1. de libellis suis

Has inter tenues meas Camoenas

Obrepant Epigrammatum libelli.

Avertis faciem, severa Musa,

Non possunt tetrici placere semper

5

Mores. Obstrepit inquieta turba,

Quaerit nequitias iocosque blandos

Et quaerit Veneres Cupidinesque.

At vos, Stoicidae serveriores,

Et qui Romulidum refertis arma,

10

Omnes nunc procul hinc, abite - Clamant

Me nunc Bassarides Mimallonesque

Vobis non licet interesse nugis.

Bifrontis redeunt dei Kalendae,

Pallas Cecropiis referta libris

15

Amissos reparet dies benigna.

 

2. de libro suo de Institutione Reipublicae

Aequantem paribus Musarum nomina libris

      Rem populi scripsi, mentis et artis opus.

Illuc congessi quicquid vigilare per annos

      Sex potui et Grais mixta Latina dedi.

5

Nunc taceo, postquam non est qui munera donet

      Et mihi pro triplici gratia nulla redit.

Perdimus impensam, cantabat psittacus olim.

      Hanc ego ne perdam conticuisse iuvat.

 

3. ad se ipsum pro dimissione librorum suorum
de Institutione Rei Publicae

Iam modo contritos, Patrici, dimitte libellos,

      Qui nequeunt ultra verba severa pati.

Nunc illos pumex, nunc saeva novacula radit

      Aut acies cultri laedit acuta nimis.

5

Nunc liquata magis maculat per levia currens

      Sepia, nunc turpes inseris ipse notas.

Sit satis, heu, miseris finem praescribe lituris

      Nec poteris cunctis, crede, placere viris.

Sat tibi si docti laudant, si quisque sororum

10

      Thespiadum cultor haec probat atque legit.

Desine nunc curis rabidis incessere mentem

      Atque manu missos iam decet esse libros.

Quam melius fuerit resides proscindere campos

      Protinus et chartis consenuisse novis.

15

Res populi tecum totidem servata per annos

      Delituit. Valeat sitque revisa satis.

Linque suae sorti, volitet dimissa per orbem,

      Optatum felix experiatur iter.

 

4. ad librum suum de Institutione
Reipublicae quem Senam mittit

I, liber, in patriam, Senamque revise Camilli,

      Cui Senonum clades Martia signa dedit.

Si quis in occursu "Quotus es?, " tibi dicit, "et unde?"

      Musarum numero te refer esse parem

5

Et Caietano nuper de littore missum

      Munera Patricii, dogmata prisca dare.

Quaere iter ad fontem Phoebo Musisque sacratum,

      Quo non Castalii gratior unda fuit.

Est in conspectu geminos enixa Quirinos

10

      Ilia, marmorei nobile fontis opus.

Illic purpureos flores, imbremque rosarum

      Sparge, sed in viridi caespite tura dabis.

Tum patera est libanda meri, poscendaque nympha

      Vt tibi det latices sumere posse sacros.

15

Si peregrina tibi fuerint, seu barbara verba,

      Numen aquae in melius vertere posse dabit.

 

5. Polymnia musam rogat quis praestantior
status sit, regni an reipublicae

Quis feret ambiguam, dilecta Polymnia, palmam?

      Regis munus erit, dic mihi, seu populi?

Regis munus erit. Nam sic dixere sorores,

      Sic cecinit Phoebus, Pallas et ipsa docet.

5

Quis tamen inveniat, cui constent omnia, regem,

      Discipulus magni qui velit esse Iovis?

Dic, age, Quis populum concordem viderit unquam?

      Imperio patres, plebs levitate furit.

Expediunt virgas illi saevasque secures,

10

      Haec fugit et verbis conciliata redit.

Incustoditas si quando invadit habenas,

      Saevitia victi cedite, Laestrygones.

Optima res populi quam virtus regia firmat,

      Sed bona quam populus sedulitate gerit.

