9. ELEGIA

IN MICHAELEM VERINVM
iuvenem clarissimum, multo ante diem vita functum

Quae, rogo, Pierides, vos inclementia cepit,

      In vestros vester quove recessit amor?

Sicne parum tegitis quem vos aluistis ut atrae

      Tam cito sit factus praeda petita neci?

5

Michael, ecce, iacet, Musis ita factus amicus

      Vitavisse nigros posset ut inde rogos.

Vitavisse vices fati gravioris acerbas

      Deberet meritis tempus in omne suis;

Evenit at contra: nam qui fore semper in aevum

10

      Debuit incolumis funere raptus abit,

Raptus ob invidiam, ne saecula nostra viderent

      Qualem prisca virum vix habuere prius.

Quod si saeva suum servabant fata tenorem

      Semper ut e medio vel meliora ferant,

15

Debuit optatam saltem spectare senectam,

      Tam tener iste suum ne cadat ante diem:

Namque tribus lustris binos vix addidit annos,

      Vix paucos menses livida Parca dabat,

Cum puer, ah, nimium primo miser excidit aevo,

20

      Limine de vitae dum rapit atra dies.

Saepe quid aetatem numeras meritumque recenses?

      Irrita quae loqueris Mors inimica facit.

Nil iuvat in sacro quod sis Helicone creatus

      De patre cui citharam pulcher Apollo dedit

25

Qua vel adhuc iuvenis teneros bene lusit amores,

      Qua cecinit Galli maxima gesta ducis.

Nil iuvat e Graiis quod plurima fontibus hausta

      Sumpseris et linguas noveris inde duas.

Scire velim tibi quid prosint modo carmina, cunctis

30

      Digna legi, tenero quae canis ore puer!

Quod si Musa nequit te defendisse cadentem,

      Cedere quod fato cogitur illa gravi,

Debuerant sancti penitus defendere mores,

      Debuit imprimis casta pudicitia,

35

Quam, Verine, novo sic es veneratus honore,

      Hac ut censueris nunc sine velle mori:

Namque, puer, suavem mavis deponere vitam

      Quam solvas ea quae iura pudoris erant:

Nam, medici cuperent cum consuluisse petenti

40

      Pharmaca quo febri membra levata forent,

"Dulcia," dixerunt, "Veneris si vincula norit

      Iste, gravis morbi peste solutus erit."

Haec ubi dicta tuas nimis accipis aeger in aures,

      Abnuis et votis stas velut ante piis.

45

Inde cadis moriens: quis non crudelia damnet

      Astra, vel in superos dicat acerba deos?

Quo melior, Verinus, eras, quo doctior inter

      Etruscos, quanto castior unus eras,

Hoc mage debuerant te sustinuisse cadentem

50

      Caelestes ne sis facta rapina neci,

Ne quod ab invidia crimen pia turba deorum

      Contrahat, immeritum dum sinit, ecce, rapi,

Dum patitur quod erat sanctum magis omnibus unum

      Tristibus a fatis in cava busta trahi.

55

Quid miser implorem? quid opem prodesse putemus

      Humanam, superi si dare posse negant?

Quid nisi perpetuo luctu miser ora resolvam,

      Nullus ut, heu, lacrimis posset adesse modus,

Si doctrina tibi, virtus, probitasque, nec ulla

60

      Prosit ut a fatis tuta sit illa malis?

Et iam tempus erat, iam lamentabilis hora,

      Michael infelix, qua periturus abis:

Astiterant Arnus nutrix quascunque sub undis,

      Chaianus quas mons, Ambraque casta tenet;

65

Pieris imprimis venit huc simul omnis, et una

      Purpureum roseo qui vehit axe diem;

Atque ibi consilium capiunt, an saeva moveri

      Fata queant cursu quem tenuere suo,

Ex quo principium deus et natura dederunt

70

      Rebus, et incepta est iam nova terra coli;

Ast ubi tam precibus durissima numina castis

      Perspiciunt nullis flectere posse modis,

Protinus in lacrimas se profudere dolentes

      Protinus in luctus hinc cecidere novos;

75

Sed gravius, Cyrrhae vos quae iuga summa tenetis,

      Omnibus hinc aliis indoluisse ferunt.

E quarum numero, pueri cui cura tuendi

      Est data iam, tristes protulit ore sonos:

"Michael, heu quis te casus mihi saevus ademit?

