Expectata dies regem uisura Quiritum,

Illum belligerum diuo de Caesare natum,

Eois surgebat equis, uel laetior illa,

Qua pater imperii quondam suscepit habenas,

5

Et qua Scipiadae Romani fulmina belli,

Aut ingens Libyae uastator signa Quiritum.

Tum laeto Phaeton spargebat lumine terras,

Ridebatque dies, nec toto nubila coelo

Vlla uidebantur, cum diuus Caesar, et ille

10

Maxmilianus honos, et auitae gloria gentis

Illustresque duces subierunt templa, ferentes

Vota Deo sanctasque preces. Ex ordine sacris

Perfectis, sedem Caesar conscendit eburnam,

Sceptra tenens dextra, uestemque indutus et aurum,

15

Ac capiti impositum gemmis diadema coruscans.

Intenti siluere omnes, uel principis ora

Mirati solio pro maiestate sedentis.

Non procul hinc praestans sapienti pectore, et armis,

Maxmilianus erat. Qualis post bella Gigantum,

20

Aetheriam in sedem patrisque uocatus in aulam,

Mauors terribili miscebat praelia uultu,

Saeuus adhuc, talis diuino Caesare natus

Concilium ingressus, comitum stipante caterua,

Consedit medius. Cuius si facta recensem,

25

Aequabunt ueteres non ficta laude triumphos,

Collatusque illis longe superabit Achillem,

Longe Tydiden, longeque relinquet Vlyssem.

Tales sunt uires, talis prudentia rerum,

Siue opus in casum subito concurrere Martis,

30

Seu conferre manus, seu tuto ponere castra,

Seu uim facundis certantibus addere uerbis,

Seu uexare hostes, et soluere bella morando,

Fortunamque omnem iuxta superare ferendo,

Hunc ergo laetis uenientem plausibus omnes

35

Excepere, omnes et laudauere sedentem.

Tum breuiter placido Caesar sic pectore fatur,

Concilii expositis longo prius ordine causis:

Nunc legite ex uobis unquam, qui frena secundi

Accipiat regni, et currum moderetur habenis,

40

Quas ego cedo libens: quando iam serior aetas

Admonet, et labens fidei respublica nostrae,

Vt mihi succedat, qui fortia munera Martis

Tractet, et immensum pacem diffundat in orbem

Plus aetate uigens. Cui, dum per fata licebit,

45

Addam me socium, ac monitis opibusque iuuabo.

Sim licet ipse senex, quando uel grandior aetas

Consiliis prodesse potest, si uiribus uti

Non liceat. Pylius sic post duo secula Nestor.

Profuit, iratus cum non pugnaret Achilles,

50

Sub Phrygiis caderent Danai. Sic fatus Olympi

Alloquitur regem, Si non indebita posco,

Da pater omnipotens, cui parent sydera mundi,

Coeruleique maris tractus, terraeque iacentes,

Qui regat imperium mecum, dum uita manebit,

55

Et post fata, meas in totum sumat habenas

Regnorum, ac saeuos bellis exerceat hostes,

Tuteturque fidem, cuius studiosus in oras

Victor Idumaeas Romani insignia sceptri

Proferat, ac gentes armis contundat, et omnem

60

Perfidiam reprimat, Solymorumque asserat urbem,

Ac Domini natale solum, sanctumque sepulchrum,

Quae mea cura fuit. quod si mihi fata dedissent,

Non ita Maumethi creuissent regna nefandi,

Turcarumque genus. Scis tu pater optime rerum,

65

Et sine fine Deus, qui nutu sydera torques,

Qui super astra sedes, fidei uoluisse potentes

Nostrai quondam me auctore et principe Reges

Concilio in magno contra capere arma furores

Turcarum, ac saeuas bello compescere gentes.

70

Hocce animi fuerat Venetis socialibus armis,

Pontificique Pio, populisque fidelibus, omnem

Maumethi sectam, ritusque abolere nefandos.

Verum aliter uisum fatis. Da sancte Deorum,

Quae petimus, dexterque meis illabere uotis.

75

Vix ea fatus erat, caelo cum flamma sereno

Arsit, et in medium uisa est descendere longis

Tractibus, ac rutilos circum depascere crines

Maxmiliane tuos. qualis coelestis Iulo

Lambebat crines quondam sacer ignis et ora.

