31. eulogium in passione Domini Iesu Christi

Plangite, mortales, liventia pectora parmis,

      Et grandes lachrymae moesta per ora fluant.

Ecce, deus noster, caeli terraeque creator,

      Protrahitur, vinctus post sua terga manus.

5

Perfidus ante volat sceleratam proditor alam,

      Auctorem vitae tradat ut ore Iesum.

"Non opus est vinclis; celo descendit ab alto

      Sponte Deus; nectis cur fera vincla Deo?"

Ad vocem Christi cecidisti, turba, retrorsum,

10

      Prostrata ante suos exanimata pedes,

Ad cuius nutum tremit omnis machina mundi,

      Paret et imperio terra polusque suo.

Nectis vincla Deo, qui te de carcere solvit,

      Qui siccis pedibus per mare fecit iter,

15

Vrgeret cum te Pharaon instantibus armis,

      Submersitque hostes post tua terga feros!

Non vos commovit decisa satellitis auris,

      Sanavit mitis quam pia dextra Iesu.

Ceu latro pontificis socerum protractus ad Annam

20

      Ceditur, et servus comspuit ora Dei.

Ductus et ad Caipham, testes audivit iniquos,

      Passus et est dorso verbera mille suo.

Mane ad pretorem primo duxere Pilatum,

      Clamantes dignum morte fuisse Iesum,

25

Et tormenta crucis, tanquam siccarius esset,

      Ingenti populus flagitat ore dari.

Clamabat: "Crucifige Iesum, crucifige, Pilate;

      Ni facias, magni Caesaris hostis eris".

Ille tamen voces turbae spernebat iniquas:

30

      Nam causam nullam noverat esse necis;

Quin illum morte indignum dimisit Herodes,

      Nec voluit iusti sanguinis esse reum.

Sed cedi et populo rorantem sanguine iussit

      Ostendi, ut plebi mitior ira foret.

35

Instabat tamen illa ferox: "Rape, tolle, quid haeres?

      Cum sit homo Christus, se facit ipse Deum!"

Ast ubi nequicquam potuit placare furorem,

      A iusto ille manus sanguine lavit aqua.

Ah, frustra excusas et causam nectis inanem:

40

      Hanc labem tollem tempora nulla tibi!

Cedant iustitiae manifesta pericula mortis,

      Propter quam voluit vel Deus ipse mori!

Tu vero eternum damnas sine crimine regem;

      Mens foeda est, prodest quid tibi lota manus?

45

Saepius exclamat populus: "Dimitte latronem,

      Da Barabam nobis et crucifige Iesum!"

Proh crudele nefas, caeli terraeque parentis

      Fodere ambrosias spinea serta comas!

Et geminos inter ligno affixere latrones,

50

      Inventus cuius nullus in ore dolus!

O charitas immensa Dei, tu verbera perfers

      Vt nos tartareis eripiamur aquis!

Tu tormenta crucis voluisti sponte subire,

      Inferni paenis liber ut esset homo.

55

Ah, cur myrratum tribuit Iudeus acetum

      Et tibi cum tristi pocula felle dedit,

Quem tu coelesti deserta per invia rore

      Pavisti, et suavis fluminis unda data est?

In dulces fluvios undam qui vertit amaram,

60

      Reddita sunt tristi pocula felle sibi.

Talia pro meritis tibi perfida turba rependit;

      I, nunc, ingratis, optime, confer opem!

Confossus, tacuit veluti mitissimus agnus;

      Carnifici veniam praebuit ipse suo,

65

Hostibus ut lesi discamus parcere nostris

      Et male pro meritis nos referamus opem.

Longino lumen tribuit pro vulnere Christus,

      Exanimum cuius foderat hasta latus.

Congemuit caelum, contraxit lumina Phoebus,

70

      Delituit medio Cynthia fusca die.

Ne Domini mortem videant, caligo cohorta est

      Astraque in interitu nigra fuere Dei.

Angelici lussere chori plantusque dedere

      Congemuitque omnis curia celsa poli.

75

Et si caelicolas moeror non urgeat ullus,

      Interitu Christi congemuere tamen.

Contremuit magno tellus concussa tumultu,

      Vt bissena ferant opida versa solo.

Ingentes petrae Christo moriente teruntur,

80

      Pontificum at solum ferrea corda rigent.

Derident spernuntque Iesum et cervice minantes

      In regem aeternum iurgia seva vomunt:

"Hic alios salvos fecit, se perdidit unum;

      De cruce descendat, monstret et esse Deum!"

85

At non obscuro vidistis Lazaron antro

      Ad vocem Christi prosiluisse foras?

Quis ceci nati detexit lumina? Nunquid

      Haec signa eterni sunt manifesta Dei?

Non miror: sanctos, haec qui cecinere, prophetas

90

      Aflixit variis gens scelerata modis.

Vineti heredem tandem fera turba peremit:

      Quid faciet vobis, dicite, queso, pater?

Interimet perdetque omnem stirpemque domosque,

      Agricolisque aliis haec fodienda dabit.

95

Et merito, Domino totiens Iudea rebellis,

      Aeternas poenas, perfidiosa, lues.

Subdita semper eris, populo famulaberis omni;

      Mancipium infoelix, iussa aliena tremes.

Hoc genus invisum Moses ne perderet olim,

100

      Iratum flexit substinuitque Deum.

Vos regno explosit tandem patientia Christi

      Atque aliis caelum gentibus ipse dedit.

Quin in defunctum saevit scelerata propago

      Et custodiri vult monimenta Dei

105

Signarique suis gemmis, ne forte sepulchro

      Discipuli effosso corpus inane trahant.

Sed frustra! Erumpet victor Deus; improba proles,

      Te ne putas saxo posse tenere Deum?

Quem non vasta capit totius machina mundi,

110

      Militibus credis posse tenere decem?

Heu, heu, christicole, lachrymis ploremus abortis;

      Nunc verus tangat tristia corda dolor.

Cuncta elementa suum Christo moriente dolorem

      Ostendunt; medio nox tenebrosa die est.

115

Scinduntur lapides; tellus concussa, sepulchra

      Eruta, consurgunt corpora multa virum.

Ecce, iacet nimio mater confecta dolore:

      Quis poterit lachrymas continuisse genis?

Virgo crucem amplectens rorantem sanguine nati,

120

      Foeda cruore linit fletibus ora suis.

Heu, gladius fuit hic vatis Simeonis acutus

      Qui pectus fodit, virgo Maria, tuum.

Vera parens, unum peperit sine semine natum,

      Qui terram verbo fecit et astra suo;

125

Hunc (inquam) vidit lacerato verbera dorso

      Sublimi affixum substinuisse cruce.

Quis commota neget lachrymantis viscera matris,

      Mysteria haec quamquam noverat illa prius?

Flevit et ipse Iesus mortemque expavit amaram,

130

      Quippe homo verus erat, verus et ipse Deus.

Propter nos caesus, propter nos vulnera passus,

      Propter nos mortem pertulit atque crucem.

Quis siccis adeo ingratus non ploret ocellis,

      Et cum matre sua virgine flere velit?

135

Porphyreae ergo crucis victricia signa sequamur;

      Sic, sic omnis erit tutus ab hoste fero.

Ergo piis lachrymis flentes delicta lavemus;

      Sic tribuet nobis gaudia longa Deus.