IN OBITV PETRI NEBVLARII
DECLAMATORIS EXIMII THRENOS

 

Cor miserum curis non deficientibus unquam

Expositum, cor devotum sine fine dolori

Tabifico, in tenuem donec redigare favillam.

Damnati ad lachrymas oculi, ad suspiria pectus,

5

Guttura ad aeternos gemitus, lamentaque nunquam

Compescenda, dies donec vos ultima solvat

In cineres, Anima infoelix quae gaudia posthac

Nulla potes sperare, quid hoc ultra orbe moramur?

Quid patimur vitae genus hoc crudele et acerbum?

10

Omnia in hoc duro vitae solatia casu

Sunt deleta, obiens secum tulit omnia Petrus.

Et secum sepelit nostrum decus omne sepulcro.

Hic honor, hic nostrae prostrata est gloria gentis,

O amor, o pietas multos mihi visa per annos

15

Blanda, quid hoc fraudis? Dum te sequor, et tibi totum

Pando animum, dum accensa tuis affectibus ardent

Pectora, dum requiem duce te spero, ecce veneno

Me petis, et Stygia sparsis praecordia lympha.

O humus, o longe foelix tali hospite marmor.

20

O lapis obrizo longe praecisior auro,

Nobilior gemmis, melior Cythereide concha,

Fortunate lapis, sub quo iacet illa, per omnem

Italiam resonans doctae facundia linguae.

O cava Corycio spelunca beatior antro,

25

Quae multo (tibi sunt ita mitia numina) dignum

Corpus odoratu tegis, atque amplecteris, ora

Illa foves, ora illa quibus divina sonabant

Per populos factura homines oracula sanctos,

Corda Dei toties illapsu afflata recondis,

30

Et caput id, tanta quod maiestate solebat

Nescio quid coeleste gravi praetendere vultu,

Laetare, exulta, tibi numina et astra

Dulcius aspirant, nobis ablata voluptas,

In noctem conversa dies, et operta tenebris,

35

Heu, heu perpetuis, olim tam splendida casu

Stella repentino nobis lucem abstulit almam.

Si foret adversus coelum excandescere tutum

Si fas accusare Deum, superosque levarem

Stentoream vocem, et coelum crudele vocarem,

40

Impia, et ad nostras nunquam inclinata querelas

Numina vociferans, quae tot suspiria nocte

Tot lamenta die non audivere precantum.

O sparsi incassum gemitus, o pectora frustra

Tot lachrymis perfusa, genae tanto imbre madentes.

45

Quid prece, quid votis, quid relligione peractum est?

Thura focis arsere, faces luxere per aras,

Sacra litata, animi sese afflixere dolendo,

Genua humi submissa, nihil profecimus, ipsum

Suspicor his potuisse modis Phlegethonta moveri,

50

Num fuit Euridice multum plorata marito

Reddita? Minoi et Diti clementia maior.

Et tamen ex alto (sic nos sentire necesse est)

Contrahe lora dolor nil non aequabile, nil non

Dignum laude potest in nos descendere coelo.

55

Est igitur mors haec, mors immatura putanda

Aequa? Salutaris? Pia? Non crudelis et atrox?

Aequa, salutaris, pia, non crudelis et atrox,

Illi forte fuit, cui vivere triste, et amarum

Semper in aerumnis, cui sic ad Olympica apertum

60

Regna iter est, nobis certe crudelis et atrox

Cocyto absorptis, atque Phlegethonte sepultis.

Florebam vivente illo, passisque ferebar

In nebulas alis Praeco fuit ille meorum

Quotquot erant operum stimulos dabat ille canenti

65

Et mihi calcar erat, quondam vocalia nostrae

Fila lyrae, modo muta silent resoluta fathiscit

Barbitos, et laxeta aperit testudine rimas,

Sicut humus Phoebo geminos ineunte superbit

Floribus apricis et multicoloribus herbis.

70

At cum bruma riget, gelidoque aquilone December

Sibilat, omne decus glacialibus usta pruinis

Exuit, et patitur duros ingloria menses.

Sic ego dum vixit mea maxima gloria Petrus,

Laetus eram, facundus eram, cum raptus acerbo

75

Funere in aeternam Eclypsim stellantia clausit

Lumina, diriguit fracto mea robore virtus.

Langueo, ut amissis quondam frondosa capillis

Laurus, ut excussis violata monilia gemmis.

Sicut in igne virens truncus lachrymatur et ardet,

80

Sic mihi flent oculi, simul et praecordia flagrant.