80

Ostentis stupuere omnes, trepidique ferebant

Auxilium, sacram conati extinguere flammam,

Cum subito ex oculis tenues sacer ignis in auras

Innocuus fugit uisum, fumosque relinquens.

Hic sanctum Caesar supplex ita lumen adorans:

85

O salue quaecunque uenis, quacumque recedis

Tam subito ex oculis lumen uenerabile nostris.

Agnosco numen: Deus haec ostenta secundet.

Sed metuo fumum, qui te fugiente relictus

Inuoluit crines, ac circum tempora nubem

90

Offudit caecam. uerum regnator Olympi

Speratis meliora dabit, qui cuncta per aeuum

Aeternis regit imperiis, et temperat orbem,

Coelorumque globos. uix hoc sermone peracto,

Ecce iterum lumen, sed longe clarius, alto

95

Emicuit coelo uisum signare coronam,

Atque eadem circum depascere tempora crines.

Agnouere Dei numen, superosque precati,

Accipiunt omen laeti, Regemque salutant,

Certatimque patri tantum gratantur honorem,

100

Nec minus Aeneadum Regi. tum Caesar adorans

Constitit, ac placida supplex sic uoce profatur,

Intendens pariterque manus et lumina coelo:

Tu mundi supreme parens, tu conditor orbis,

Quem fluctus, quem terra colit, quem sydera honorant,

105

Cuius et inferni iam manes iussa sequuntur;

Dexter ades, uotisque pater precor annue nostris.

Si super imbriferas nubes, super aethera trina

Maiestate sedes, si te uel pallidus Orcus

Contremit, ac metuunt horrenda silentia Auerni,

110

Si tibi paret Helix tepidis depressior Austris,

Si te sublimis ueneratur Parrhasis Vrsa,

Astriferique globi, serues hunc oro Quiritum

Incolumem Regem, tua grandia iussa sequentem.

Fac superet patris titulos, et stemmata auorum.

115

Dixerat. excipiens Rex est sic ore locutus:

Coelorum terraeque sator, rerumque potestas

Non ullis comprensa locis, tibi cognita soli,

Per quam subsistunt, quae continet omnia caelum,

Productumque tui exemplar, quae uerba secutus

120

Ostendam gratumque animum, mentemque benignam,

Ac tibi debentem meritas, quas soluere grates

Non potis est? Quid enim queat haec imbella potestas:

Et tua sunt certe, falso quae nostra uocamus.

Sed nec pro meritis hominum facundia laudes

125

Ferre potest, centum licet ora sonantia linguis,

Et sacrum Aonides moueant Helicona sorores,

Quamuis Threicius uates traxisse feratur

Syluas, et cantu manes placasse silentes;

Deficiat tamen, ac laudum pars una tuarum,

130

Illa si tenter, mirabitur Orphea uictum.

Dircaeoque sacros deplebit fonte liquores.

Ipse tibi satis esse potes, quencunque dedisti.

Hunc mihi seruato rerum pater optime honorem:

Inque tuos nutus nostram precor exige mentem,

135

Atque mei longum serua genitoris honorem.

Viuat, et Euboici transcendat pulueris annos.

Praeterea uobis multum debere fatemur,

Magnanimi proceres etiam super aethera noti,

Qui nos imperii dignos habuistis honore:

140

Pro quo uel grates, uel debita praemia reddam.

Sic fatus, siluit. cuncti pia uerba sequuntur.

Tum promissa Deo soluunt ex ordine uota,

Appendunt sua dona tholis, sua munera sacrae

Accipiunt arae: praecinctus ueste sacerdos,

145

More patrum, et fidei diuino dogmate nostrae

Thuricremas diuis supplex operatur ad aras.

Non hic taurorum placatur sanguine fuso,

Non positis holocausta sacris altaribus ardent,

Caedunturue homines Scythicae de more Dianae:

150

Sed qui panis erat, uerum fit corpus; et unda

Fit sanguis, Christusque pias offertur ad aras.

Hic quodcumque uides, diuinum credito corpus.

Ac Christum esse puta, non te deceperit error,

Corpore uel quoties fit sacrum sanguine Christi.

