Giovanni Gioviano Pontano Parthenopeus 2, 13

Testo base di riferimento: B. Soldati, 1902

Cura dell'edizione digitale: M. Montalto


13. militiam huius temporis damnat,
ad Nicolaum Mariam Buxutum equitem Neapolitanum

Castra sequi laudique iniustis quaerere ab armis,

      Hoc est aeterno bella movere Iovi.

Militiae quondam partes ac iura fuerunt

      Tutari patriae dulcia tecta suae,

5

A sociis arcere minas, pepulisse tyrannos,

      Hostis et incursus continuisse vagos.

Hinc Decii, fortesque Fabi, clarique Metelli,

      Ac laetum Pauli Scipiadumque decus;

Cannarum hinc tumuli, caesoque dracone superbus

10

      Regulus, ac duri cimbrica palma Mari;

Hinc pontem fregisse ferox sua numina Cocles

      Iactat, et exuvias Cossus ab hoste refert;

Atque alius victo redit in capitolia Gallo,

      Et spolia antiquo reddit opima Iovi;

15

Ille triumphatis praescribit iura Britannis,

      Et Rheni tumidas ponte refringit aquas,

Ille etiam rubri penetravit ad aequoris undas,

      Et victor primus parthica signa fugat;

Hic Dacas, Cilicemque ferum, Poenumque rebellem

20

      Ducit victrices candidus ante rotas.

At nunc quid bello petitur, nisi praeda? Nec hostem,

      Sed socium vita est exspoliasse decus.

Hinc Mauri nos classe premunt, hinc Turca fugaci

      Vectus equo et scytici castra cruenta ducis;

25

Nos tamen in socias ferrum convertimus urbes,

      Et de cognato sanguine praeda iuvat.

Quid miles pretio, quid mercenarius ensis

      Dignum romana laude fideque dabit?

Excessisse acie pulcrum est, ubi dextera ferrum

30

      Abiicit, atque auro tela repulsa cadunt;

Non iaculis aut ense ferox victoria, verum

      Infami quaestu bellica palma venit.

Aurum per medios deducit signa maniplos;

      Amisit partes Mars ferus ille suas;

35

Ipsi ductores pretio sua praelia vendunt,

      Et cedunt pretio castra fidesque ducum.

Hinc mihi Pierides studium, sacrosque colendi

      Vates, deliciis nomina grata meis,

Hinc nobis, Buxute, decus, laudemque paramus;

40

      Pro castris Helicon, pro duce Musa mihi est.

Nec tu non primae iuvenis cum flore iuventae

      Arma capis, patria pulsus ab ipse tua,

Deseris Italiam, pronoque per aequora cursu

      Hesperios portus, litora ibera petis.

45

Illic, cum geminos ageret discordia reges,

      Fovisti partes strenuus ense tuas;

Mox contra flavos diresti tela Britannos,

      Cum premerent forti gallica regna manu;

Ocia nunc Musaeque iuvant dulcesque recessus,

50

      Et scripta antiquis carmina docta viris.

Hoc sapere est, Buxute, frui melioribus annis,

      Cum libris fieri carminibusque senem.

Castra alios ac bella iuvent; nos laeta colamus

      Ocia et aoniae fila canora lyrae.

55

Vita bonum commune quidem est; bene vivere solus

      Novit, qui ingenii dona beata colit.