3. ad Laurentium Medicen de suis et Cosmi avi
et Petri patris laudibus
Fronde sub Herculea Tyrrheni ad fluminis undam
Constiteram, siccos dum canis urit agros.
Huc me sive loci species pulcherrima seu me
Traxerat huc gelidae murmur euntis aquae,
5
Audebam Medicum veteri compulsus amore
Ludere non claudo facta canenda pede,
Cum me, divinis qui temperat omnia nervis,
Vocibus increpuit, talia coepta, suis;
Quis furor, ah, demens, te compulit ire per altum,
10
Nalde, quis undisono credere vela mari?
Non tua tam vastis undis venit apta carina;
Haec: tenues fluvios parva phaselus amet.
Qui Phrygias quondam potuit describere pugnas
Et Thetidis quantum filius urget opus,
15
Scribendi possit vix hunc tolerare laborem,
Vix queat haec numeris facta referre suis.
An, quibus insignis Medices se sustulit olim
Artibus in caelum, scribere posse leve est,
Cum tantum summi summa virtute decori
20
Iunxerit ingenio Cosmus et arte bonus,
Vt, dum, quas acer Crassus possederat olim,
Colligit, et quantas Persia novit, opes
Tot summae fuerit laudes probitatis adeptus,
Tot gradibus nixus sit pater ille bonis,
25
Vt, quamvis opibus cunctos superarit habendis,
Vbere quos pingui Tuscia dives alit,
Non tamen inde minus sancti, quam divitis acer
Optima suscipiens nomina Cosmus habet?
Adde, quod et Musas summo dignatus honore
30
Incumbit studiis tempora longa meis.
Hinc favet ingeniis doctus doctosque benignus
Accipit atque inopes sublevat aere probos.
Aemilii quondam magno ditata triumpho
Roma fuit, Persis cum iuga dura tulit.
35
Non tamen haec cunctos fuerat fortuna per annos,
Sed consul donec Pansa futurus erat.
Cosmus at in patriam congessit plurima, quo sit
Publica perpetuum res habitura bonum.
Hinc solus potuit saevos delere tyrannos,
40
Liber ut in populo floreat inde suo.
Hinc bene promeritos tulit ad fastigia rerum,
Expertes regni nec sinit esse duces.
Sfortia sit testis, cui quanquam plurima virtus
Extitit atque animis accumulata novis,
45
Ni tamen hic opibus Cosmi suffultus et acri
Consilio caperet bella gerenda ferox,
Irrita nimirum cecidissent vota nec illi
Tot bona promerito fors cumulata daret,
Sfortiadae nunquam servisset Gallia regi
50
Imperio veteris facta superba ducis.
Ast, ubi se contra magnum perterrita Cosmum
Sensit conatus illa parare graves,
Viribus haec subito cedens in proelia tantis
Porrexit victas ad sua vincla manus.
55
Vnde fit, ut, semper vestram qui saevus in urbem
Inque Fluentinos hostis acerbus erat,
Anguiger hos turmis ita nunc tueatur amicis,
Nullus ut in tanto constet amore modus.
Sed, tibi si vocem moduletur Musa canoram,
60
Temperet aut doctam Calliopea lyram,
Non tamen, ut Medices curet modo publica summo
Munera consilio, Nalde, referre queas.
Vix ego, quae profert sacro de pectore Cosmus,
Divinis possem concinuisse modis.
65
Nam modo, quot pridem Delphis oracula magnis
Edideram, dum me Graecia cuncta petit,
Tot, fateor, Medices patria de sede recenset,
Civibus ut voluit consuluisse suis,
Vt merito Cosmum, Graio quem nomine dicunt,
70
Quod faciat varia tempora pulchra vice,
Nascentem tali donarint nomine Parcae,
Nam decus hinc patriae, Cosme, futurus eras.
Cuncta igitur divum gessisti e sorte creatus,
Haec tua, Cosme, quibus nomina conveniant.
75
Ornasti patrios aurata sede penates,
Vnde forent Medicae tecta superba domus.
Nam quid templa deum miro constructa decore
Nunc referam cunctis concelebranda locis?
