Naldo Naldi elegiae ad Laurentium Medicen 3, 3

Testo base di riferimento: L. Juhász, 1934

Cura dell'edizione digitale: F. Boschetti


3. ad Laurentium Medicen de suis et Cosmi avi
et Petri patris laudibus

Fronde sub Herculea Tyrrheni ad fluminis undam

      Constiteram, siccos dum canis urit agros.

Huc me sive loci species pulcherrima seu me

      Traxerat huc gelidae murmur euntis aquae,

5

Audebam Medicum veteri compulsus amore

      Ludere non claudo facta canenda pede,

Cum me, divinis qui temperat omnia nervis,

      Vocibus increpuit, talia coepta, suis;

Quis furor, ah, demens, te compulit ire per altum,

10

      Nalde, quis undisono credere vela mari?

Non tua tam vastis undis venit apta carina;

      Haec: tenues fluvios parva phaselus amet.

Qui Phrygias quondam potuit describere pugnas

      Et Thetidis quantum filius urget opus,

15

Scribendi possit vix hunc tolerare laborem,

      Vix queat haec numeris facta referre suis.

An, quibus insignis Medices se sustulit olim

      Artibus in caelum, scribere posse leve est,

Cum tantum summi summa virtute decori

20

      Iunxerit ingenio Cosmus et arte bonus,

Vt, dum, quas acer Crassus possederat olim,

      Colligit, et quantas Persia novit, opes

Tot summae fuerit laudes probitatis adeptus,

      Tot gradibus nixus sit pater ille bonis,

25

Vt, quamvis opibus cunctos superarit habendis,

      Vbere quos pingui Tuscia dives alit,

Non tamen inde minus sancti, quam divitis acer

      Optima suscipiens nomina Cosmus habet?

Adde, quod et Musas summo dignatus honore

30

      Incumbit studiis tempora longa meis.

Hinc favet ingeniis doctus doctosque benignus

      Accipit atque inopes sublevat aere probos.

Aemilii quondam magno ditata triumpho

      Roma fuit, Persis cum iuga dura tulit.

35

Non tamen haec cunctos fuerat fortuna per annos,

      Sed consul donec Pansa futurus erat.

Cosmus at in patriam congessit plurima, quo sit

      Publica perpetuum res habitura bonum.

Hinc solus potuit saevos delere tyrannos,

40

      Liber ut in populo floreat inde suo.

Hinc bene promeritos tulit ad fastigia rerum,

      Expertes regni nec sinit esse duces.

Sfortia sit testis, cui quanquam plurima virtus

      Extitit atque animis accumulata novis,

45

Ni tamen hic opibus Cosmi suffultus et acri

      Consilio caperet bella gerenda ferox,

Irrita nimirum cecidissent vota nec illi

      Tot bona promerito fors cumulata daret,

Sfortiadae nunquam servisset Gallia regi

50

      Imperio veteris facta superba ducis.

Ast, ubi se contra magnum perterrita Cosmum

      Sensit conatus illa parare graves,

Viribus haec subito cedens in proelia tantis

      Porrexit victas ad sua vincla manus.

55

Vnde fit, ut, semper vestram qui saevus in urbem

      Inque Fluentinos hostis acerbus erat,

Anguiger hos turmis ita nunc tueatur amicis,

      Nullus ut in tanto constet amore modus.

Sed, tibi si vocem moduletur Musa canoram,

60

      Temperet aut doctam Calliopea lyram,

Non tamen, ut Medices curet modo publica summo

      Munera consilio, Nalde, referre queas.

Vix ego, quae profert sacro de pectore Cosmus,

      Divinis possem concinuisse modis.

65

Nam modo, quot pridem Delphis oracula magnis

      Edideram, dum me Graecia cuncta petit,

Tot, fateor, Medices patria de sede recenset,

      Civibus ut voluit consuluisse suis,

Vt merito Cosmum, Graio quem nomine dicunt,

70

      Quod faciat varia tempora pulchra vice,

Nascentem tali donarint nomine Parcae,

      Nam decus hinc patriae, Cosme, futurus eras.

Cuncta igitur divum gessisti e sorte creatus,

      Haec tua, Cosme, quibus nomina conveniant.

75

Ornasti patrios aurata sede penates,

      Vnde forent Medicae tecta superba domus.

