Raffaele Zovenzoni Istrias 2, 11

Testo base di riferimento: B. Ziliotto, 1950; 1952-53

Cura dell'edizione digitale: P. Mastandrea


Monodia Manuelis Chrysolorae

Invenies aliquas, ignosce Guarine, lituras:

      Scribitur haec lachrymis Chrysolorina meis.

Non mihi sunt rigido praecordia frigida saxo:

      Non fera me, Stygiae non genuere canes.

5

Plango equidem extinctum mundi iubar atraque Ditis

      Stamina pro summis invida facta viris.

Non secus Alcides cecidit lugendus Achivis

      Aut qui Thebanis Inda tropaea tulit.

At vos, Smyrnaei, vatem flevistis Homerum

10

      Solaque grandiloquum Mantua Virgilium:

Hunc omnes flevere deae: fuit anxia tellus

      Oceanusque senex: hunc gemuere poli.

Tristior ante omnes insanos, Graecia, planctus

      Fundis, adhuc miseris unguibus ora secans.

15

Nec minus Italia illustrem foedata capillum

      Ingeminat: quid me deseris, heu, Manuel?

Tu mea Pegaseo fudisti labra liquore

      Cinxistique meis laurea serta comis.

Per te barbaries Italis discessit ab oris

20

      Erexitque suum philosophia caput.

Hinc te admirantes populi regesque colebant:

      Serpebat propius pontificalis apex.

Sed prius aethereas mors saeva reduxit in auras:

      Observat cineres urbs Basilea tuos.

25

At pia mens patrio fruitur modo reddita caelo,

      Trinam unamque Dei conspiciens faciem.

Vnde animus si forte plagas spectare iacentes

      Gestit ab Euxino littore verte genas.

Hostis habet patriam, fana hostis dirus et aras

30

      Polluit: abducti cum populo proceres.

Cernes sub tristi natumque patremque corona

      Venire: abstrahetur filia et orba parens.

Despice Ferrariam: manet hic domus alta Guarini,

      Hic sunt musarum numina, sunt hederae.

35

Hicque frequens tibi surgit honos semperque Guarini

      Chrysoloras Manuel nomen in ore sonat.

Adde quod huc properant Grai properantque Britanni,

      Ister et auripotens Illyrius properat,

Pannoniique simul iuvenes, simul Itala pubes,

40

      Vt Manueleum combibat eloquium:

Vnde graves fulxere viri quique artibus amplas

      Erudiere urbes, erudiere animas.

Hinc doctus Iampetrus erat vatesque Tobias

      Quique Trapezonti nomen in astra vehit.

45

Strozigenae fratres hinc, hinc, Castelle, refulges

      Sexque Guarineae pignora docta domus.

Candidus hinc Carbo, labris Amphionis unus

      Allectans quercus flumina saxa feras.

Hinc gemini Venetae clarissima nomina gentis,

50

      Barbarus insignis et Leonardus honos.

Principis hinc magni mens osque Casella relucet

      Innumerosque alios lingua referre nequit.

Si datur augustos musam hanc intrare penates,

      Marchio doctiloquus hinc, Leonelle, venis

55

Estensesque alii, tuque o spes una poetis

      Nicoleos, Borsi gloria magna ducis.

Totque simul, quorum lambunt sacra tempora lauri

      Et quos iam caeli regia celsa, tenet.

Hinc tuba christitonans dux Bernardinus Olympi,

60

      Albertus, Ioachin et Titus et Cyprius.

Hinc pius et varia redimitus, Palladis arte

      Glandifero digne robore nomen habens.

Timotheusque ingens divina oracula pandit,

      Vnde salutiferum mens bona carpat iter.

65

Quaere agite, o quibus Italiae data summa potestas,

      Laudibus et sacris hunc celebrate virum.

Aurea Chrysolorae surgat Manuelis imago

      Stentque novem circum numina Thespiades.

Hinc laudes Aurispa canat veniamque Philelphus

70

      Hunc petat, hunc dulci Pogius ore sonet;

Stentque omnes, quibus hic Graecorum nectare fauces

      Imbuit: ingratum sit procul omne genus.

Huc prius ante alios veniat veneranda Guarini

      Canities: ornent Delphica serta virum

75

Effigiemque lubens noscat patremque salutet,

      Figat et auratis oscula grata genis.

Hic mea si nati pietas in teque tuosque

      Semper erit (nosti quanta, Guarine, fuit),

Testor ut hoc capias veluti sua munera divo

80

      Acceptumque meo porrige carmen avo;

Nec minus appensis, si fas, precor, adde tabellis:

      "Obtulit has voto primitias Raphael".