9. DE SANCTITATE IEIVNII QVADRAGESIMALIS ELEGIA

Iam cineres adsunt: adsunt ieiunia verni

      Temporis, et madidis flens metanoea genis.

Nunc opus o comites sensum cohibere fluentem,

      Atque bonos mores, iustitiamque sequi.

5

Hactenus oppressa clavum ratione voluptas

      Rexit, et ad Stygias ire coegit aquas.

Nos dedit in praedam dominis crudelibus Orci:

      Vendidit inferno pectora nostra Iovi.

Hac duce nos olidis Larvae infixere cloacis,

10

      Et sibi nos dirae prostituere canes.

Illusere malae nobis obscenis Vmbrae,

      Bacchus, et ad fraudes ingeniosa Venus.

Et Genius pingui gradiens distentus omaso:

      Cui comes est omnis desidis aula gulae:

15

Ebrietas, sopor, ingluvies, petulantia, risus,

      Scurrilitas, nugae, desidiosa quies.

Hinc genus accepit mollis lascivia, vultu

      Blandula, Circaeis insidiosa dolis.

Haec tenuit sceptrum, postquam Titanius axis

20

      Applicuit Cephei frigida regna senis.

Sed mirum est, animos quando facit ille severos,

      Cur levitas isto tempore tanta potest.

Nec tamen id mirum: servant qui sidera, tradunt

      Hinc etiam Birias nascier, atque Davos.

25

Nunc opus est comites sensum cohibere fluentem,

      Atque bonos mores, iustitiamque sequi

Mille modis tactum rapuit lascivia, et aures.

      Linguam mille modis, lumina mille modis,

Quid nisi lascivum resonant spectacula noctis,

30

      Comicaque in mores fabula nata pios?

Quid moduli dulces? Quid personata iuventus?

      Quid lyra? Quid Phrygio tibiae blanda sono?

Mimorumque greges mixti lurconibus, inter

      Spumantes paternas, viscereasque dapes?

35

Quid choreae poscunt, nisi conculcare pudorem,

      Et vitio vires, auxiliumque dare?

Vivere in his tenebris scelus est immane, furorque:

      Vel Lethaea gravis quem facit unda sopor.

Ebria mens oblita sui per lustra ferarum

40

      Fertur: in immunda sordida dormit humo.

Nec minus insanit, quam si vir nobilis ortus

      Classibus e primis per fora nudus eat.

Per fore nudus eat, iaceatque in pulvere, toto

      Corpore, et obsceno perlinat ora luto.

45

Perlinat ora luto, iaculansque per aera saxa

      Seria tractantes non sinat ire viros.

Nunc opus est comites sensum cohibere furentem,

      Et tetricas leges, consiliumque sequi.

Omnia quae confert oblectamenta voluptas,

50

      Praecipiti cursu fluminis instar eunt.

Semper abit velox, nec habet retinacula tempus,

      Et volucri fugiunt mobilitate dies.

Disce quid hic possit sperari optabile, quando

      Nasci poena, labor vivere, triste mori.

55

Quid, sit forma, docent violae, rosa, lilia, quorum

      Imbecilla aetas tam breve tempus habet.

Aurea caesaries sordescet, et vuida quondam

      Splendidaque in rugas contrahet ora cutis.

Pro candore subit pallor. Vicina senectus

60

      Corpus Avernali polluit omne situ.

Conficiunt oculos lacrimis stillantibus anni,

      Et veniens reddit lumina torva dies.

Lumina Lucifero nunc aemula: lumina, flammis

      Quae faciunt hominum servare corda suis.

65

Qualia quae Turnum, quae corripuere Leandrum,

      Pelidem, Aeneam, Demophoonta, Parim.

Quid levibus ventis, quid inani fidimus umbrae?

      Perpetibus, si vis fidere, fide bonis.

Nunc opus o comites sensum cohibere fluentem,

70

      Atque bonos mores, iustitiamque sequi.

Tandem canus homo, vitiis oneratus et annis,

      In tumultum vita deficiente ruit.

Saepius ante diem, dum florida vivitur aetas,

      In cineres atros prima iuventa redit.

75

In modo significant conspersi pulvere crines

      Dictaque cum sacro pulvere verba novem.

Vita, licet vigeat, semper contermina fato est,

      Et spatii superest inter utrumque nihil.

Qui sapit, et qui servit, et imperat, aequa,

80

      Et miser, et felix, conditione cadunt.

Nunc opus o comites sensum cohibere fluentem,

      Atque bonos mores, iustitiamque sequi.

Iam cineres adsunt: adsunt ieiunia verni

      Temporis, et madidis flens metanoea genis.

