Hecatosticha prima

Quod fore iampridem rebar, dum, Munde, regendum

Te placidae totum fortunae caecus habaenis

Tradideras, venisse vides. En, captus in atro

Carcere, faerales cruciatus mortis et ignis

5

Expectas. Vbi ponis opem? Liquere sodales

Et comites, socii nulli tibi, nullus amicus

Est reliquus; te cognati carique propinqui

Deseruere tui, fortunae vela sequentes.

Quod si te potius quam nummos ullus amasset,

10

Non modo non fugeret, sed comminus ipse periclis

Obvius obiiceret sese, neque taela nec hostes

Horreret, legeretque tuam praeferre salutem

Quisque suae, memor officii quodcunque tulisses.

Sed quoniam cunctis fueras malus, omnibus aeque

15

Infestus, nullamque nisi sub foenore velles

Spem statuisse tibi, sentis ut et omnibus una

Sis odio, caedem et populus caedemque Senatus

Aequa lance tuam decreverit. Omnibus unus

Stroza virum Pallas mitissimus obstat, et idem

20

Cui tu saepe malum fecisses crimina damnans,

Auxilium tibi ferre tamen non desinit; at tu

Conscius ipse tibi scelerum quae multa patrasses,

Non cessas tremuisse necem, nusquamque reponis

Spem, miser. Humanis quisquis confidere demens

25

Rebus avet Mundum videat, qui summa superbus

Dum tumet et pedibus leges ac iura protervis

Subiicit, elatus solis quas furta, rapinae,

Quas foenus peperisset opes, desertus ab omni

Auxilio meritas formidat pectore poenas.

30

Quid facis, o Palla? Quo te claementia cursu

Praecipit culpanda trahit? Pater optime, mundo

Ignovisse paras? Nescis portenta latronis

Immani quae mente latent? Secunmne volutet

Quam bene promeritus fueris gratesne referre

35

Forte velit, qui triste nefas aequique bonique

Edidicit pensare loco? Iam desine, Palla,

Decretam prohibere necem, sine legibus uti

Afflictam patriam. Mundum qua mente relegas?

Augescent animi, corrupta plebe redibit

40

Saevior in patria: quid enim mutabile vulgus

Non faciat, positum sceleri modo viderit aurum?

O utinam potius nunquam pressisse furorem

Nobilitas rabiemque tuam coepisset, et ultro

Praecipitem ferri te, Munde, tulisset inulta!

45

Nam nocuisse minus temptasses; excitus ira

Quis miseram facibus rediens, quibus ignibus urbem

Inde premas? Vno cunctos hominesque deosque

Ordine, qui Libycas superas feritate leaenas,

Insecteris, atrox, et foeta saevior ursa.

50

Reddiderat Samnis victori sana petenti

Consilia; haec natus dum negligit, utile ducens

Id magis imprudens quod secum invenerat, ipse

Tandem novit inops mentis sententia falsum

Quam sua se tulerat, cum iam sibi nulla medendi

55

Vis foret, eventu doctus vel vincier hostem

Morte vel officio; nos hoc praeponimus illi.

Munde, relegatus repetes animosior urbem,

Omnibus infestus, tibi qui nocuere, vel olim

Fortassis nocuisse queant, quibus effera tigris

60

Ignosces odii stimulis agitatus amari,

Ante lacessitus qui nulla clade nec ira

Omnibus aequali truculentus Marte nocebas?

O miseri cives, quae vos insania cepit?

Quis furor in patriam bellis et caedibus armat?

65

Fastus et ambitio furiis vos undique versat,

Nec patitur requiem tranquilla mente pacisci;

Quod si iusticiae studium probitasque iuvaret,

Si caperet vestras sollers industria mentes,

Otia si turpe cessarent languida luxu,

70

Ambitio nullis premeret calcaribus, omnis

Fastus in altricis transiret laudis amorem.

Nunc, quoniam vobis virtutis rara facultas,

Saemina loetiferae spargentes dira vicissim

Invidiae, frugem legitis pro munere iactus.

75

Consulite in medium, linquat discordia pectus

Improba, serventur leges, privata quiescant

Commoda, civiles quae conflavere rapinae;

Vos urbem colitis, qua nil despectat Apollo

Pulchrius in terris, nec praecellentius omni

80

Virtutis numero quae tanquam munere divum

Cunctorum speciem Pandorae florida reddat.

Hanc vos immiti per mutua vulnera nunquam

Dilacerare odio cessatis, in omne ruentes

Impietatis opus. Quae tanta iniuria saevos

85

Efficit in patriam? Funestas ponite mentes,

Atque pios induti animos parete parenti,

Et servate modum, ne vos trahat ira; furorem

Comprimite, atque ferat rationis fraena libido.

En, Mundum servat coniectum in vincula carcer,

90

Qui rebus momenta dabit non parva futuris.

Nunc etiam atque etiam vobiscum volvite curas

Et lustrate animo quae sint potiora saluti

Vrbis consilia; his castas accomodet aures

Quisque suas; vobis res coram publica sese

95

Offerat in medium, referens stragesque necesque

Venturas, ubi forte minus pro lege vel aequo

Supplicium sumptum fuerit de sonte nefando,

Aut etiam officium collatum munere civis;

Namque relegatus, si culpae nomine mulctam

100

Pendeat, afficiet magnis vos cladibus omnes.

 

Hecatosticha secunda

O pueri, molles cultus et vestis amoena

Non decet ingenue ductos, fucumque comamque

Et picturatos Seron de vellere amictus

Vix cessisse licet teneris pro more puellis.

5

Quid calamistratos geritis tanta arte capillos?