 

6. ad lectorem librorum suorum de Regno

Qui praecepta legis regumque ducumque libellis

      Scripta novem, sophiae dogmata cuncta legis.

Aeneadum virtus externaque gesta per orbem

      Pro speculo vitae candidioris erunt.

5

Nam diversi hominum casus diversaque fata

      Fortunam instituunt nos superare malam.

Imperio quicumque urbes populosque tenebit

      Discat se a summo sceptra tenere Deo.

Ipse regit terras qui caeli flectit habenas,

10

      Cui per virtutem posse placere datur.

Regnabis tutus, divus fulgebis in astris,

      Si fueris monitis moriger usque meis.

 

7. epitaphium Hilarionis Veronensis

Flere libet Monachum quem vos fovistis in antro

      Libethridum, Musae, nectare et ambrosia.

Aeque vos cantu ac fidibus praeverterat omnes,

      Certabat priscis et pietate viris.

5

Hauserat ille simul Graiam Latiamque Minervam

      Eloquio suavis nec gravitate minor.

Dum petit Aegyptum, Ioniis demergitur undis,

      Funeris exequiis sarcophagoque caret.

 

8. ad Iucundum Antiquarium;
ad architectum F. Iucundum

Scrutaris veteres artes monumentaque patrum

      Scripta notis priscis quae siluere diu.

Te modo in Oenotriam misit Verona peritum

      Dogmate Vitruvii Dinocratisque metris.

5

Alter Alexandri permensus moenia clarus

      Extitit, ast alter vestra theatra dedit.

Nomen ab Eugania dulce est sed dulcius illud

      Quod tibi dat virtus Pieridumque labor.

Dicat Iucundum licet, Antiquarius esto

10

      Iudice Patricio. Vir venerande, vale.

 

9. epitaphium Omniboni oratoris ac poetae optimi

Flere libet, Musae. Periit longaevus alumnus

      Quem perhibent Graio nomine Pantagathon

Omnibonum Latii. Cunctis virtutibus unus

      Praestitit, hinc nomen. Clarus utraque lyra

5

Ille et Maeonios cantus magnique Maronis

      Aequavit numeris et Ciceronis opus.

Aeternam meruit vitam, si parcere Fata

      Scirent. Servabit gloria longa virum.

 

10. ad Carolum Brixiensem

Norica gens hebeti splendorem praebuit ensi,

      Hinc nomen. Primo Raetica dicta fuit

Corporis ex habitu. Nam toris atque lacertis

      Dura satis saevo Marte iubente fuit.

5

Norica quae quondam, mox instaurata per aevum

      Brixia Vandalici nomine dicta ducis

Crevit in immensum veteremque exuta senectam

      Orobiis praestat prorsus et Euganiis.

Hospes nutricis Phrygii ducis, accipe quae sit,

10

      Carole, praeclarae gentis origo tuae.

 

11. epitaphium Domitii Veronensis

Te, Domiti, similem genuit Verona Catullo

      Ingenio, et vitam Fata dedere parem.

Roma illum priscis lyricis aequavit honore,

      Sic modo glossigraphis te dedit esse parem.

5

Illum immatura fraudatum morte Quirites

      Fleverunt, nunc te maxima Roma gemit.

12. ad Perotum antistitem Sipontinum
et Cornelium Bononium certantes inter se
de epistola Plinii ad Titum Vespasianum

Observent docti doctos, venerentur, honorent.

      Postulat hoc Phoebus Pieridumque chorus.

Iungat amicitiam virtus pallorque Minervae,

      Mulceat officiis ac pietate pari.

5

Enkyklopaideian dicemus Pythagoream,

      Namque mathematicis notior esse solet.

Nos doctrinae orbem facimus disquirere verum

      Ac virtute frui, tum decus omne sequi,

Laedere nec quemquam factis dictisve protervis.

10

      Pacis amatorem nam decet esse virum.

