Lovato Lovati epistolae

Testo base di riferimento: C. Foligno, 1906-07

Cura dell'edizione digitale: Cristina Zanatta


1. Hugo ad Lovatum

Si vestri genium nostra ditione tenerem,

Atque suum possem iugulum pandere falce,

Sic anime quoniam generose struxerit arcem,

Que timet incursus hostiles impetus, omnis

5

Quamque ferit ventusque quatit, modicamque quietem

Morbus habere sinit; iuro quod Iuppiter, astra

Qui regit altitonans cum coniuge, colla tueri

Vix queat illius, viridi quin terque ligati

Prepetis ad caudam truncari rupta iuberem.

10

Spiritus, hercle, tuus robusto corpore claudi

Dignus erat, proprias quo posses promere vires,

Anxietate carens, morbique resistere marti.

O procul a nobis scirem pulsare dolores

Ac servare tuum luibus sanum corpus, amice!

15

Ilia quippe tui semper sine cladibus essent

Floreretque viri virtus sanissima tanti.

Id queo dumtaxat sublimes voce sodalem

Solicitare deos, ut sanum corpore servent

Dilectumque mihi fraterno more Lovatum;

20

Vt paciens sufferre velit quodcumque deorum

Numina prestiterint; solita pietate misertus,

Quo deus ignoscat tabem quoque tollat ab illo.

Ac recolat natura sagax virtutibus addit

Quod super vitium tribuit cum commoda cuique,

25

Dapsilis illa mali confert incommoda plura.

Te deus ornavit multis virtutibus, altum

Ingeniumque dedit, posuitque sub ordine miro

Plurimaque vobis impendit dona Minerva;

Corporea specie vulgo quoque dives haberis;

30

Sed fragilis quivis tua scindit carbasa flatus.

Parce dolere nimis, aversis prospera pensans;

Nec peregrinus agas languens tellure forensi

Atque tuum prefer lucris et corpus honori.

Mollius, ut fertur, nostri sub tecta iacemus,

35

Gratior ac reliquis uxoria dextera servit.

Suscipe metra tuus que destinat Vgo, Lovate,

Ipse cupit quantum seque valere: vale.

 

2. Lovatus ad Hugonem

Si tua cum nostris potuissent vota secundos

Invenisse deos, miseris si prona faverent

Numina, iampridem cessasset epistola tristem

Pingere materiem, nec duri carmen hiatus

5

Posceret in superos genii iactura sinistri;

Non mea febriles pavissent viscera flammas,

Clausa nec intenso suspenderet ylia morsu

Morbus arenarum, nec stiria lapsa cerebro

Pectoris opprimeret fibras, nec sterneret artus

10

Ad summum capitis fumans vapor, ordine certo

Luderet ad proprios vitalis regula motus.

Tuque tuis votis, ego me letarer, amice,

Sospite, sed quum nobis non equa salubrem

Fata negant cursum, placeat quodcumque necesse est.

15

Pugnet in adversis ratio, mentemque labantem

Erigat et magnos vincat virtute dolores.

Sic tua metra iubent, nec fas michi tendere contra;

Cur ego non faustis ascribere moliar astris

Quod graver aut precibus surdum querar esse Tonantem?

20

Grandia consimiles minuunt suspiria luctus.

Maxima peoniis hominum pars indiget herbis,

Aut cadit ante diem, nec habet plerumque levantem

Eger et erumnis affamina mollia desunt.

Ast ego iam senui; meam iam maturuit etas,

25

Altera iam decimi teritur vindemia lustri;

Aggemit infirmo comitum chorus; assidet egro

Saltem firma fides et spes manifesta duorum:

Vnus, ymago patris nostrique laboris asilum,

Spirituum solers medica ciet arte calorem

30

Et lapsas reparat vires, mersamque salutem

Elicit et fragilis servat compendia vite.

Hic me seminecem stigia revocavit ab unda

Sepius et vetuit letalia stamina rumpi;

Huius ab imposito si nomine demis yambo,

35

Ninus, non Assiria regnator .... in aula

(O utinam tali fortune in sede locatum

Cerneret Eufrates!), sed quem produxit in auras

Vicus in extremis Patavorum finibus, obex

Hostibus alpinis, parva qui traxit ab urbe

40

Nomina, turrigeri cinctus munimine muri.