85

Haec est illa vetus, simplex, et casta parentum

      Quae in terris mundo vita recente fuit.

Nam neque tunc homini caesis animantibus uti

      Fas erat: arboreis frugibus usus erat.

Quod pyrus et malus: quod habebat aequatica lotos

90

      Quod rubus: illius temporibus esca fuit.

Per dumeta greges ibant impune per arva.

      Vellere et uberibus se redimebat ovis.

Non erat ingluvies tanto saturanda labore:

      Omnis erat sumptu splendida mensa levi

95

Nec domini servis prandebant lautius. Vnas

      Terrigenis epulas una ferebat humus.

Talia mandabat Samius convivia poni,

      Contentus vitae simplicitate senex.

Talia Saturnus, qui dicitur aurea quondam

100

      Saecula, et innocuos instituisse dies.

Haec igitur nobis vita est revocanda quotannis:

      Quae premat affectum, luxuriemque domet

Nunc opus est comites sensum cohibere fluentem

      Atque bonas leges, iustitiamque sequi.

105

Moribus obscenis toties offendimus ipsum,

      Aetheris a summo qui tonat axe, Deum:

Qui statuit maria, et terras, et sidera: tanto

      Ordine coelestes qui facit ire polos:

Qui fuit est, et erit sine fine, et origine: tanti

110

      Diligit humanum qui pietate genus:

Qui fuit in terris olim sub imagine nostra

      Visus, ut ad coeli nos animaret opes.

Et quia nos fieri superos propensius optat,

      Si quod obest votis talibus odit opus.

115

Nostra autem votis dementia talibus obstat,

      Et qui caeca facit pectora nostra furor.

Haec sunt illa igitur, quae tam vehementer acerbant

      Numina, facturae tam studiosa sua.

Inde, ut quoties homines delinquere cernunt,

120

      Caelicolas animo fama sit esse gravi.

Omnia tristantur caelestia regna, Tonantem

      Cum laedi offensa relligione vident.

Et natura docet Divi quid mente volvent,

      Cum cernunt spreto nos dare terga Deo.

125

Tunc etenim pictor Divis lugubria fingit

      Ora, genas humiles, triste supercilium.

Tum Stygii Manes Lethaeaque Numina gaudent

      Et celebrant festos in Phlegetonte dies.

Cerberus exultans minus est venientibus asper,

130

      Et minus horrifico mugit ad antra sono,

Iam cineres adsunt: adsunt ieiunia verni

      Temporis, et madidis flens metanoea genis,

His corrupta bonis mens instauranda duobus:

      His medicamentis restituenda salus.

135

Multa pudicitiam solvunt opsonia: multo

      Fit sensus petulans, et sine lege mero.

Pauperies aufert quod fert opulentia parco,

      Atque rudi improbitas est abolenda cibo.

Atque luxus iners peperit mala gaudia, franget

140

      Dicta peregrino quae metanoea est sono est,

Haec igitur nostris duo quae contrariae morbis,

      Omne fugant, si sint continuata, nefas.

Qui gemit, et luget, sceleris quem penitet, omnes

      Ad veniam Superos provocat, atque Deum.

145

Rex Solymum David, fuerat qui factus adulter,

      Nequitiam tali lavit in amne suam.

Sic sua piscator sepelisse piacula Petrus

      Dicitur, et quassam restituisse ratem.

Post Stephani lapides, famosaque crimina Paulus

150

      Taliter ex imo venit in astra solo.

Nunc opus o comites sensum cohibere fluentem,

      Atque bonas leges, consiliumque sequi.

Et nunc tempus adest renovandis utile rebus,

      Quando humus in fruges incipit ire novas.

155

Iam discessit hiems inimica feracibus arvis:

      Libera discusso iam fluit unda gelu

Iam tediit Procne: ima sunt de prole palumbes

      Sollicitae: Venerem iam meditantur aves.

Incipiunt natis thalamos componere, cunas

160

      Texere, et aerias aedificare domos.

Inflammantur, amant, et voce fatentur amorem,

      Ac passim dulci garrulitate sonant.

Rusticus ad cantus aures accommodat istos,

      Dum colit, et putrem vomere scindit humum.

165

Vomere scindit humum, spargitque legumine campos:

      Vnde sequens alias colligat annus opes.

Nunc renovant plumas volucres, coluberque veternum

      Exuit adspirans ad iuvenile decus.

Primo igitur comites reparantur, ut omnia vere,

170

      Et natura suum tota recentat opus:

Sic animi probitas est instauranda, vetustas

      Sordida tollenda est et cariosa cutis.

Nunc opus o comites sensum cohibere furentem,

      Nostraque divino subdere colla iugo.