Matteo Maria Boiardo carmina in Herculem, 8

Testo base di riferimento: S. Carrai, 2010

Cura dell'edizione digitale: K. Škraban, 2020


8.

Sit procul a nobis foedatus sanguine Mavors,

      Strymoniis bellum misceat ille suis:

Candida Pax foveat populos et Borsia regna,

      Et comes in pompa Copia dives eat.

5

Formosum viridi caput innectatur oliva

      Et manibus culmos, spicea serta ferat;

Iaspidibus fulvo gradiatur splendida curru,

      Hesperis insignem sentiat ora deam.

Nunc genus italicum positis mitescat ab armis,

10

      Non durus peragat tristia fata chalybs.

Horrida sed Scythicas spargantur bella per urbes;

      In solas nobis tela gerenda feras.

Proelia diffugiant pariter telluris et undae;

      Alcides posuit tristia bella meus,

15

Horrisonos strepitus, stridentia signa tubarum

      Deserit, et dulci redditus est patriae.

Oetaeis quondam veluti flagrantia flammis

      Membra dedit caelo redditus ille deus;

Tunc Phoebus pharetris atque horrida Gorgone Pallas

20

      Obvia surgenti fit sua turba deo:

Diva novercales posuit Saturnia fastus,

      Sic magni suadent mitia iussa Iovis.

Splendida formosi laetantur numina caeli

      Et Superis festus ducitur ille dies.

25

Talis ades patriae, circum te, florida, fratres

      Corpora stant, animi pignora cara tui,

Quos inter radiat divino vertice fulgens

      Grata Sigismundi corporis effigies;

Cuius ab aurato fundantur spicula cornu,

30

      Haereat et capiti laurea: Phoebus erit.

Nunc me, Pierides, iuvat

Lusus dicere candidos,

Nobis et patriae decus

Advenit Herculeum.

35

Aurea Mercurio ridet coniuncta Dione,

      Et micat aetherei stella benigna Iovis;

Iam grave Saturni mortalibus occidit astrum,

      Sidus et invisi flebile Martis abest.

Mollia cum Nymphis Charites nunc carmina dicunt,

40

      Exsultant Dryades Nereidumque chori.

Omnia nunc gaudent; caeli laetantur et undae

      Et vario tellus picta colore nitet.

Namque exoptati felicia gaudia vultus

      Borsius Alcidae suscipit ecce sui.

45

Noverat hic veteres, ardentia bella, triumphos,

      Noverat et placidi pectoris ingenium;

Fallere quae possint magnum secreta Tonantem

      Obstrusas mentes inspicit ille deus:

Haud equidem ignotis manibus pulcherrima regni

50

      Crediderim nostrum claustra dedisse ducem.

Nam veluti superos quo rerum iura manerent

      Praefecit variis Iuppiter officiis:

Vt mandata deum referat Cyllenia proles,

      Terribilis Mavors ut sua bella gerat,

55

Lucida purpureus diffundat lumina Titan,

      Informet Siculus tela trisulca Faber;

Sic tibi nubiferas Alpes et Gallica rura

      Et celebris Mutinae Borsius arva dedit,

Sic etiam Lepidi felicia moenia Regi

60

      Sigismundeis subdidit auspiciis.

Ille hinc Sfortiadae nostris disterminat arva

      Finibus et campos, Mantua clara, tuos;

Te Lygur et Thuscus discorsque Bononia cingunt

      Et sunt imperii meta suprema tui.

65

O nunc ultima floridis

Verbis fundite carmina,

Laudes Herculeas tuba

Dicite, Pierides.

Verticis Aonii si fas sit adire sorores,

70

      Millenas voces oraque mille petam;

Scilicet Estensis canerem quae viribus acta,

      Herculis invicti fortia gesta ducis

Et canerem Hesperiae quam sit gratissimus et quam

      Hunc placido populi, quos regit, ore colant.

75

Et merito: quid enim pretiosius attulit aetas

      Nostra? quid aut veterum saecula prisca patrum?

Ille colit superos; sanctissima verba Tonanti

      Ore pios proprio concinit ille modos

Ille colit sacrae veneranda volumina legis,

80

      Nec minus Astreae virginis haeret honos

Adde quod et gestis et nomine clarus avorum

      Cum sit et arguto nobilis ingenio,

Non illum tumido levat aita superbia fastu,

      Quae solet ingentis sollicitare viros;

85

Non illum fulvi torquet mala cura metalli,

      Et stimulos dirae spernit avaritiae.

Hunc igitur Latiae gentes mirantur et omne

      Personat Ausonium gloria vera latus:

Quacumque Adriaco contunditur aequore tellus,

90

      Quacumque et superi verberat unda maris,

Hunc colit attrito pariter cum paupere dives,

      Et iuvenum populo cum seniore chorus;

Quos ego nunc inter te, praestantissime rerum,

      Pectore et imbelli, quo licet, ore colo.

95

Teque colam suberunt solis dum sidera Marti,

      Dum Scytha terribilis, India mollis erit,

Flumina dumque suo labentur in aequora cursu

      Et vitreus liquidas pontus habebit aquas

Movens aurea Pieri

100

Carmen, cithara, versibus

Parcendum: ruit igneo

Aethere frigida nox.