Luxuries quae tanta pilos radicitus omnes

Excidit pingitque cutem? Componit ocellos

Alter et ad nutum petulans respondet amantis.

Huic flavas quid cura comas tam multa labore

10

Assiduo fecisse parat? Quibus ille venenis

Sic mollem flexisse cutem, quaecumque rigeret,

Edidicit? Quae dira mares in pellicis usum

Fors mutare queat? Multo se rarior ullus

Offerat Hippolytus vel Parthenopeus eous

15

Quam Phoenix Arabum quicunque renascitur igni.

Namque togam invenias quem servavisse virilem

Flagitii immunem, quae non stola reddita foetet

Foemineum sexum? Tibi qui stat pallor in ore?

Dic puer: insopnesne tibi tinxere colorem

20

Quas trahit libros volvendos lectio noctes?

Num croceam fortasse febris coquit arida bilem?

An violat supero quicquam tibi gutture corpus

Infernove subit, facies quo palleat omnis?

Nonne pudet muliebre pati per dedecus ingens

25

Flagitium? Quae tanta tuum, puer improbe, pectus

Pestis perniciesque tenet? Te, dire, voluptas

Quae nam tanta capit? Si nec meminisse decorum

Nec superos, vaesane, potes, saltemne mariscas

Quae te saepe solent saevo torquere dolore

30

Despicias? Forsanne gulae fomenta voracis

Dulcia delectant? Sus immundissima, podex

Nudatur patiturque nefas pro gutture esca?

Sunt qui Dardanium contendant Troilon isse

Turpis in amplexus Pellidae tristia nactum

35

Fata, gulae quoniam morem gessisset ineptus.

Desieris mox esse puer iam factus ephebus;

Sic etiam invenias aliquos aestatis amantes,

Esto; aetas properet spissa lanugine, quae iam

Autumnum subeat calcato sordida musto;

40

Huius item fortasse aliqui capiantur amore

Praebentes optata gulae. Verum hispida postquam

Mentum barba premet surgentque in corpore setae

Vndique, iam nullus paedico tecta frequentet,

Arebunt fauces, aberunt convivia; nummis

45

Sacculus impuris pretiosaque cingula, cultri,

Atque lacernatae gemmarum pondere vestes,

Donaque Persarum non dedignata tyrannos

Cessabunt tandem. Quid tum, quem tanta superbum

Luxuries mollemque tulit, facturus obibis?

50

Pieridum nec casta cohors, nec bella iuvabunt;

Consiliis nullis ulla nec laude valebis.

Quidnam igitur facies? Cupiet gula perdita vesci

Quis esset consueta cybis, cultusque decoros

Ferre voles, nequeat tibi quos meritoria ferre

55

Illa quidem laevi quae te cauponula Marte

Mollierat. Quaeres aliis fecisse quod ipse

In te passus eras: pathicos paedico requires.

Et deerunt nummi, pereas mala fata, necesse est:

Nam vel furta iuvent, vel tristis pabula sicae,

60

Et quidquid vel fraude paret vel crimine nummos.

Haec satis in pueros. Non inferiora puellae

Probra sibi didicere pati, quae cuncta referre

Ordine si pergam, calamo dextraque laborem.

Praetereo quis quaeque cutem lustrare venenis

65

Atque comam soleat, quanta se fraude tuetur.

Est operae pretium paucis didicisse maritum

Qui fore se statuit, quisquis sub amore iugandus

Colla puellari voluit servilia ferre;

Hinc sibi consilium sumens, nec fallere sese

70

Possit ut imprudens, nec non meliora probare.

Vix annum plaeraeque solent excedere nonum

Ad summum decimum, quid iam Venus improba possit

Intemptant digyto paulatim cautius uno.

Quo postquam struxere viam, iam calle duobus

75

Inde tribus latae patefacto mole ruinae,

Mox totum penitus pergunt immittere pugnum.

Mutuus hinc geminas iungit complexus, et acri

Exagitant clunes quantum potuere labore,

Post vitrei penes et longa cucurbita vulvam

80

Callosam frictu nimio fecere repostam.

Iam robur omnis abit, nervosi cura Priapi

Incessit: pueros primum nil tale peritos

Alliciunt monstrantque nefas solvuntque pudorem,

Nec curant seu sint famuii, seu sanguine iuncti;

85

Mox maiora volunt: quotquot domus ipsa paterna

Servat tota viros certant didicisse procaces,

Aethiopasque Seythasque vehunt discrimine nullo.

Quod si forte viris aedes caruere, nec extra

Accersisse licet, modo copia detur aselli

90

Aut muli, Veneris flagrantes quolibet ignes

Suppressisse libet submissis clunibus imbri.

Ite igitur, talis iuvenes ardete puellas,

Aut agite uxores. Nemo, me iudice, nubat

Per noctem: media primos sub luce pacisci

95

Concubitus et sole para, pygostolos ulla

Obveniat ne forte tibi, qua mentula tritam

Amittat laniata cutem, ne fraude vocatus

Menstruus intactam monstret cruor. Omnia cautus

Exquirens talem tibi denique rere futuram

100

Illi te qualem poteris praestare pudicum.

 

Hecatosticha tertia

Dum flavos nimia contenditis arte capillos

Reddere, dum faciem lustratis mille venenis,

Nescitis, miserae, quanta vos clade, puellae,

Afficitis. Taceo mores, quos labe modestos

5

Esse minus sinitis; sileo quo deinde pudorem

Calle, quibus vitam mox prostravisse pudicam

Insidiis solitae: nullum quod fraude paretur

Flagitium vestris ignotum linquitis ausis.