Arnus dum placidis per terras defluit undis
80
Parrhasii subiens litora nota maris,
Suspicient omnes tectum laquearibus aureis
Laurenti atque opibus templa dicata novis,
Florebunt Marci semper viridaria divi
Et stabunt miris atria porticibus,
85
Sed Medicen tantum nil tollit ad aethera Cosmum,
Sint opibus quamvis cuncta referta suis,
Quam quod magnanimos divino numine fratres
Eduxit, patriae lumina bina suae,
Quorum qui maior contendit tempus in omne
90
Illustris nomen condere in astra suum.
Hic moneo, factis ne te tam grandibus error
Implicet, hic nostrae nam foret artis opus.
Scipio nam magnus, fateor, sed magnus in armis
Contudit imperio barbara regna gravi.
95
Si quis at inspiciat, quot vitae commoda Tuscis
Vrbibus aut Medices quot bona summa tulit,
Non minus esse putet Veneto de foedere parta
Otia, Petre, tuis te duce longa dari;
Non minus esse putet populi sedare tumultum,
100
Legibus ut per te pareat inde piis.
Adde, quod est nostris gratissimus ille Camenis
Inque dies illi gloria maior inest.
Nam, quicunque bibens vitreo de fonte sacerdos
Musarum lymphis proluit ora sacris,
105
Is canit erranti Permessi ad flumina Petro,
Surgat ut Aonii quaeque puella chori.
Maecenatis enim fuerant si tempora prisci
Grata mihi, doctas dum colit ille deas,
Non minus et Medices Cirrhae dignatus honore
110
Me rapit et Musas in sua vota pias.
Diligit hic doctos verbisque hortatur amicis
Nec sinit in turpi longa iacere situ.
Vatibus et post haec Petrus dat praemia sacris
Atque opibus pariter consilioque fovet.
115
Vt Maecenatem cuncti cecinere poetae,
Quos tulit antiqui terra beata Remi,
Sic omnes patrii divino carmine vates
Hinc celebrem facient cuncta per ora Petrum.
Hic ego dum Phoebum iam me monuisse putarem
120
Et finem verbis imposuisse suis,
Protinus auratas modulatus pectine chordas
Addidit haec primis talia verba deus:
Ne te poeniteat frustra sumpsisse laborem,
Quod vetui Medicae tangere gesta domus.
125
Iam veniet tempus, cum tu, si coepta sequeris,
Te poteris factis implicuisse novis.
Nam, qui Pierio semper nutritus in antro est
Et puer ingenio praevenit inde senes,
Cui datur e nostra Laurentius arbore nomen,
130
Cui data pro meritis laurea nostra suis,
Ille gubernaclum capiet crescentibus annis,
Quod pater et patruus, quod sibi tradet avus.
Hic magnum Cosmum referet Petrumque parentem
Nec volet a tantis degener esse viris.
135
Nanque Fluentinas is cum tractabit habenas,
Cum populi capiet munera magna sui,
Lydia se quantis attollet gloria rebus?
Exeret imperio Tuscia quanta caput?
Terrebit cunctos fulvi veneranda leonis
140
Maiestas nato frena tenente Petri
Et tandem Medica puer hic edoctus ab arte
Ducet Syllanos ad pia vota patres.
Haec ego vaticinor, quae Iuppiter ipse canenti
Fatorum longis duxerat ordinibus.
145
Ergo, cum talem roseis Aurora quadrigis
Felicem vobis advehet orta diem,
Tunc liceat, docto cum grandius ore sonabit
Spiritus et poteris carmen hiare novum,
Tum liceat summas Medicis perstringere laudes
150
Et libare meis facta canenda sonis.
Finierat monitus et iam properabat in undas,
Cum fugiunt oculos talia visa meos.
Haec tibi, quae longi praestent modo pignus amoris,
Imparibus lusit nostra Camena modis.
155
At, si fata volent Medicum me attingere molem
Et facient gestis me superesse tuis,
Tunc: alias sumens, Laurenti, in carmina vires
Audebo Medicae facta referre domus.