Obtrectare nefas, verbisve incessere quemquam,

      Nam male pro dictis pessima verba cadunt.

Secreto loquitur si Plinius, omnia vultis

      Pandere? Sed nocuit garrula lingua seni.

15

Illius obscure si lusit epistola, vestras

      Virtutes vultis commaculare probris?

Alter in alterius iactat convicia mentem,

      Quisque sui famam vindicat ingenii.

Solvere sed tanti est aliena aenigmata vobis?

20

      At laus Oedipodi convenit ista magis.

Anthermum Hipponax quod amaris strinxit iambis

      Causa subest. Turpem sculpserat ille prius

Et dedit effigiem cunctis spectare cinaedis

      Notior ut vatis rursus imago foret.

25

Si gener infidum transfixit felle Lycamben

      Abnuerat thalami foedus et ille sui.

Vos, igitur, clari Graia Latiaque Camoena,

      Desinite his odiis sollicitare animos,

Absistat stomachi fastus, deferveat ira,

30

      Absit et ambitio prorsus et invidia.

Sumite fraternam mentem, certate benignis

      Officiis, crescat conciliatus amor.

Tertius accedam vobis. Nam Palladis artes

      Connectunt sanctae foedus amicitiae.

 

13. ad Ioannem Campanum

Mecum dissimulas, dulcis Campane? Minervam

      Sus doceam? Rursus Marsya victus ero.

Ah, libeat nobis placidis certare Camoenis,

      Ista severa minus quam leviora placent.

 

14. ad Parthenopem de Alfonso Ianuario

En tibi, Parthenope, surgit venerandus alumnus

      Quem mulcet Pallas, Pieridesque fovent.

Imparibus numeris molles si praestat habenas

      Flectere, certabit, docte Tibulle, tibi.

5

Si maiora animo tentabit, Martis honores

      Implebit regum fortia bella canens.

Sive patrocinio studeat defendere sontes,

      Tutior a magno non Cicerone reus.

Di, iuvenem servate patri caraeque parenti

10

      Vt videant nati facta severa sui.

At tu, Parthenope, clarum cognomine Iani

      Hunc commendatum redde superba Duci.

Fortis et invictus quamvis supereminet omnes,

      Virtutem pleno concipit ille sinu.

 

15. ad Albinum poetam poscentem aurea mala

Aurea mala petis. Quid si mihi poscitur aurum?

      Iam pensum et dudum regia dona negant.

Improba quaestoris taceant convicia. Testes

      Sunt mihi Pierides et mihi Phoebus adest.

5

Tum tibi mala dabo Siculis perfusa trapetis,

      Qualibus in cursu victa puella fuit.

Vos, tamen, interea pensos rescribite nummos,

      Sintque operae pretium fulgida mala tibi.

16. aurea Mala C. ad Albinum poetam mittit

Hippomenes volucrem praevertit ut arte puellam,

      Sic modo muneribus vince, poeta, meis.

Hortis Hesperidum decerpsit mala Dione.

      Sic tibi de nostris candida Musa refert

5

Non tria sed centum rutilo perfusa colore

      Quis poteris durum conciliare virum.

Rescribat quaestor nummum et rationibus addat

      Quanti nunc constent aurea mala mihi.

 

17. epitaphium Calcellae philosophi Cynici
qui elatus Musarum ope supervixit

Dolia miraris Cynici nudumque grabatum

      Et quod naturae fecerat ille satis.

Mireris Cynicum nostro quoque tempore vatem

      Calcellam Aurunco progenitore satum.

5

Omnia contempsit sola virtute beatus

      Et recubat parvo conditus hoc tumulo.

 

18. musarum laus pro resurrectione Calcellae

Confectas senio longo iam tempore Musas

      Credit et esse deas turba profana negat.

Sed postquam vates Stygiis remeavit ab undis,

      Discat Pieridas protinus esse deas.

5

Calcellam abstulerat nigri regnator Averni,

      Moestus erat Phoebus Thespiadumque chorus.