Damna modo formae, tanta quam fraude parati,

10

(Sit meminisse satis) paulum memorate, puellae.

Vnde furor mentis, quae vos insania cepit?

Mordaci rutilos quae defaecaverat aurum

Dum temptatis aqua vobis fecisse capillos,

Aut cui faex Tyrii cinerem conversa per atrum

15

Cretensisve dedit fulvum quencunque colorem

Aut Rhodii veteris, Thasii Naxive Lyaei,

Paulatim crines vos defecere cadentes.

Hanc oris traxisse cutem delectat in altum

Vsque caput, tali quo se tortore politam

20

Ostendat facies, quam rugae vertice calvo

Innumerae totam foedavere trisulcae.

Inde nigri marcent tetra rubigine dentes,

Inde rubent oculi tristi manante liquore,

Assiduusque cadit mucus de naribus udis,

25

Flatus et ingratus sentinam fundit ab ore,

Livescensque cutis visu deforme cadaver

Tota repraesentat. Quas nondum fecerat aetas

Foeda coloratis vetulas fecere venenis

Vnguenta et latices, vi quos expresserit ignis.

30

Haec sibi dum mammas quae surrexere tumentis

Stringit veste premens, in longum tendit ut ingens

Baelua Gangaridum quas malis miserit aures.

Haec bombice nates ingenti grandius imas

Tollit, cui gracili vix ossa cuticula texit;

35

At cui iam laxo pendent palearia cunno,

Mille trahit sursum vinclis et funibus amplas

Atque ligat nodis et multo robore rugas.

Nam quae stupa premat, quanto munimine pannus

Obstruat immensum pudor est meminisse baratrum,

40

Et, ne quaeque loquar quae vanae plura puellae

Invenere dolis, urinam mathula servat

Qua faciem, stolidae, lotam renitescere curent.

Nec vos, o fatui iuvenes, sentitis oletum

Basia dum teneris iuvat infixisse labellis?

45

Si sapitis, nostros monitus audite, puellae.

Nam si consilio nostro parere velitis,

Perpetuum ipsa sibi servabit grata colorem

Forma, nec ingenuo fiet iactura pudori.

Sat fuerit faciem lynfa lavisse nitenti,

50

Quae sit pura quidem nulloque sub ore tepescat;

Hanc cinis inficiat, quencunque resolverit ignis

Communis, quoquo olla calet ferventque lebetes;

Hac purgate caput mundosque parate capillos.

Vtque sua facies servet bonitate colorem,

55

Sit cybus et potus capiundus lege modoque,

Vt tanta liceat mensura cuilibet uti,

Concoxisse queat quantam sine mole quietus

Et tepidus stomachus. Varii potusque cybique

Gignere multiplices flatus morbosque suerunt;

60

Quinetiam Bacchi latices Achelous abundans

Opprimat, in venas ne fervidus irruat aestus,

Quo sanguis periens pallorem inducit in ora.

Sit stola munda quidem, qualem decet esse puellis;

Ferre lacernatas vestes cultusque virilis

65

Spernite, ne dicant eadem vos sponte petentes

Quae pueri sexum mutantes saepe tulerunt.

Sit pudor in facie, gressuque et voce decorum

Servetur; sermo rarus, visusque modestus.

Nulla sit in foribus primoque in limine sola,

70

Ne Venus incautam subiens prosternat inermem;

Furta locus tempusque docet: quam viderit ullam

Incustoditam sibi praedam sperat adulter.

Arcados in matrem se talem Iupiter egit;

His natam insidiis amiserat Inachus Io;

75

Si nuptam, Menelae, tuam custode fideli

Servasses, nunquam populos armasset inulta

Grecia, Medeam quae fraudibus abstulit iisdem;

Te, dum littus amas armentaque vana frequentas,

Delusam tergo rapuit Cretensis adulter;

80

Hic etiam Semelen, solam dum viderat, iisdem

Egit in amplexus; quibus hanc, quibus artibus illam.

Et vos, prata quidem multo redolentia flore

Et nemus et fontis nullo custode vagantes

Dum petitis, castae reditum facietis ad aedes?

85

Ruri nullus erat quem cunnus iuverit? Omnes

Silvani et Panes caruerunt penibus? Horto

Qui praeerat, victus tanto fuit ille sopore,

Vt fuerit nulla prorsus tentigine tactus?

Quin audent moechi nuptam servante marito

90

In mediis temptare thoris et furta pacisci!

Alciden Faunus dum palpat captus amictu

Senserat: Alcidae quid dextera posset inermis?

Quae placuisse mihi cupit et formosa videri,

Fraude velim careat. Nam quid tam lata dedisse

95

Pectora profuerit? Thorax delectet an hasta?

Nam bombix natibus quae commoda deferat amplis?

Scilicet, ut cunnus iuncto magis aestuet igni,

Istum autem detis cupio mihi calle patenti,

Haud me angusta iuvant! Probitas vos sola, puellae

100

Non mensura, color, non ars, facit esse decoras.

 

Hecatosticha quarta

Praedixisse aliis ventura pericula nosti

Quae nescis cavisse tibi. Risisse Thaleten

Fertur anus, quod, vim qui caeli nosset et astra,

Ante pedes quod erat positum nesciret ineptus.

5

Ast Atlantiades, insignis et arte paterna

Ingenioque suo, nunquam praesenserat olim

Qui foret horrisonis praeceps agitandus ab Euris;

Inclytus Alcides, cui cessit maximus Atlas

Atque Atlante satus, caelumque et sydera summis

10

Sustinuisse humeris memoratur, at artibus idem

Foemineis captus poenam dissolverat hosti.