155

Alternant psalmos, respondent organa psalmos,

Et tuba multiplici crepitans sonat aera cantu,

Accenditque animos. uariis spectacula ludis

Eduntur, pars currit equis, pars bella sub armis,

Strymonii ostentat Martis simulachra furentis,

160

Certaturque hastis, pars nexa fronde coronas

Imponit capiti, mensis epulatur opimis,

Perque uias passim molles aetate puellae

Cum pueris saltant, et laetae carmina dicunt.

At Regem interea dictis affantur amicis

165

Illustres proceres, quibus est data copia fandi.

Salue magna ducum laus, salue splendida Martis

Gloria: quem coelum, diuinaque iura secuti

Legimus Ausoniae Regem, magnique secundum

Rectorem Imperii. firmet data conditor orbis

170

Numina, maiores titulos tibi fama per aeuum

Orditur, sedemque parat, qua lacteus orbis

Astrigeri tacitos cursus miratur Olympi,

Seu qua regna manent gelidae prope cornua Lunae.

Plus certe Elysiis debent tibi sydera campis,

175

Et quae Sigaei nunc induis arma Quirini,

Si uenies, quo tendis iter, quo stemmata auorum

Inclyta, quo magni uirtus sudata parentis

Te uocat, et plenis aetas robustior annis;

Si rerum dominae quondam uictricia Romae

180

Signa feres, qua summa uagi ferit aequora Thetys

Oceani, latasque premit circumflua terras,

Quo tibi concessit sacrum diadema Quiritum

Caesar et imperii iunxit socialibus armis

Te socium, titulos tradens ad regna minores.

185

Sic Atlas quondam cupiens requiescere, magnum

Sufficit Alciden: nitidis Tyrinthius astris

Succedit, dorsumque senis leuat ipse ferendo

Hirta Cleonaeo constratus membra leone,

Plus aetate uigens. mirantur sydera tantum

190

Immanes sufferre humeros, et iam stupet ipsa

Alternas natura uices, durare per aeuum

Iam longum, nulloque absumi tempore uires.

Sic te belligerum stupet unda binominis Istri,

Corniger et flexo sinuosus gurgite Rhenus,

195

Ac Rhodano confusus Arar, gelidusque Lemannus,

Herciniumque nemus, stupet ultima terra gelati

Oceani patris, diuesque Britannia Solis,

Acceptum in patrem regnorum, et sceptra Quirini

Sufficere imperio, iussisque ingentibus olim;

200

Vt pater optatam decursa aetate quietem

Exigat, et uitae reliquum sine Marte reponat

Securus, post bella feri compescita Rheni,

Cum tulit auxilium tibi Nussia Caesar, et armis

Vix tunc speratis immanem depulit hostem:

205

Post et Pannonios uario certamine fractos,

Vltaque uel toties ciuilis bella furoris,

Visa Palestinae sacraria maxima terrae,

Et natale solum pueri cunabula Christi,

Bisque salutatae fulgentia limina Romae.

210

Tantus amor, fidei tanta est reuerentia nostrae.

Quid nunc laurigeros fabor per bella triumphos?

Dum ualidas plenus uires ad fortia sanguis

Munia praebebat, longe maiora sedendo

Exegit, quam qui crudelia bella sequuntur.

215

Sic te Belgarum diuino pectore fecit

Maxmiliane ducem, sic nunc tibi sceptra secundi

Tradidit imperii. Tu tanti nominis haeres

Ingrederis regnum, quantus Peleus Achilles,

Aut Tros Hector erat; quantus qui uectus ab Istro

220

Aesonides rediit post tanta pericula uictor,

Aut de Cretaeis Theseus fortissimus oris.

Et iam terdecies consertis fortiter armis,

Terdecies fracto remeasti uictor ab hoste,

Raptas exuuias inimicaque signa reportans.

225

Qualis saeuorum prostrata mole Gigantum.

In solium rediit Phlegraeis Iupiter agris,

Cum fumaret adhuc tellus madefacta cruore,

Ac durum Inarime premeret congesta Typhoeum:

Sic quondam nigris Lenaeus uictor ab Indis

230

Venit ad Ogygios frenata lynce penates.

Tu decus Ausoniae, et Germanae gloria gentis,

Viue diu foelix, faustumque per omnia regnum,

Victricesque aquilas, et tradita sceptra ministres,

Vt uincas quicunque olim rexere Quirites,

235

Germanasque urbes. Totos ubi uixeris annos

Hic tibi concessos, uenias in sydera mundi

Spiritus, et foelix aeterna pace fruaris.