Exorant cantu ac fidibus Plutonia dona,

      Redditur et membris spiritus ille sacer.

Plaudite nunc Musis, vivunt post fata poetae.

10

      Ecce redit vates, clara Suessa, tuus.

19. Pulex Vicentinus uno epigrammate notus ad Luscum

Vno te notum speras epigrammate, Lusce,

      Scripsit ut androgynum qui puer ante Pulex.

Multa Vicentinus parvo compressit in orbe,

      Tu vero in magno comprimis orbe nihil.

5

Vno sed postquam satis es contentus ocello,

      Vnum, sitque satis, sit epigramma tibi.

 

20. ad Ioannem Andream grammaticum Lemurnium

Tubera bis septem misisti. Numne Lemurni

      Nascuntur sterili talia poma solo?

Crebrescant imbres autumni et fulgura, crescat

      Vt mea muneribus mensa secunda tuis.

5

Africa tuberibus concedat victa Lemurnis,

      Sic quoque vincatur messibus illa novis.

 

21. ad Ioannem Andream Lemurnium Iocus

Hospitii si forte mei te paenitet, audi

      Quae mihi tu dederis, quae dederimve tibi.

Si quotus ipse fui quaeris, comitatus amicis

      Nonne tribus? Famuli nonne fuere duo?

5

Quanti horum impensam septem fortasse diebus-

      Euge! - facis? Drachmae sufficiuntne decem?

Accipe ter decies. Numera sestertia septem

      Pro me. Nam totidem Calliopea dedit

Disticha si septem modulata est carmine claudo.

10

      Mercedem famae suscipis inde tuae.

Quod superest, persolve mihi. Non aera nec aurum

      Posco sed ut Samio munera grata seni

Carica victa prius mittatur, pensilis uva

      Et siliquae pingues, mollis et asparagus.

15

Palladis armisonae non desit bacca lagoena

      Sit modica et pauco mordeat illa sale.

Nigra minus grata est, oleum sapit. Alba sapore

      Gratior et stomacho convenit ipsa magis.

Indulget si Vesta tibi, mustacea mitte;

20

      Virgineis manibus farta polenta placet.

Talia cum dederis pensos rescribere nummos

      Institui. Interea foenus, amice, dabis.

 

22. ad quaestorem

Scribe, sed hoc moneo. Iano redeunte docebis

      Quid damni aut lucri fecerit iste labor.

 

23. Caieta ad F. Romanum hospitem

Aeneadum soboles magna de stirpe nepotum,

      Hospes ades nostris, en, modo littoribus.

Vrbis in amplexum curvatum respice portum

      Quo residet pontus Nereidesque silent.

5

Hic discunt omnes mitescere Tethyos undae

      Saevaque Neptuni concidit ira dei.

Securi ludunt nautae somnosque priores

      Instaurant, nullo concutiente Noto.

Apenninae alpes diris Aquilonibus obstant,

10

      Quis quoque turbati frangitur unda maris.

Palladia colles redimitos cernis oliva:

      Horrebant quondam sentibus atque rubis.

Munera non aderant Cereris, non dona Lyaei,

      Sed victum piscis, pocula lympha dabat.

15

Non tantum Aegypto fabulosae praebuit Isis

      Nec vobis tantum tribuit Egeria,

Quantum ego his populis, nostro qui nomine dicti

      Felices multos praeteriere dies.

Tu modo, ni properas, paucis adverte. Camoenis

20

      Sunt Romae latices sed latet unda prior.

Aemula Castaliae quondam dulcique Aganippae

      Extitit, at nostro tempore nota parum.

Hunc vero tu fontem resera, caelestia dona

      Sunt. Tibi nam multos vincere posse datur.

25

Ablueris postquam pennas, Cycnique volatum

      Accipies, Phoebo gratior unus eris.

Dixit et in tenuem subito se contulit auram.

      Tu modo, Thespiades mens comitata, vale.