Omnibus hisce minor, quo tandem lumine fraetus

Perspicis astriferos orbes summique recessus

Quem pater omnipotens sedem sibi fixit Olympi?

15

Nunquid aves aliquae forsan cecinere futura,

Quis aliis caveas tibi quod contemnis, Haruspex?

Num fortassis aquae te divinatio reddit

Aut terrae aut ignis quae sint ventura peritum?

Namque oculus dexter siquid tibi sive sinister

20

Nunciat ante diem, qualis Polyphemus amanti

Te, Galathea, sinu complexus, pulchra, fovebat,

Talis eris vates. Nunquid tibi visa per umbras

Noctis vera putes praenarratura latenti

Sive animi introrsum vi, quae videatque sciatque

25

Seu quaeque adveniens moneat quod nosse volenti

Expediat? Novi te nullo Elpenore duci

Nec busto, quoniam pietas vetat omne cadaver.

Nunquid, stulte, putes quae sint ventura patere

Posse tibi? Nescis soli constare superno

30

Illa deo? Vana quid ludis imagine mentes?

Desine iantandem caelestis quaerere curas

Atque datis laetare bonis. Lenire prementem

Spe sortem meliore para; quae caeca futuri

Spes iacet in tenebris, mentis splendore serenam

35

Redde bonae; quantum prudentia roboris in se

Continet, hoc uti tantum te posse putaris,

Nec sapias plus quam voluit natura deusque.

Vtere consilio: quae sunt humana vel usu

Quaere vel ingenio; noli caelestia menti

40

Subiecisse tuae sic, ut non saecius esse

Posse putes. Arcana nefas promittere caeli.

Nam nobis meminisse licet quodcunque priore

Praeteriit saeclo, praesentia sensibus ipsis

Atque animo pernosse licet; sed scire futura

45

Vis ea sola queat cui sunt praesentia quaeque.

Haec autem vobis, alios qui fallitis, esse

Non ignota reor; sed quaestus gratia cogit

Mentiri per mille dolos. Namque omnia monstra

Et portenta simul cum signis, saevaque vanis

50

Prodigia auguriis, et coniectatio fallax,

Hostia, et afflatus, et fictum carmen, et astra,

Ingenium quaecumque sagax invenerit astu,

Denique vaniloquas possit praedicere nugas.

Forsitan aerii, docuit quos longior aetas

55

Ingeniumque vafrum, venturi temporis ullam

Tradiderint, qua multa valent, tibi daemones artem?

Invidiae nescis quibus eae flagrantibus ardent

Bestiolae flamis? Quotiens cum mente volutant

Ignibus accensae fore quas liquere cadentes

60

Ipsi aliquando pias divino munere sedes

Coetibus ascripti caelestibus ascendamus?

At sua versutos se fallit opinio saepe,

Et siquid veri docuit callentior usus,

Illa cohors infida tamen livore profano

65

Mille per ambages qui consuluere fefellit.

Hoc tu, Croese, probas, quicunque oracula nosti;

Et qui Thessalicis cavit semotus ab armis

Appius, Euboica visurus fata sub ora.

Praeterea quis nam - si dicere vera licebit -

70

Hostibus invisis iratus profuit unquam?

Tu mihi fatiloquos, nebulo, mentire prophetas,

Qui quod longa dies et multus debuit usus

Tradere, nec ventos noris, nec fulgur, et imbrem

Praedixisse satis, segetis nec saemina laetae.

75

Si sapis, ergo, sile. Nobis accendere bilem

Desine: namque tumens stomacho mihi nausea surgit.

Nam, quem tam multo iactas, tibi nomine fastum

Debuerant humilem totiens mendacia cunctis

Cognita, dum lusi nummos tribuisse dolerent,

80

Reddere iantandem vique affecisse pudoris.

Non mihi pacatos populos omnemque futuram

Italiam, fallax, instanti sole canebas?

Ecce, vides: Mavors furit undique concutit urbes

Egregias, immane Tonans sua fulmina torquet.

85

Hinc fore dicebas ut musas omnis et artes

Pacis et ingenii, pauper cum divitis arca

Concordi studio coleret sub legibus iisdem.

Incrementa suis locuples quam maxima rebus

Attulit in foenus penitus coniectus avarum;

90

Pauper castra petit, victu tristique coactus

Sorte, miser, trucibus forsan moriturus in armis.

Non musis locus est, non artibus ullus honestis

Fertur honos; turpis late dominatur adulter

Flagitio quisquis valet improbus; omnibus ille

95

Est maior praestatque piis sceleratus et audax.

Nil igitur veri tua nobis dixit Erichtho.

Ergo sile, atque bibens, gaude vinosus Haruspex!

Nam vim melliflui, quam tu fore posse negabas

Forte tibi metuens bibulo, mea dolia musti

100

Ingentem servant, madidus cum stertis in astra.

 

5. 5hecatosticha quinta

Assentare, Colax, et blande cuncta locutus

Semper adularis. Nam siquid fabor inepte

Forsitan, ut dubius temptem penetralia mentis,

Stulte, tuae, tanquam dictum sit protinus apte,

5

Arrides. Siquid laudavero, laudibus effers.

Rursus idem siquid turpi sub crimine ponam,

Id dignum censore refers. Contraria verbis

Quae sentis, infide, modo non dicere nostris

Non audes, potius sed, fallax, ore maligno

10

Affirmas. Gestum totius corporis, audax,

Componis, fingisque sonos, nec cernis ut omne

Detegit, infelix, pectus tibi vultus, in ore

Qui quodcunque latet, signis expromat apertis.