Alter, dimidiis ducens ab Abatibus ortum,

Sanguinis ignaram quotiens languentia mentem

Membra premunt, vasto querit solatia morbo,

Lapsuramque animam lingue virtute polite

45

Dirigit, et metrico depellit pectine curas.

Hic est alter ego, nec fata benignius unquam

Arrisere michi quam [cum] me iungere tanto

Sunt dignata viro, quem si civilia spectem

Iura revelantem vel iusti figere metas

50

Iuditii vel ab hoc dubios pendere clientes,

Papiniane, tace; si forte quid expedit urbi

Ambigitur, patrie de libertate senatus

Consulitur, gravitas sileat Ciceronis; ad haustus

Transit apollineos blandisque dat ocia musis?

55

Statius esuriat fraternis rursus in armis.

Cetera pretereo, sed et hec mandasse libello

Penitet et vereor ne sit transgressa voluntas

Non frenata modum, ne ferveat invidus et me

Clamet adulantem; et verum decuisse taceri

60

Quid si non adeo possum precludere rimas,

Quin gravidus pariam? Fomes cum cordis abundat,

Os loquitur; fateor, de te te dicere coram

Non erat; at sic fas animum saciasse calentem,

Da veniam, iuvit. Sed nunc ad omissa revertor.

65

Hos mihi, care, duos iuste laudis amicos

Iuppiter indulsit, sortem miseratus amaram.

Ah, quociens casus varios et leva querentem

Offitio mulsere pio! si dulcia pure

Non novit prestare deus, si nescit ad unguem

70

Fortunare aliquem, cur hec infesta recusem

Hoc pensare bono? modico clementia divum

Empta michi est; nostri levis est iniuria dampni

Quamvis ergo michi celestia corpora corpus

Egrotativum dederint, licet aura carinam

75

Quantulacumque meam quaciat, casumque minetur

Debilitata domus nulli satis obvia vento,

Equanimus patiar; geminos modo servet Horestas,

Qui valet et tremule valeat fultura ruine.

Vivite felices longe melioribus ambo

80

Passibus et pilie spacium superate senecte.

Que Sileris nitida mittit Lupus eger ab unda,

(E vertatur in V) perlege, noster Ego.

 

3. Lovatus ad Bellinum

Fontibus irriguam spatiabar forte per urbem,

Que tribus a vicis nomen tenet, ocia passu

Castigans modico, cum celsa in sede theatri

Karoleas acies et gallica gesta boantem

5

Cantorem aspitio; pendet plebecula circum,

Auribus arrectis; illam suus allicit Orpheus.

Ausculto tacitus: Francorum dedita lingue

Carmina barbarico passim deformat hiatu,

Tramite nulla suo, nulli innitentia penso

10

Ad libitum volvens; vulgo tamen illa placebant

Non Linus hic illum, non hic equaret Apollo.

Si sic versificer numquid remearit ab umbris

Ennius? et tociens iterata pingere vita

Audeat Hannibalem et congressum in prelia parvum

15

Scipiadem, rursus preclaros Cherulus actus

Scribet Alexandri? "Nigros purgate vapores

Ocius elleboro, medie nec parcite vene!"

Clamabit medicus; tu quid, pars maxima turbe?

Quod bene, quod pulcre recitet, quod more diserti

20

Consonat, et certant edera precingere crines.

Sentio quod plures, hominum pars maxima, mecum est,

Pars hominum tecum, quod homo prescire laborat;

Mox quota pars tecum? quod tu, Pannutia, certe

Censet idem Baucis; seniorum consule rugas,

25

Vix erit ut possim non crispum cernere nasum.

Sed variamus in hoc, de me michi credere noli;

Perlege cecropie retro vigilata lucerne,

Si quid habent veri Venusini carte magistri,

Si quid Aristotiles, si quid veneranda vetustas:

30

Peccat in extremis electio prava, vel infra

Defectum patitur, vel, dum vult tendere supra,

Errat in excessu: locus est utrobique pericli

Certior; has geminas odit prudentia sedes.