Fac contusa suo faciant absynthia succo

Grande fretum, quale est Troiam quod ab Aulide partit,

Aequoribus istius quantum dulcescet amaror,

Si minimum mellis superi instillaveris imbrem,

85

Tantum verba meos possunt lenire dolores.

Nondum canus erat, longo neque frigidus aevo,

Vixque quaterdenos vivendo excesserat annos.

Ast ego bissenis, cui caligantia lustris

Lumina, debueram maturo occumbere fato,

90

Debuit ille meo tales in funere planctus

Spargere, et his nostros lachrymis profundere manes.

Impia metato volverunt ordine fata

Officiis me fungi istius, et solvere in imbrem

Hoc caput, atque orbam fieri sine lumine frontem.

95

Audebam dominari animo, cohibere querelas,

Tantaque fraenato moderari incendia corde.

Promittebat opem virtus, prudentia primum

Visa est hos fluctus, atque hac, contemnere Syrtes.

At postquam subita se in tempestate dolorum

100

Vidit, et in rapido curarum vortice, clavum

Perdit, et merore animus quasi turbine quodam

Horrisono virtus, de maiestate virilis

Decidit in planctus, et foemineos ululatus.

Scilicet affectu minor est constantia, quicquid

105

Vel Stoa, vel Senecae tradent, rigidique Catones

Praecipiant, minor est hominum prudentia sensu.

Qui negat insanit, natura potentior est.

Ite oculi lachrymas, neque parcite fletibus, isti

Debeo vos tumulo. Spectare quid amplius unquam

110

Fas vobis, nisi funestum, crudele et acerbum?

Ipsum ego (sic etenim superi voluistis) alendum

Suscepi, et docilis, Duce me, puer atque magistro

Primitias habuit linguaeque elementa Latinae.

Me duce quicquid habet nova disciplina vetusque

115

Hausit, et Aonii fundo tenus intima fontis

In vada descendens sese immortalibus undis

Lavit, et extemplo in divum se evadere sensit.

Et meus iste labor, quem post mea fata putabam

Stare diu, et populis longum illucescere in aevum,

120

Fluxit, et in morem fugitivae evanuit umbrae.

Forte lacessitum si me reminiscerer unquam,

Vel semel in multis vitae inculpabilis annis,

Delicto possem ardorem hunc extinguere in illo

Forsitan. ast in me semper pius, omnia patri

125

Debita persolvit, quae sors me cunque secuta est,

Officia, et casus mecum se ingessit in omnes.

Ille meo iunctus lateri per bella, per enses,

Per iuga, cum stridens Boreas nive candidat Alpes,

Arva per, Icario cum sydere Iulius ardet,

130

Et noctu cum rura silent, quando ignea flagrant

Sydera, per sylvas, et per spelea ferarum,

Emerat officiis totum me talibus. Ergo

Debeo meme illi totum vitamque animamque

Quicquid de Pylade, quicquid cantatur Oreste

135

Et reliquis, quorum toto est amor inclytus orbe,

Est minus, ista fides prisca omnia saecula vincit.

Aeternum lugete oculi, suspiria coelum

Audiat, et divum veniat querimonia ad aures.

Vade anima in tenues auras, dissolvere ab isto

140

Carcere, et illius vestigia quaere per orcum,

Quaere per elysium, coelo et sydera lustra.

Vade per ambages, per quas Proserpina matrem

Egit, et inventa nunquam disiungere ab umbra.

O pia mens, quidnam tot custodia per annos

145

Membra fugis? Membra officiis exercita sanctis?

In quibus ipsa, velut quidam Deus, illa solebas

Per populorum animos tam grande sonantia verba

Aedere, non poterat non immortalis haberi

Vis ea, quae illapsu tam dulci in corda fluebat.

150

Nempe quod Amphion fidibus, quod praestitit Orpheus.

Tu poteras verbis linguaeque volubilis arte.

O pia mens ubi nunc habitas? Qua vesceris aura?

Qua mundi regione erras? Puto sydera supra

Insistens nostra ista vides mortalia regna,

155

Et gravibus curis ac sollicitudine functus

Ocia cum divis agis, et spaciaris Olympo.

Quae re cunque tenent mundi loca, respice nostras

Has lachrymas, huc verte acies, desiste parumper

Cum superis fari, miseram neu neglige turbam

160

Quid surda es? Quid muta siles? quid nostra videris

Nil penitus curare, tibi iam dulcia quondam,

Colloquia? Et nihil nostras te inflectere voces?