Magna quidem vis est naturae: moribus illam

15

Depravare malis nulli data tanta potestas,

Quin sese tandem laqueis vinclisque soluta

Efferat in faciem, ac ficti mendacia cordis

Quaeque latent penitus simulataque cuncta revelet.

Ridiculo ducis me, perfide, visus amicus,

20

Nec cessas simulata loqui; mihi raetia semper

Tendis ut in fraudem lapsus tibi dona protervi

Ingenii pendens, grandi fusoque cachinno

Delusus per te, toti sim fabula vulgo.

Non me, crede, latent quae multo structa labore

25

Occulis ingenio; sunt nobis lyncea quae nil

Lumina trans Alpes patiantur et Aemum.

Quinetiam siquando putes simulata loquentis,

Quo simulans nobis certo capiaris elencho,

Tunc mutas sermone vices contraria nostris

30

Dictis dicta ferens; quod si nos bile moveri

Credideris rursum vertens sermonis habaenas,

Obsequeris, fallax, etiam simulata profatus.

Me laudas coram; quod si te forsitan ullus

Vir roget absentem, mihi quem dubitaris amicum,

35

Omnia das vitio, nequam me dicis et unum

Quo de verba quidem non sint faciunda probatis.

Siquis me rursum verbis lacerarit iniquus,

Invadis coram petulanter et invehis, audax;

Mox sequeris properans abeuntem, pluribus orans

40

Mitis ut ignoscat, qui sis obnoxius aere

Migrandi auxilium tuleras quodcunque coactus,

Sin mihi quod debes velit is dissolvere, flamas

Illicet educes, quis meque meosque perurat,

Adiurasque palam nequid prorumpat in auras.

45

Assentator ait tibi si discrimine vitae

Certandum fuerit, se nullum morte periclum

Detrectarurum; quod si excandescere quemquam

Viderit, iratus metuens ne tendat ad arma,

Proripiens clam se, medios te linquat in enses

50

Et lateat saevum donec cessisse tumultum

Audierit, gladio qui post armatus et hasta

Ac multo sudore fluens, rubicundus anhaelans

Fit praesens tanquam spoliis honeratus Achilli.

Quo praesente tibi iurgia moverit uxor,

55

Is monet iratam munus non esse modestae

Coniugis egregium sic appellare maritum.

Quem postquam sensit templum petiisse forumve

Solam solus adit. Se primum purgat et ultro

Furta viri permulta refert, quae finxerit ipse,

60

Paulatimque animum mulieris temptat et illum

Damnat ut ingratum. Post iniicit esse puellam

Quae sibi rivali modo dixerit: "Omnia vobis

Dispare fortuna video cessisse: decoram

Ille habet uxorem, deformis contigit ipsi

65

Atque insulsa tibi; decies ubi fixeris hastam

Surgis adhuc longo repetens data vulnera ferro,

Ille autem postquam binos vix intulit ictus

Mox hastile cadit, quod vix in vulnere noram".

Haec et multa dolo memorans, advertere vultum

70

Intentis oculis non cessat, callidus, unquam;

Quique suis postquam sentit iam consona votis

Omnia, per Veneris componit foedera dextram,

Assiduisque hominem probris illudit amicum.

Idem si flores opibus, si fercula septem

75

Viderit in mensa quae multo fulgeat auro,

Quottidie celebrare fores et limina certat:

Mane salutatum vix dum fugientibus astris

Advenit, expectans primae ad frigentia portae

Vestibula ut, primum pateat cum ianua, servi

80

Illic se stantem videant referantque cubanti

Orati domino. Sed postquam serius exis,

Quam belle valeas iterumque iterumque rogando

Ingeminat, rugas quo vestis pendeat apte

Arte locat leviterque pilum (si forsitan ullus

85

Insideat) tollit, laudans cultumque togamque,

Egressumque domo comitatur, et omnia praestat

Obsequia ad nutum. Redeuntem passibus aequis

Deducit mensamque iubet cupasque parari;

Nullo opus hortatu est, discumbit protinus, ursas

90

Ieiunasque fame superans et more Lyciscas.

Sin infida tibi faciem fortuna serenam

Mutavit liquitque ratem nutare per aestum

Saeva procellosum, volucri fugit otior aura

Iste Colax, nulli scelerum feritate secundus,

95

Teque vel in primis ingrati criminis effrons

Accusat, dicitque malum, te multa benigno

Insimulat debere sibi, quae solvere postquam

Negligis, iniustus, veterem se pluris amorem

Ducere quam censum: nam ne se tristis egestas

100

Opprimat incautum, te nolle diutius uti.

 

Hecatosticha sexta

"Non mihi sufficiunt nummi: nam vestis et esus

Ac potus loculis non est contentus avaris.

Est uxor natique mihi famulaeque decorae

Ac famuli, qui multa petunt et semper anahelant;

5

Sunt et equi et mulae; dein venatoria latrat

Turba canum, quibus est cultusque parandus et esca".

At numeres etiam mures pulicesque pedesque,

Et quascunque animas paries complectitur intus,

Adducasque licet cepos vulpesque luposque,

10

Et quem tam longum Ptolemaeus paverat anguem.

Non tibi sufficiunt nummi? Sit sobria primum

Tota domus, famulos pro censu pasce, iugales

Mitte, canes habeat sine qui mole noverat esu

Actaeon; Tyrias nequeas si ferre lacernas,

15

Fer Minthurnensi textas de vellere; potu

Vtere quo pedibus quo mentis acumine constes

Ipse tibi, Creten vitans Cyprumque Rhodumque.

