Galeotto Marzio carmina, 7

Testo base di riferimento: L. Juhász, 1932

Cura dell'edizione digitale: Tiziana Brolli


7. de desolatione urbis

Heu, heu, cara mihi rerum tu maxima quondam,

Roma parens, cunctas olim veneranda per urbes,

Reliquiae rerum tantum monumentaque magna.

Moenia, magnanimus quondam quae condidit ille

5

Romulus, ecce iacent iam desolata ruinis.

Aurea quid referam Capitoli tecta, quid olim

Ditia templa deum, cur ipse Palatia magni

Caesaris, illa domus quondam celebrata triumphis

Nunc aequata solo et rerum pars ima tuarum,

10

Diruta Pompei et Luculli ingentia tecta

Et Crassi et, quorum magnum diffusa per orbem.

Fama viget, Phrygiae pereunt iam templa Cybeles,

Num quoque sunt magni tantum vestigia circi.

Magna, quidem maiora querar. Periere Camilli

15

Scipiadaeque duo, Curii divusque Metellus,

Curtius abruptum terrae ingressurus hiatum

Devotique absunt Decii Romanaque virtus,

Marcius infidos debellaturus Hiberos.

Quo Nasica sacer, quo nunc inglorius ille

20

Quinctius, agrorum fuerant cui iugera tantum

Quatuor, et magni quo tot proceresque ducesque,

Quot nunquam totus potuit sortirier orbis.

Quo mores abiere probi, quo Creticus ille,

Ad superos nempe et luxum moresque malignos

25

Vitavere urbis, caelesti sede locati

Delicias hominum rident et inania regna.

Nunc fortuna nimis Romanis invida rebus

Integra perversis, summis permiscuit ima,

Cessit enim virtus magnique potentia regni,

30

Excussere fidem famam fraudesque dolique.

Fana libens multos olim celebrata per annos

Iecit humi vano cedens concordia templo.

Nunc frameam Mavors, Martem Bellona recusat

Aegida concutiens, longe sua templa locavit,

35

Illa Cupido tenet, regnant Bacchusque Venusque

Contempsitque chelim et pharetram iam pulsus Apollo,

Tisiphone tantum, tantum nunc regnat Ericto.

Isiacamque deam colimus templumque frequentes

Irruimus scortum lenae cum pellice moechi.

40

Curia, de summis ubi tunc Romanus agebat

Imperiis, pontum peterent an regna Quirites

Parthica, quo Cilices et quo pellendus amarus

Hannibal, ah, Marios pepulit durosque Catones.

Nunc caupo summis solitus considere rostris

45

Evomit in populum tales sine mente loquelas:

Romulidae magni, nunc, nunc spirantibus austris

Vtile Setino compleri nectare corpus

Inque penu Cereris et numen habere Lyaei.

Tollit enim curas et fessos robore firmat

50

Aegrotumque fovet pectus somnosque reducit,

Pellit et algores, oculi hoc nervique iuvantur

Vrinamque ciet nec non is sistit orexim

Isque dapes suadet genium placare paratus.

Adde, quod et Bacchi superis aequanda potestas.

55

At frugum genitrix, Siculis quae praesidet oris,

Mitia dona tulit, fateor, mihi magna, sed huius,

Huius pace canam Phoebique et pace tonantis:

Caelicolas tantum cunctos Semeleius heros

Nunc, quantum calicem (calicem nam semper habebat)

60

Exuperant venae, cyathos haec amphora quantum.

Thyrsigerum ergo ducem nunc, agmina cuncta, Lyaeum

Nunc celebrate, viri, tela haec torquete lacertis

(Et calicem ostendit), sint hae galeae choreaeque.

Rideo, qui telum melius calcaribus ullum

65

Esse putant clypeumque audent praeferre lagoenis.

Haec sint arma mihi, sic vos certate, Quirites!

Dixit et immensum calicem siccavit ad imum.

Ipse cados vidi, calices urnasque locatas

Nunc, ubi Romani populi tabularia quondam.

70

Quid, quod et urinas et nunc Romanus orexim

Audiit et, demens Mavors et, vasa, Quirine,

Lignea pone, penu grandis quae circulus ambit

Ligneus et discas tu nunc caupone magistro.

His etenim caruere senes caruitque vetustas,

75

Tempore, sis, brumae saevo sis frigore tutus.