Consolidare parum animi mediumque tenere,

35

Hoc sapientis opus. Sed nos virtutis in umbra

Fallimur: obrepit vitium, quasi simia, vere

Virtutis mentita genas pellexque sororis

Turpe ministerium cognato exercet amictu.

Inflatur gravitas et inanes verberat aures;

40

Obscurat faciem brevitas; enervat Amandon

Levia debilitas vocum et penurie succi.

Cur hoc? nonne vides? Medium perpendere sani

Est capitis. Late patet omnis semita curi,

Vt si quando levi ferienda est meta sagitte,

45

Vna terenda via est, a qua si deviet arcus,

Quod fit mille modis, tenus hac protenditur error,

Quatenus a signo volitans divertit arundo.

Adde quod a recti moderamine sepius ardens

Arbitrium detorquet amor. Nos carmen amamus

50

Vlterius iusto proprium, nobisque benigni,

Nescimus maculas, vel, si fortasse videmus,

Donamus veniam, faciles ignoscere culpe.

Crede michi, se quisque probat, nisi frenet anhelos

Affectus anime rationis firma potestas.

55

Cernis ut audacis timidus det nomina forti,

Audax det timidi; gazarum prodigus egre

Damnat avaricie largum, suspectus avaro

Largus eget cure; quidni? se iudice, dexter

Insipiens samie sectantem dextra figure

60

Horret ut obliquum, declivia leva tenenti

Applicat et simili gaudet natura reperto.

Ergo ubi precipitis decernit opinio vulgi,

Cantor erit noster medius sortitus amici

Iudicis examen, (quid enim censura popelli?)

65

Iudices habet posito dociles discedere puncto.

Tu, memor ycharie metuis sublimia penne,

Et phetontee retinens exempla faville,

Astra fugis; sed non minor inclementia ponto est.

Effuge sic altum, ne sede locatus in ima

70

Cetera legitimos credas loca linquere fines!

Distet ab oppositis spatio laudabilis equo

Actus, amice, tuus. Vitio ne cedis utrique,

Nil agis: excludas duo, ne claudaris in uno.

Si tamen alterutra fuerit tibi parte cadendum,

75

Audendum magis est; pocius me seva trisulci

Fulminis ira necet capaneia bella moventem,

Quam notet exitio turpis fuga; mallet Achilles

Ictus amazonie vitam exalasse securi,

Quam Paridis cecidisse manu; subeunda malorum

80

Sunt que torta minus, timido directior audax.

Fedius est nobis anime pressura pusille,

Quam foret transmagne; semper minus opprimit ultra.

At tibi ne lucem concludet lucis ymago,

Ne medium teneat quem scribis in astra volantem

85

Aut te sit propior circumspice, dumque tenebras

Obicis, obscuro concede crepuscula nocti;

Quod sectanda putat veterum vestigia vatum,

Despicis aut metrica quod cogit lege decentem

Sermonem servire rei, ne, principe verbo,

90

Res mutata cadat? Quod textus metri canori

Ridet, ubi intentum concinna vocabula torquent.

Dic age, num quidam sileat qui penna secutus

Oedipodionii perplexo carmine monstri

Nexuit ambages? num versibus edidit antri

95

Abdita cirrei? num creditus augur etruscus

Est tibi; num mandat foliis responsa Sibilla?

Despice; perpetiar; sedet hec sententia; persto

More meo et longi vitium non corrigo morbi;

Spero tamen, si que portat mea littera, fidus,

100

Qui se pegasee speculo prenoverit unde,

Explicet interpres; satis excusabile nostrum

Forsan crimen erit; nec me hoc peccasse pudebit,

Forsitan et paulum se tollet in aera perdix,

Nostraque nictimene visus oblita minuti,

105

Ascribet nocti tenebras et lumina Phebo.

 

Cartula nostra tibi mittit, Belline, salutes,

      Vt libet hec etiam clausa vel alta putes.

 

4. Lovatus ad Compagninum

Accipe quam patria tibi mittit ab urbe salutem,

      Compagnine, tui cura secunda, Lupus.

