore canit dulces saepe puella modos.

Tu quoque dum sequeris dulces componere versus

      Ni cantes nullum carmen ab ore fluat.

Compositus numeris alit omnem superus orbem

      Et pariter pisces et volucrum omne genus,

1055

Hic alit atque homines et quaeque animalia terris,

      Hic docet et varium flectere carmen aves.

Respice cigneo residet iam Musica tergo:

      Nam canit inter aves dulcius albus olor.

Buxus in ore sedet circum instrumenta videsque

1060

      Musica: stant calami dulcisonaeque lyrae.

Viderit hanc Cantus pictam quicumque figuram:

      Iam formae causam noscere rite queat.

Plurima praeterii nam non licet omnia verbis

      Promere: non homini noscere cuncta licet.

1065

Dixit et ex oculis rapta est dea candida nostris:

      Mansit odor mansit colloquiique lepos.