45. ad Andream Alamannum de laudibus poetarum
et de felicitate sui saeculi

Etsi non longo fuerim tibi cognitus usu,

      Nostra sed incepit nuper amicitia,

Officio es veteris tamen usus, amice, sodalis:

      Muneris et potero non meminisse tui!

5

O meritas possem, Andrea, tibi reddere grates!

      Di referant! Nobis sit voluisse satis.

Non tamen officii fuero si Nestoris annos

      Fata mihi dederint immemor ipse tui.

Si tibi non opibus potero prodesse, canendo

10

      Non nihil ad famam carmina culta valent.

Interdum vates miseris tribuere salutem,

      Nonnumquam laudem carmen opemque tulit.

Cum Niciae classem cepit trinacria pubes,

      Euripidis stilus contulit altus opem,

15

Nam pius Euripidis recitatis versibus hostis

      Captivos gratis iussit abire domum.

Cum veteres Thebas Pelei fregere phalanges

      Et rueret magnae funditus urbis opus,

Parcere pindaricis domibus clementia regis

20

      Et proli iussit si qua superstes erat.

Movit nonne Solon elegis ad bella Pelasgos

      Cum capitale foret de Salamine loqui?

Stultitiam sapiens prudenti pectore finxit,

      Illo sic tandem est insula capta modo.

25

Ter victi Spartae Tirtheo vate fugarunt

      Messenos, pravo cum foret ille pede.

Quid referam Alcaei pulsos ex urbe tirannos

      Carminibus, terris bellaque gesta mari?

Hoc duce libertas patriae est, hoc vate parata,

30

      Qui totiens caeso victor ab hoste redit.

Mantua caesareae quondam data praeda cohorti,

      Civibus est vatis carmine tuta sui.

Incertum est igiturne magis prosintne iuventque,

      Sed mista vates utilitate iuvant.

35

Quis dubitabit adhuc patriae prodesse poetas?

      Quis vates dignos stultus honore neget?

Per quos post mortem virtus aeterna futura est,

      Nec simul interitu cuncta perire sinunt,

Per quos posteritas cognoscet facta priora,

40

      Per quos florebunt maxima gesta ducum.

Omnia cum tacite rodat damnosa vetustas,

      Vatibus a sacris abstinet illa manus.

Argentum atque adamas longo consumitur usu,

      Carius et siquid mobile vulgus amat.

45

Aspice romuleam qua nil cospectius umquam

      Vrbe fuit, vulsam protinus esse solo,

Marmorea haec quondam multis ditata trophaeis

      Vrbs fuerat, nunc est antra habitanda feris.

Ludit in humanis rebus fortuna maligna,

50

      Et quaecumque libet tollit et alta premit.

Vilibus in rebus tantum est concessa potestas,

      Tangere res sacras non tamen illa potest.

Idcirco sanctos timet haec violare poetas,

      Res quia divina est carminis ille furor.

55

Nam vates maius reliquis scriptoribus ipsi

      Inscribunt serae posteritatis opus,

Vnde datum est vati nomen quod mentibus insit

      Vix vehemens, sine qua non bene crescit opus.

Vnde etiam graeci pariter dixere poetam,

60

      Quod scriptore omni nobiliora facit.

Noctua sed doctas credo mittetur Athenas,

      Stulte, quid aequoreis fluctibus addis aquas?

Si non est carmen certe est laudanda voluntas,

      Si non eloquii plenus amoris ero.

65

Non tantum Pilades carum dilexit Orestem

      Quam colo amicitiam, docte Alamanne, tuam.

In me non tantum patuit tua magna librorum

      Copia, sed multis profuit illa viris.

Nunc ego felici laetor me tempore natum

70

      Cum sit honor meritis non minor ipse suis,

Praemia cum magnis maiora laboribus adsint,

      Nunc artes nutrit gloria vera bonas.

Nunc dulcis labor est, fallunt cum praemia nullum,

      Pieridum studiis nunc vigilare iuvat,

75

Quae bis quingentos Latio iacuere per annos,

      Cum nostram pressit barbarus hostis humum.

Vix tandem tuscus longo post tempore Danthes

      Reddidit ausoniis haec celebranda viris,

Sic artes aliae subito viguere repertae,

80

      Imperium crevit cum tibi, tusce leo,

Cum tu vicinos felici Marte tirannos

      Vicisti inque dies cum tibi crescit honor,

Creverunt pariter vires et copia fandi,

      Doctorumque hodie est maxima turba virum.

85

Sunt qui naturae causas, qui sidera norint,

      Vt Iove Saturni frangitur ira senis,

Mitigat ut Martem iubar, sidusque perustum

      Mercurii fures euloquiumque parit.

Sunt qui mensuram Oceani novere profundi,

90

      Pendeat ut tellus inter utrumque polum,

Solis ut antipodes alterna luce fruantur,

      Relligio Christi hoc perneget ipsa licet,

Conanturque deum nonnulli noscere quamvis

      Humanis maius viribus hoc sit opus.

95

Quique bonos mores urbi domuique sibique

      Praebeat est hodie, vivat ut iste precor.

Et qui fallaci cogat sermone fatentem

      Dicere constrictus quae minime ipse putat.

Innumeras artes hodie florere videmus

100

      Saecula per Latium quae latuere decem.

Nunc Zeusis rediit qui quondam pinxerat uvas

      Ad quas deceptae saepe volastis, aves.

Nunc alter Phidias rediit, nunc alter Apelles

      Picturam quorum vivere nempe putes.

105

Spirantem hic pario vultum de marmore ducit,

      Aera alius fundit, fingit at ille rota.

Praeterea florent aliae sine nomine multae

      Quas lucro intentum vulgus ubique colit.

Pace mihi liceat: vestra, dixisse, priores

110

      Temporibus cedant aurea saecla meis.

Quando fuit recti aut aequi reverentia maior?

      Quando magis culta est cum pietate fides?

Horrida devictis vicinis bella quiescunt,

      An licuit pace hac prosperiore frui?

115

Erexit propter tales Florentia cives

      Vrbibus ausoniis altius ipsa caput.

Nam quis par Medici Cosmo natisque duobus

      Moribus ingenio nobilitate fuit?

Aut divitiis est largius usus opimis?

120

      Hac re nos superis possumus esse pares.

A meritis homines laudavit prisca vetustas,

      A sera factos posteritate deos.

Vulcanum Lemnos, Naxos te, Bacche, Minervam

      Attica, Cretenses excoluere Iovem,

125

Hiperiona Friges, coluit te Roma, Quirine,

      A quo sillanidae gentis origo fuit.

Hinc, Alamanne, tuum, Medicum genus inde creatum,

      Inter Iuleos forsan habebis avos.

Virginibus merito sacris tot templa dicavit

130

      Nobilium Medicum relligiosa domus.

Larga manus Medicum quot nubere fecit egenas!

      Castum ut servarent maxima causa torum.

Sed tu, magnanimi Cosmi generosa propago,

      Praecipue es magno dignus honore, Petre.

135

Maecenas tuscis alter nunc natus in oris

      Doctorum ingeniis ingeniose faves.

Gloria tirrenae es Medices verissima gentis,

      Sospite quo doctis praemia semper erunt.

Hic inopes opibus iuvitque favore poetas,

140

      Et vatum vati maxima cura sibi est.

Vos ego consortes studii, quibus altior exit

      Ore sonus, precor, hunc concelebrate virum.