Scire voles, sic te socii iactura pericli

      Exagitat, quali eat mea cimba lacu;

5

Et cuperes (foret hoc contraria littera prime)

      Vt tranquillam meam duceret aura ratem.

Fata vetant, tenuant victrices membra faville,

      Sevit in arguto corpore flamma vorax.

Calidus arcanas animam collegit in arces,

10

      Humor vipereo cetera fracta situ;

Tercia cum vacuos digestio serpit in artus,

      Sensibiles coquitur pesque manusque volas;

Nec minus assidue caleo noctesque diesque,

      Interdum scapulas acrior ignis habet.

15

Tale sulphuree spirans sub cautibus Ethne

      Encheladus vigiles nunc vomit ore cibos.

Vix patitur dormire focus, in pectora sudor

      Irrigat, albentem sole movente diem.

Illa olim placidis certatim visa puellis

20

      Ostrea rugosis purpura pulsa genis,

Aurea lingua michi vitium parit oris amari;

      Nec sitio, sputi terra sub ymbre madet.

Crispat cutem macies, fauces gravis alitus urit,

      Ossa super spina dinumeranda patent.

25

Accubui rarum, producit vena tumorem

      Vt minimum movear, fit tumor ille frequens:

Sic cum davidicas properat rapha tangere cordas,

      Rara prius fidibus subdita lingua fuit;

Sic volitat tecti feriens laquearia fulgor,

30

      Cum tremulas Phebi percutit ignis aquas.

Adde quod arentes incendit Syrius agros

      Atque phetonteo fervet ab axe Ceres.

Aera non scindunt iaculati nocte comete,

      Non fulices nidis abditat alma palus.

35

Nunc pater et tardum sulcabile temperat equor

      Alcione; retinent scrupea claustra natos.

Iuppiter oblitus decudere fulgura nimbo,

      Quidni decrevit machina toto flagret?

Invisus mihi sum; mortem precor; atra repugnat

40

      Atropos et vanas precipit esse preces.

Ei michi, cur rosee fraudatrix cruda iuvente,

      Terribiles claudit mors inimica fores,

Cumque quinque denis lustris sociaverit annos,

      Parca nequit vite rumpere fila mee?

45

Vivere sic mors est, duro mors meta dolori;

      O michi si subitam det brevis ora necem!

Vivo tamen, natus ludibria pendere fato,

      Vt qui perpetuo viscere pascit aves.

Quoque graver gravius, morbi latet alta medentes

50

      Causa; salutares dedidicere libros.

Cumque videre student quo fomite prodeat ardor,

      Nulla valent morbi signa docere genus.

E quibus unus ait: "Viciatur vulnere pulmo;

      Cernis? in urina parvula grana natant.

55

Aut consumptivo torretur pectus ab estu;

      Arida non cessat solvere membra tepor.

Aut stomachus frigens in fercula sumpta fatiscit

      Aut calidus faciles librat inane cibos."

Alter ait: "Saliunt spacioso verbere vene;

60

      Tange; procul sanies raucaque tussis abest.

Pronus ad oblatum bene digerit unde calores,

      Nec vocat ad potus imperiosa sitis,

Glauca supevacuos ostendit lingua vapores,

      Huic tamen ellebori pocio sumpta prius".

65

Talia me coram dubio sermone locuti,

      Committunt medice casibus artis opus;

Meque iubent teneris letitas involvere luces

      Lusibus in cenam qua gula poscet eam.

Non secus Eolio lassatus in arte magister,

70

      Horrida quem tumidis fluctibus egit hyems,

Cui non stellatas pepererunt nubila noctes,

      Nec monet insanum qua sedet Vrsa fretum,

Artis inops laceri linquit retinacula clavis

      Et mandat surdis vela regenda deis.

75

At contra fidi, venerabile nomen, amici

      Lesa veneficio membra labare putant.

Ecce sacro magicum cantu pulsura venenum,

      Succiduo lectum poplite lustrat anus;

Et decrescenti zonam mentita lacerto

80

      Ter tria summissa murmure voce terit.

Ter spuit in tergum; ter gutture sicca capacem

      Exhaurit bacho fertiliore sciphum.

Postmodo secrete circeas aggerat herbas,

      Quas dederat Pindos, Othris, Olimpus, Athos.