80

      In te quid tantum Mors scelus ausa ruit?

In te quid tantum Mors scelus ausa ruit?

      Cum mihi nascentem dederat te turba sororum

Vt caperem curas ne tibi quid noceat,

      Tutus at incoleres antrum fontesque sacratos

85

Vnde Maro sitiens saepius ante bibit,

      Eventura tibi certe mala nulla timebam:

Exstitit at summi spes mihi summa boni.

      Quam male decipior! quam me mea cura fefellit!

Spes mea seu quantum versa timoris habet!

90

      Non ego crediderim tibi sic mea sacra colenti

Inferret nigras Parca maligna manus,

      Praesertim cum sis ita nos imitatus et omnes

Duxeris hinc Musas in tua vota pias,

      Vt iam mortales habitus moribundaque membra

95

Exueres, factus par similisque mihi.

      Fallor at, heu, nimium votis confisa caducis,

Dum puto quod fieri fata severa negant,

      Quae pater omnipotens, nutu licet omnia possit,

Non valet e cursu vertere dura gravi.

100

      Quod tua si ternae truncarunt fila sorores,

Atque iuvat plenas sic lacerasse colos,

      Si quoque ne fieres tristissima causa fuerunt,

Vt volui, vates primus in urbe tua,

      Obstarunt si ne potiaris honoribus amplis

105

Patria quos iustis fortibus ante dedit,

      Michael, hoc poterunt non impedi<i>sse quod instat,

Nec poterit famae Parca nocere tuae,

      Laudibus officietque tuis non ipsa vetustas,

Tempus in aeternum nec revoluta dies.

110

      Plures namque viri qui Phoebo digna loquuntur

Curabunt nomen tollere in astra tuum:

      Nam qui Parthenopes urbem coluere vetustam

Te numeris referent tempus in omne bonis.

      Te canet Hesperius vates Latiusque poeta,

115

Quisquis et in Tusca claruit urbe magis

      Hique dabunt maesto solacia magna parenti,

Teque nigris rapient quilibet inde rogis;

      Sed tamen ex illis qui plus tibi nominis alti

Afferet et laudi plus dabit usque tuae,

120

      Hic est ille novus Medices Laurentius heros,

Itala quem tellus est venerata patrem,

      Regibus et magnis ducibusque petentibus auctor

Responsum certus qui dedit atque dabit.

      Hunc ego Castalias docui bene semper ad undas

125

Carmen Apollinea concinuisse lyra.

      Hic te cum sapiens fuerit miratus et ingens,

Michael, ingenium duxerit esse tuum,

      Noverit atque, foret propria haec si dona fuissent,

In patriam per te quam cumulandus honor,

130

      Carmine te sacro dignabitur ille cadentem

Ferre per Ausonias (Itala regna) domos,

      Cuius ab ore fluunt ita dulcia verba canentis,

Deque suis numeris gratia tanta venit

      Vt te iam possit magis effecisse beatum

135

Dum moreris quam cum vita superstes erit,

      Felicemque magis faciat, dum mortuus umbras

Cernis et infernos (visa tremenda) lacus,

      Quam si vixisses vitam, mihi crede, refertam

Omnibus his tibi quae fors cumulata dedit.

140

      Ergo modum lacrimis opus est iam ponere nostris,

Per Medicen quoniam vivis, amice, magis.

      Illius aeternum dum carmina sancta legentur,

Quae bonus in nomen mox canet ipse tuum,

      Quae bonus in nomen mox canct ipse tuum,

145

Vivis item melius, cum iam purgeris ab omni

      Labe tibi corpus quam dedit ante gravem,

Vt Medicis laus haec in te divina putetur

      Conveniens tanto nunc magis esse tibi,

Conveniens tanto magis haec videatur habenda

150

      Esse tibi quanto purior est animus;

Est divina quidem laus haec, divinus et ille

      Est animus, modo qui purus in astra redit."

Haec tibi Musa dedit, dum fundit ab ore querelas,

      Carmina; nos eadem scripsimus, ecce, tibi.

155

Addimus ista duo tua quae monimenta notabunt

      Et quae sint urna saepe legenda tua:

"Michael hic puer est, quem ni mala fata tulissent,

      Tam doctum potuit vel superare patrem."