Tot tibi quid poscas famulos? Meminisse Catonis

Si libeat, servos non pluris quinque potenti

20

Duxit in imperio, quorum dum ditior unus

Mancipia emisset, clam sese protinus illum

Strangulat. Evertit quisquis Carthaginis arces,

Scipio magnanimus, vitam nihil emit in omnem,

Et qui militibus tribuisset pondera fulvi

25

Auri tot dono, sibi nil nisi nominis auram

Servavit. Fundos sibi quot possederat olim

Regulus aut Paulus, qui tanta laude triumphos

Gesserunt? Qui rapa gravis dux praetulit auro,

Samnitis monuit minimis quam vita proborum

30

Sit contenta bonis. Nam si te stragula Croesi

Persarumque epulae, si balteus ille superbus

Quo periit Turnus, variis si purpura gemmis

Delectat, nullis unquam contentus abundes

Divitiis. Aedes dum vis educere caelo

35

Marmore de Pario, te decoxisse necesse est.

Qui tot pascis equos, Diomedis, stulte, cruorem

Oblitus, meminisse tui, meminisse tuorum

Non potes? Hispanis nam mulas cedere praestat

Qui caudis illas didicerunt reddere mitis.

40

Si pergas servare modum, quem deseris omnem

Nil tibi defuerit. Quod si te forte dolosi

Destituant nummi, fugitivos temne, nec aegris

Insectare animis; irarum turbine ferri

In nequam famulum dominum sic dedecet aequum

45

Vt decet in frugi se monstravisse benignum.

Non tibi sufficiunt nummi, qui forte sequaris

Quod Crassum dixisse ferunt, si fructibus omne

Agmen alas quos ferre queat vix Lydius amnis.

Prodigus insipiens nunquam ditetur in omnes

50

Effusus ratione carens. Cur eroget ullus

Ipsum etiam vivum? Quid non seseque suumque

Norit equum, quem sessor agit, quo poplite longum

Carpat iter? Calcem qui non metitur, anhaelans

Deficit in stadii non nunquam pulvere primo.

55

Hinc fera seditio, fallax hinc factio surgit,

Hinc miles Syllanus avet nova bella, Cethaegus

Hinc furit, hinc fabricat tristes Catilina tumultus.

Foenore difficili fuerit qui obnoxius ulli,

Quo dissolvat, inops, hominesque deosque fefellit.

60

Hic furtis inhiat, rapit is, sed decoquit ille;

Hic patriam prodit, leno fit coniugis alter

Prostituitque probri nullo discrimine natas;

Omne audet subiisse nefas nullumque recusat

Flagitium, quisquis nummos, ratione relicta,

65

Effundens alios petulans aliosque cupivit.

Hoc autem caveas, si vita et moribus ipsum

Sic te compones, ut nil te posse putaris

Quod non posse scias. Vires dum temptat inanes

Languescens aetate Milo, subit ora luporum.

70

Omnibus in rebus quidquid mediocriter audes,

Nunquam errare queas. Ne te ferat ipsa cupido

Praecipitem, fraenare para: quae dedita ventis

Corda procellosis fuerint, facibus protervi

Corporis horrendis, semper sub fluctibus errant

75

Flagrantique salo, nec amoena pace potiri

Vsquam tuta queant, glacieque premuntur et igni.

Quod si fraena reges animi transversa petentis,

Ordine si recto vitae moderabere cultum,

Haud tibi deficiant nummi, sed semper abundes

80

Sufficiasque illis tibi quos satis esse negabas.

Interea, monitis aures paulisper amicis

Si praebere velis, cura semotus ab omni,

Cognoscas opibus quibus ipse et qualibus unus

Affluis. An nescis te, qui nihil ante fuisses

85

Aut nihili similem, divino munere factum

Esse hominem membris septum mentisque capacem?

Vtque decem primo menses genitricis in alvo

Dormieras animique carens et corporis usu?

Mox autem postquam peregrinis redderis auris,

90

Vteris et sensu rationeque fraetus et illa

Vi mentis, regem qua contemplamur Olympi,

Paulatim cunctis reliquis animantibus unum

Te praestare vides, non solum corporis apta

Compage et forma, sed vi qua membra reguntur

95

Atque vigent. Nec enim species est membra secuta,

Sed speciem corpus, supero quae lumine fulgens

Valle sub umbrifera peregre dum fessa quiescit,

Debet opes secum patrias caelique repostos

Volvere thesaurus, quos solum dives habebit

100

Quisquis opes huius sapiens contempserit orbis.

 

Hecatosticha septima

Si te quis lacerat praesens ignobilis ore

Immundo, modice patiens convitia reddes

E stulto plane fatuum, quin ipse procacem

Se postquam norit deliravisse, resumat

5

Mentem forte bonam, seseque suosque protervus

Accuset mores, et te miretur ametque.

Sin superare modum pergant maledicta, memento

Qualis in oscoenum Thersiten fertur Vlysses:

Non verbis servile pecus, sed verbere multo

10

Discit iter plaerumque suum. Sin artibus uti

Non impune licet regalibus, ille Pericles

Occurrat, quicunque diem dum pertulit omnem

Qui se mille probris lacerarat, vespera postquam

Adventasset, eum duci sub lumine iussit,

15

Quippe suae cotem validam quem laudis haberet.

In venias etiam quibus obiurgantibus addas

Quo gravis ira cadat leni sermone pudorem;

Saevus in Eucliden Megarensem fata minatus

Iuratusque aliquis fertur, cui protinus ille

20

Iuravit contra: "Mihi tu placabere cura

Ingenioque meo, fiesque probatus amicus".