85

Quas anthedonii gustarunt intima Glauci,

      Nec desunt monti gramina lecta Rubro;

Nec que te refovent ictam serpente, Galanthi,

      Nec florentini stamina fulva croci.

Additur his mirre facinus, gummique sabeum

90

      Et que cum casiis cinnama mittit Arabs;

His oculi lincis, renovataque cornua cervi

      Et candens refugo concha relicta mari

Neu teneam verbis animum; miscentur in unum

      Singula thessalici que docuere magi.

95

Hec ubi mixta mero nostrum reclusit in alvum,

      Omne ministerium iussit abire domo.

Nec mora; palladia cristallum tingit oliva,

      Inscribit circum taxea virga solo:

Intrat et in niveo figens cava lumina saxo

100

      Convocat omnificos ad sua sacra deos.

Tunc ita quid frustra iuvenem premis, invida pellex?

      Quid petit ibico cera redacta tymo?

Traicis effigiem scelerato, perfida, ferro,

      Inque bitumineas obicis ora faces?

105

Quid matutinos flammis absumere succos

      Et circumfusa carmina dicta coma?

Sanguinea video rutilos in imagine postes;

      Evellam digitis dira venena meis.

Ipsa tuos perdam celesti carmine ritus;

110

      Ipsa tuum tollam, te prohibente, nefas.

Nescis quanta meo vigeat sub pectore virtus;

      Plus mihi quam credas posse senecta dedit.

Quantum corporeis minuit de viribus etas,

      Ingenio tantum contulit illa seni.

115

Est leve cumee folium michi nosse Sybille,

      Humanas viso sidere nosco vices,

Ludus anhelantis presagia dicere fibre;

      Oeoliden penna testoridemque novi;

Nec me pretereunt numerati semina puncti,

120

      Non tripodum monitus, aonieque trabis.

Et revoco a Stigiis, placeat modo, vallibus umbras;

      Non plus Tyresie precinit ignis apex.

Sepius implicitas radio Salomonis ydeas,

      Sepe Cloantei demonis ore loquor.

125

Sepe tego quantam mira caligine Pheben,

      Sepius ignaro fulmina reddo Iovi;

Sepe nives stupuit mediis in partibus estas,

      Sepe bifrons Ianus grandine tecta quatit;

Nunc silvas, nunc saxa traho, nunc versa remitto

130

      Flumina nimpharum precipitante choro;

Nunc ego miranti nebulas impingo sereno;

      Nunc gravidas pluvias exule nube pluo:

Destrue, crudelis, ceptum scelus, aut ego vindex

      Iniciam capiti premia digna tuo.

135

Hec anus et celebres epularum munere mensas

      Instruit et menses corrigit ore suos.

Illa cibos vinumque vorat; sic seva Caribdis

      Scillaque inexpleto vortice sorbet aquas.

O utinam, dapium meus esset in agmine langor,

140

      Cum gelidis facerent humida dente minus.

Cederet invicto Galieni pagina denti,

      Exitium nostri vix foret hora mali!

Sed quid ego incassum puerili modo peropto?

      Ridet ab excelso talia vota deus.

145

Vtque iubet stabiles fatorum legibus orbes,

      Thestiadi similes, quem genuere cremant.

Forsitan et Frigii geminantur monstra Timavi

      Et Pervi calidus creditus esse latex:

Scis bene que nutrit fervens animalia gurges,

150

      Illa flagrante tamen degere nata loco;

Ast ego ducibili vobis qui vesceret aura

      Ardeo fumifere vivus in ede Ditis.

Audisti, dilecte michi, quo remige linter

      Naviget et nostri quanta ruina status.

155

Que fore vera doles, quamquam tua littera nigri

      Arguat interitus me simulare metus;

Nec me diffiteor me simulare timorem,

      Fingere quod non est si simulare vocas:

Nam michi non obitus, verum mea vita pavori est;

160

      Qui tociens moritur, durat perire semel,

Tu tamen ut caute miserum soleris amicum

      Quod velles, simulas me simulare pati:

Exigit hoc viridi socialis nexus ab evo,

      Hoc facit offitii gratia cara tui;

165

Sed si grata cupis solatia reddere lapso,

      Quo crucier morbi nomina scribe, precor.