Quo pacto tua tecta, tuos nescire penates

Te simulas? Ita omnino es spoliata tuorum

165

Cura ita mox? Nec te pietas antiqua remordet?

Heu quae tanta tuos caepere oblivia sensus?

Dic mihi, nonne tui miseret te corporis? Artus

Cur ita collapsos sine sensu et voce relinquis?

Cur tam moesta tuis de te spectacula praebes?

170

Mors nostris inimica bonis, contraria amori,

Invida naturae, mors detestabile monstrum

De Stygis, et Lethes, de Cocyti ac Phlegethontis

Orta luto, procul coelo depulsa quid ausa es

Hoc tam immane nefas? Si quid minus utile, si quid

175

Incultum, rude, neglectum, vulgare fuisset,

Servasse, caput eximium, sublime, beatum,

Dimidium vitae vix aegre attingere passa es.

Si sua signa Myron longo emaculata labore,

Et summa limata manu confracta repente

180

Vi subita offendat, non ferre (quis ambigat?) agro

Non poterit, neque moestitiam prodere vultu

Voceque. Nos igitur cur non extendere luctum

Ad tumuli licet usque diem? Quibus occidit instar

Solis opus, divis opus immortalibus aequum?

185

Longa, sed affectu brevior querimonia, nunquam

Desinet affectus faciet querimonia finem.

O pia mens non est magnum quod poscimus, audi,

Sume tuos iterum, sub imagine nota

Te saltem te ostende potes ore dolorem

190

Hunc placaret tuo, tristesque resolvere curas.

Forte times ne sit mihi formidabile manes

Cernere, et exclusas membris mortalibus umbras.

Quod timeas nihil est, omni formidine maior

Est amor, horrificum nihil esse videtur amanti.

195

Transformare, veni, veteremque ostende figuram.

Terrificum nihil esse potest in imagine prima,

Quae mitis, quae blanda fuit, quali Iovis astrum

Effigie, quali rutilat Venus aurea forma,

Forsitan ipsa vides, quamvis amor audeat, artus

200

Mortales non posse pati immortalia divum

Ora, memor Semeles quae suffocata tuendo

Divina (ut perhibent) in maiestate Tonantem.

Triste quid in tali, quid lamentabile casu

Esse potest? Fracta si mens compage teneri

205

Desinet bis vinclis, te te per inane sequetur.

Tecum erit, et voti compos in gaudia luctum

Transferet, hoc illud quod mens exposcit et ardet.

Duce fuit Semele (si fabula vera) Tonantem

Posse sequi, et membris se non potuisse teneri.

210

Si quis iter carpens deserta per invia fidum

Sive ferae incursu, seu vi latronis, opaco

In nemore amittat comitem, fert saucia casu

Corda gravi, secum solus tabescit eundo.

Sic ego qui solus fessa idem aetate relinquor,

215

Conficior curis, atque moerore fatisco.

Duximus in stimulis et in anxietatibus annos

Hactenus, et nullum non execrabile tempus

Vidimus elabi, nunc respirare sinebar,

Et mea vela dabam paulo melioribus auris.

220

Sed ne pars, vitae ulla foret syncera tumultus,

Ecce novus fractis in me ruit axibus aether.

O Carmele domus veterum sanctissima patrum

Vnde genus nobis fuit hic velut ardua in alto

Vertice palma tuo, qua nec procerior ulla,

225

Nec fruge utilior, viridis nec amoenior umbrae,

Aeternum lugere potes, tibi nulla redibit

Par fortuna, dies tantae probitatis alumnum

Nulla feret, caput ille tuum tollebat in axes

Aethereos, et maior eras Athlante, et Olympo.

230

Nunc humilem cadis in tumultum spoliatus honore

Frondis et herbarum, squallens, incultus et asper.

O busta, o sancti cineres requiescite, donec

Vos redigat suprema dies corpora rursum.

Foelix illa dies cum vivificata resurget

235

Illa iterum facies, eademque redibit imago

Quae prius et melior, cum mens post longa revertens

Exilia, accipiet rursum sua membra, suumque

Hospitium vetus agnoscet. Coelum ocyus orbes

Circumvolve tuos, properantia currite saecla,

240

Festinate dies, horae ite volucribus alis.

Interea nostris defuncta laboribus umbras

Et divum donata choris, quando tua tantum

Consummata valet virtus, si crimine nostro

Videris offensum, studeas placare Tonantem.