Nam quid templa deum miro constructa decore

      Nunc referam cunctis concelebranda locis?

Arnus dum placidis per terras defluit undis

80

      Parrhasii subiens litora nota maris,

Suspicient omnes tectum laquearibus aureis

      Laurenti atque opibus templa dicata novis,

Florebunt Marci semper viridaria divi

      Et stabunt miris atria porticibus,

85

Sed Medicen tantum nil tollit ad aethera Cosmum,

      Sint opibus quamvis cuncta referta suis,

Quam quod magnanimos divino numine fratres

      Eduxit, patriae lumina bina suae,

Quorum qui maior contendit tempus in omne

90

      Illustris nomen condere in astra suum.

Hic moneo, factis ne te tam grandibus error

      Implicet, hic nostrae nam foret artis opus.

Scipio nam magnus, fateor, sed magnus in armis

      Contudit imperio barbara regna gravi.

95

Si quis at inspiciat, quot vitae commoda Tuscis

      Vrbibus aut Medices quot bona summa tulit,

Non minus esse putet Veneto de foedere parta

      Otia, Petre, tuis te duce longa dari;

Non minus esse putet populi sedare tumultum,

100

      Legibus ut per te pareat inde piis.

Adde, quod est nostris gratissimus ille Camenis

      Inque dies illi gloria maior inest.

Nam, quicunque bibens vitreo de fonte sacerdos

      Musarum lymphis proluit ora sacris,

105

Is canit erranti Permessi ad flumina Petro,

      Surgat ut Aonii quaeque puella chori.

Maecenatis enim fuerant si tempora prisci

      Grata mihi, doctas dum colit ille deas,

Non minus et Medices Cirrhae dignatus honore

110

      Me rapit et Musas in sua vota pias.

Diligit hic doctos verbisque hortatur amicis

      Nec sinit in turpi longa iacere situ.

Vatibus et post haec Petrus dat praemia sacris

      Atque opibus pariter consilioque fovet.

115

Vt Maecenatem cuncti cecinere poetae,

      Quos tulit antiqui terra beata Remi,

Sic omnes patrii divino carmine vates

      Hinc celebrem facient cuncta per ora Petrum.

Hic ego dum Phoebum iam me monuisse putarem

120

      Et finem verbis imposuisse suis,

Protinus auratas modulatus pectine chordas

      Addidit haec primis talia verba deus:

Ne te poeniteat frustra sumpsisse laborem,

      Quod vetui Medicae tangere gesta domus.

125

Iam veniet tempus, cum tu, si coepta sequeris,

      Te poteris factis implicuisse novis.

Nam, qui Pierio semper nutritus in antro est

      Et puer ingenio praevenit inde senes,

Cui datur e nostra Laurentius arbore nomen,

130

      Cui data pro meritis laurea nostra suis,

Ille gubernaclum capiet crescentibus annis,

      Quod pater et patruus, quod sibi tradet avus.

Hic magnum Cosmum referet Petrumque parentem

      Nec volet a tantis degener esse viris.

135

Nanque Fluentinas is cum tractabit habenas,

      Cum populi capiet munera magna sui,

Lydia se quantis attollet gloria rebus?

      Exeret imperio Tuscia quanta caput?

Terrebit cunctos fulvi veneranda leonis

140

      Maiestas nato frena tenente Petri

Et tandem Medica puer hic edoctus ab arte

      Ducet Syllanos ad pia vota patres.

Haec ego vaticinor, quae Iuppiter ipse canenti

      Fatorum longis duxerat ordinibus.

145

Ergo, cum talem roseis Aurora quadrigis

      Felicem vobis advehet orta diem,

Tunc liceat, docto cum grandius ore sonabit

      Spiritus et poteris carmen hiare novum,

Tum liceat summas Medicis perstringere laudes

150

      Et libare meis facta canenda sonis.

Finierat monitus et iam properabat in undas,

      Cum fugiunt oculos talia visa meos.

Haec tibi, quae longi praestent modo pignus amoris,

      Imparibus lusit nostra Camena modis.

155

At, si fata volent Medicum me attingere molem

      Et facient gestis me superesse tuis,

Tunc: alias sumens, Laurenti, in carmina vires

      Audebo Medicae facta referre domus.