Sunt et nonnulli quis respondere necesse est,

Quo doleant aeque, dum seque suosque nefandis

Flagitiis mores agnorunt, dumque malignis

25

Laeticiam capere probris, quae tristia castis

Obiecere viris: Crispo sic Tullius acri

Respondit, magni sic os Demosthenis audax

Horruit Aeschines. Sed si me consulis, aude

Omne quidem placido maledictum pectore ferre,

30

Verbaque ne cura nullam portantia litem

Iacturamve tibi. Quaenam obiurgatio Christum,

Immortale bonum lumenque decusque deorum,

Liquerat intactum? Nonne hunc dixere voracem

Et seductorem? Quibus abstinere profani

35

Nequiciis? Quibus ille nihil responderat, ultro

Secum stulticiam gentis miseratus Hebraeae.

Contenmens igitur vanae convitia linguae,

Ne pulsere cave; quamquam vir maximus olim

In faciem caesus misere, nil rettulit unum

40

Praeter id in frontem quodcunque inscribere suevit

In statuis opifex: "hoc nobis fecerat ille".

Et nos musca levi tetigit si sordida morsu,

Arma iuvat sumpsisse truces, vindicta nocendi

Nulla satis: tanta est animi indignatio parvi.

45

Nunquam ego magnanimum fatear quem sola iuvabit

Vltio; contemnit praestans obprobria virtus

Ignoscitque libens fraudes oblita malignas.

Pelliden legimus magnumque Agamemnona, vates

QuosSmyrnaeus agit saevae per mutua linguae

50

Iurgia: turbati stomacho damnamus utrunque.

Praeterea siquis nos dilacerarit ineptum

Hostis apud vulgus, quae sit victoria tanti?

Nam si forte graves cognorint oris iniqui

Verba per insidias in nos diffusa, venenum

55

Livoris fluxisse putent, linguamque nocentem

Auribus offensi mox detestentur, et ultro

Diffugiant potiusve fugent moderamine certo.

Ast ego, dum mecum pravae convitia linguae

Dumque suis maledicta probris in pectore verso,

60

Nulla magis diro quae nos tutentur ab hoste

Arma dari video, quam quae paret aedita virtus

Moribus innocuis. Quid enim mendacia possint

Conspicuo nocuisse viro, quem tollit in altum

Vita per officium non illaudabile ducta?

65

Poggius immundo si forsitan ore momordit,

Tu laudes ostende tuas, hominemque loquacem

Temne, sinens quantum sus ore Boetia gestit:

Grunniat, ac doctae tradat praecepta Minervae.

Laida Penelope nunquam, nec Phocio curet

70

Timarchum pathicum; sapiens, seseque suoque

Iudicio, probitas animi quod reddidit ingens,

Contentus, vulgi nusquam pendebit ab aura.

Norit enim quae sunt virtutis praemia celsae,

Quae non vana suo dare possit opinio fuco,

75

Expressis sed vera notis sententia rectae

Mentis agat. Non hac sunt nobis praemia vita

Certa satis: nullus felix, nullusque beatum

Tempus agit. Caeleste bonum, quod summa potestas

Aeterno regit imperio, fert cuique laboris

80

Emeritam palmam, quam nullius oris iniqui

Virus atrox mutare queat, nec morsus edacis

Invidiae superare premens, vis laedere nulla.

Id tibi sat fuerit: quod te tua laudibus aedant

Dignum facta virum, quamvis tibi quisque nefandus

85

Det vitio, sana quae gesseris omnia mente.

Quo fit, consilium cordi si admittis amici,

Vt terrena sua spernens ludibria fraude

Ad superas oculos tollas sublimior arces,

Contemplans quam pulchra piis praemia factis

90

In certum congesta locum, quae calce suprema

Curriculi vitalis iter post rite peractum

Te maneant. Nec enim quisquam caeleste tribunal

Ore vel ingenio sollers fraudaverit unquam:

Illic sola valet nitidi narratio veri,

95

Simplicitas non ficta placet, dolus exulat omnis,

Insidiaeque vacant. Quin te reticente nec ipsam

Defendente tuam legum tutamine causam,

Ipse deumque hominumque parens ubi lancibus aequis

Solus quaeque videns expenderit omnia, rectum

100

Iudicium faciens reddit sua praemia cuique.

 

Hecatosticha octava

Consilio motus animi qui temperat acres

Surgentem reprimens fraenis moderantibus ignem,

Non minus is laudis quam qui nil tangitur ira

Promeruit. Quis enim segnem laudaverit unquam?

5

Ira malum horrendum, quo vix immanius ullum

Prodigium invenias. Quid enim non audeat ira?

Ira novercalis, animos dum saeva lacessit,

In scelus omne rapit, pectus dum rursus avarum

Invidiave ardens, aut ambitione superbum,

10

Aut in amore dolens, stimulis furibunda subactis

Incitat, omne simul, ius fasque piumque per omnes

Prosternat vaesana vices. Quibus inclytus armis

Amphitryoniades Megaram natosque peremit?

Quae, Medea, tuos vis partus sustulit? Atreus

15

Vnde lacessitus fraternis ponere mensis

Est ausus pueros, Phoebo fugiente, necatos?

Nam quid ego fratres memorem, qui fratre parente

Quique et ava genitrice sati, per mutua saevi

Vulnera se gladiis foderunt tristibus ambo?

20

Quin et, Virgilio si vati credis, Amatam

Haec eadem tigno suspendit causa furentem.

Insuper et Macedum tanto splendore tyrannus,

Cum nimia quandoque dolens excanduit ira,

Transfixit gladio qui se pietate colebat,

25

Vixque manus, amens, versas in viscera rursum

Abstinuit. Tantus dolor est quem suscitat ira.