Hoc tu, consultis michi qui tribuere salutem,

      Quorum que superest est mea vita scies;

Scitaque significa, nec me paciare sepulcro

170

      Querentem mortis que michi causa, tegi.

Sic tibi felices vivant, patre sospite, fratres,

      Cumque verecunda coniuge tota domus.

Sic valeas, valeat tecum pars altera nostri,

      Nam moriens solum parte sepultus ero.

175

Anne times te posse mee superaddere pesti,

      Nomina si morbi scripseris ipse mei?

Pone metu: inopes penuria summa tueri

      Constituit; precium ne vereantur habent.

Sum miser in summo; fines egressa timendi

180

      Constat ab erumnis mens mea tuta suis.

Theotonicus reboet boreali crudus ab arcto,

      Transeat ac siciens apula regna furor,

Excipiat rabiem Karulus metuendus ab austro

      Et videant Ligures prelia pulcra ducum,

185

Marchia Tarvisii nitidis horrescat in armis;

      Dimicet alterna cede cruentus eques,

Intrepidus medios veniam clipeatus in enses,

      Consulet et fame gloria parta manu.

Obiciar ferro letus, fortasse timebo

190

      Ne fugiant gemitus martia tela mei;

Ausus in hostiles Codrus cecidisse Laconas,

      Ipse Creontiades concidit ense suo.

Degeneres mortem metuant: moriamur! oportet;

      Imus in extremos cuncta creata rogos;

195

Aspice florentem iuvenum tot millibus orbem

      Quos breve post tempus merserit atra dies;

Versat opus natura suum, semperque figurat

      Materiam formis irrequieta novis.

Ludimur a superis, manuum factura suarum,

200

      Nec sumus hoc hodie quod heri fuerimus.

Nil igitur ...... quam leto tempore fungi

      Et cum desierint dulcia, dulce mori.

Dii faciant hoc dulce tibi videatur amarum,

      Dum luteum stridens flumen amabit anas.

205

Nos, quia iocundos sic vult deus egimus usus,

      Communem leti comperiamus opem.

Cur mea tam longas lituo seducta forensi

      Texuit ambages sedula cura rogas,

Cur incomposito decurrat epistola vultu,

210

      Cur picturatos nolit habere pedes.

Parce tuo; statui respondet littera nostro,

      Nec petitur sollers extimulare favor.

Luctor in adversos Lethen inducere luctus

      Vel saltem ut biiugo carmine dura levem:

215

Naso thomitana metro spaciatus in ora,

      Flebilis exilii debilitabat onus.

Tristis ob Euridicis raptus rodopeius Orpheus

      Applicuit thracie consona verba lire;

Filaque pulsantem miseratus Ariona delphin,

220

      Expertum levium quam grave pondus opum.

Vulneris autorem subiit Tristanus Yseldam,

      Dum streperet vario concita corda sono.

Sic ego si nichilo componere grandia fas est,

      Nam nichil huic preter levia multa feres,

225

Aut male flumineos elegis imitabor olores,

      Aut aliquos querula voce movebo deos.

Tu quodcumque pares, uteri fetura beati,

      Sint tua sollicite nescia facta more.

 

5. Lovatus ad Compagninum

Non dictura vale socio tibi ludit ab egro,

      Nacte sodalitii nomen, amice, salus

Illa tuam vitam seros producat in annos,

      Ad votum placidam dissimilemque mee.

5

Nam mea mens condam vitiorum subdita moli

      Transtulit ad partes corpora nostra suas,

Seu quia contactu traxit caro semina morbi,

      Seu sic Parcarum nevit iniqua colus;

Invida corporee, seu mens infirma, saluti,

10

      Parte data comiti triste levavit onus,

Sive pater rerum iuveniles corrigit ausus

      Seu premit effigiem barbara Colchis acu.

Quicquid id est, nam causa latet, dominatur in artus

      Torpor et in venis pascitur ignis edax.

15

Humida torrentes sorbent vitalia flamme,

      Nec dum peonio terga dedere cibo.

Expendit frustra medicas Polidarius artes;

      Fortius est summum qualibet arte malum.

Si tamen est hospes subiecto spiritus omni

20

      Et mutat varias ignea forma domos,

Sum Iove natus ego, lerneo tectus amictu,

      Veraque sunt samii que docuere senes.

Insequitur profugas coniux Iovis Herculis umbras

      Temporis alternans in mea damna vices,

25

Nam purgaturi bibituro pocula succi,

      Aeris a summo cardine fervor obest!

Cum libuit cerebri stillantes stringere fluxus,

      Deucalionee casus habundat aque!

Parce, precor, Iuno, non sum levis arbiter Yde,

30

      Non pius Eneas Acrisiique nepos,

Non Helices proles, non autor stirpis, Agenor:

      Amphitrionidem nonnisi pena probat.

Alcides ego sum? libice testentur arene,

      Busiris, Calidon, Cerberus, Ydra, Phriges.

35

Consule centauros, presepia consule Tracum,

      Invenies vires non timuisse meas.

Falleris, alma parens, animam post funera nati

      Iupiter ethereos iussit inire polos.

Nuper eam vidi solio fulgere paterno,

40

      Carceris istius non colit illa casas.

Alterius peccata luo, sic Hector Achilli

      Falsa Meneciadem sternit in arma suum,

Sic Cephalus Procrim iaculo male fixit acuto

      In socia ferus hic; alter in hoste fuit.

45

O mala credulitas, oneri nescius error,

      O facilis falli, cui cito prona fides!

Esto, gemat Cephalus, doleat mavortius Hector,

      Non repetet veteres perdita vita locos.

Est melius pharetra lesurum condere telum,

50

      Vulnere quam facto ferre salutis opem.

Me miserum! quam tarda levat medicina dolores;

      Quam trahit ad sani limina passus iners!

Passus iners utinam, ne lapsu forte maligno

      Obruat infelix, ultima meta, caput!

55

Exulet illa, precor, sero tangenda sub evo,

      Post post cignee tempus inane come!

Hoc iubeat natura potens; hoc missus ab alto

      Ethere non tacta virgine natus Homo;

Hoc quoque natalis motus previderit astri:

60

      "Claudat in estremum longa senecta diem."

Que precor ipse, scio pura te menti precari,

      Si modo niseus sat michi notus amor.

Addis ut approperet virtus mansura salubris

      Vivaci pilii Nestoris equa more.

65

Et, quia te voto poscit tibi nupta pudico

      Et scis legitimi gaudia quanta thori,

Subicis ut nostre maturent tempora tede

      Et vocet ad patrios te mea causa lares.

Quod facis hoc facio, nobis mora quelibet annus;

70

      Cinthie, veloces scande sororis equos,

Insolita celeres urge vertigine currus,

      Vix via pennatas sentiat usta rotas,

Occiduus cardo non tantum distet eoo,

      Desinat auroram longus habere rubor.

75

Quod si lege deum roseas mutare quadrigas

      Nec cursus alio vertere more potes,

Pone fugam morbo; labentes erige vires,

      Adcelerat thalami iurgia festus Ymen.

Tunc quorum tam lente nunc facis ardua lustra

80

      Tunc ut nunc superet secula lucis iter.

Hoc rogat eger amans, in se rogat ille sodali

      Serviet offitium, Phebe, duobus idem.

Teque sagittiferi sensisse Cupidinis arcus,

      Thus manet et vati laurus amica tuo.

85

Tu medicas artes, tu dulcia carmina nosti,

      Tu solitus duro tempore nosse tuos,

Te Paris in sevo funestum sensit Achille,

      Sic tibi cara tuo Pergama structa manu,

Sum tuus, yliaco vel condam tractus ab ortu,

90

      Si modo dardanios Padua credit avos;

Vel quia castalias mulcentem pectore rupes

      Te simul et musas sepius aure bibi.

Sepe ego pegaseis latices e fontibus hausi

      Et tetigi docilem police sepe chelim,

95

Hactenus invalidum solantia carmina corpus

      Musarum studuit continuare canor.

Amodo pauca leges metris conclusa duobus,

      Hoc tamen adiecto versibus acta tribus.