Bilis Achilleos in quantum iecit amores

Dedecus atque probrum, magnus tibi monstrat Homerus.

Namque, ut terribilis sileam repetita Catonis

30

Vulnera, ridendum quam se Telamonius Aiax

Quamque iterum flaendum tam dira peste subactus

Praestiterit, Titan pariter decantat uterque.

Nam quid ego memorem dentes in morte cruentos

Per faciem, Menalippe, tuam? Pandione Progne

35

Si sata Cecropida, si Cadmo nata superbo,

Sique Althea ferox diras gessere parentes,

Quid mirer Furias et monstra immania nati,

Amphiarae, tui? Tristis quid vulnus Orestae?

Sed quid in humanis nugis per inania tempus

40

Verba tero? Primus fuerat quicunque creatus

De nihilo, penitus vinci cum coepit ab ira

Ingenti livore cita, mox omne rebellis

Per scelus exarsit. Nam quantas pectus avarum

Excierit flamas, docet is qui perfidus ardens

45

Bile cruci regem terraeque polique necandum

Tradidit, et laqueo simili se sustulit igne.

Est igitur nimius motus cohibendus, et arte

Multiplici moderandus, iter quo passibus aequis

Rectius incedat, ne se per confraga perque

50

Horrentis scopulos et praecipitata ruinis

Culmina deturbans magnis in cladibus erret.

Ira quidem medium quae callem servat, et omne

Extremum secura fugit, persaepe bonorum

Causa fuit secumque tulit laudemque decusque.

55

Nunquam ego qui nulla prostratus tangitur ira

Dignum laude putem; nam quem mihi frigida fructum

Segnicies afferre queat? Quis dicat inertem

Esse virum, cui nulla sui nec cura nec usus?

Corporis atque animi deiectio languida cunctas

60

Perdit opes vitiisque parat fomenta profanis

Omne sui molita nefas torpore soporis.

Nam quis desidiam neget hinc manare protervam?

Quam Laertiades fugiens quandoque peritus

Auribus obstrusis malo se vinxit abacto.

65

Et quamquam magnum secum turbatio mentis

Omnis ferre solet maiorque minorque periclum,

Malim equidem stimulis ad res agitarier altas,

Quam penitus sopno pressus iacuisse profundo.

Nil etenim natura potens, quae mente movetur

70

Emanatque dei, nobis infixit inane.

Quas tenuis animum scintillas fudit in imum

Aetherii vis summa poli ratione magistra

Si rexisse velis, nullum turberis in usum,

Quin potius longe tibi conduxisse per omnem

75

Et vitam et mores voti fateare potitus.

Quod si te flagrans movet iracundia, fraenis

Hanc compesce citus, ne se radicibus haerens

Firmet atrox. Vt vas servatum suevit acetum

Corrupuisse diu, sic iracundia pectus

80

Depravat servata nimis. Deliquit amicus?

Iratus nunquam delictum expendere noris.

Nobilis Archytas agros dixisse colenti

Traditur: "Afficerem te nequam, villice, digno

Supplicio, nisi me vaehementior ira teneret".

85

Si metus invadit, tibi te servare labora

Praesentem, totumque sagax metire periclum,

Cautus ut in medium tibi prospexisse proberis.

Laeticia gestire veta, nam caeca voluptas

Nequicias per mille vocat quos occupat hospes;

90

Nec dolor immensus sic te premat intus, ut omne

Consilium amittens quid agas haud cernere possis.

Euxini si forte ratis tua vecta per aequor

Bosphoron angustum cupit inconcussa subire,

Nec nimiis Boreae desperet fluctibus atri,

95

Nec rursus tacito nimium confidere ponto

Sic fidat, pelagus quo se vel mittat in altum

Vel petat infesti fallaces littoris oras.

Inter utrunque viam si certa lege capesses,

In portum securus eas, nec littus iniquum

100

Nec maris insidias damnans laetabere tandem.

 

Hecatosticha nona

Nos utinam falsos habuisset opinio, Munde,

Qua fore protulimus magnis te cladibus olim

Vrbem affecturum, cum primum plebe redisses

Corrupta in patriam. Vix dudum praeterit annus;

5

Ipse vigil cunctos aditus rimatus in auro,

Denique fallaces animos tibi callidus aere

Concilias grandi. Tenebras en moenibus atro

Infundis reditu, tremefactis civibus aufers

Lucis opem. Recte noctu, quam convehis, urbem

10

Ingrederis. Forsanne (pudor!) quencunque puellus

Amisisse procax meministi detinet aegrum

Vllus adhuc? Lucisne pudet? Quae monstra furenti

Pectore concipiens, cunctis extrema minaris?

Tigris adest immane vorans, in caede bonorum

15

Tota natat, rabidi ludunt in sanguine rictus.

Heu, miseri cives, quae tam truculenta subegit

Vos fortuna, decus Romani nominis ingens?

Consiliis decuit tum primum fortibus uti

Dum licuit, caeco dum trusus carcere, morte

20

Nil minus horrebat, dum se per membra trahendum

Mille modis trepido volvebat pectore Mundus.

Nunc spes una fugae pariat quae certa salutem.

Plebs ignava sequi victorem docta, cadentis

Contemnit, complexa tuos, fortuna, favores.

25

Nulla fides vulgi. Pedibus confidite, cives;

Hinc fugite, atque animas saltem servate ruenti

Incolumis patriae; pariet nam denique tutum

Naufragiis deus aspirans in tempore portum.

Interea vigilis oculos ad moenia semper

30

Dirigite, et patrias aedes versate frequenti

Mente, patres; quidquid libuit victoris iniqui

Insano cordi, nimia quod fulminat ira,

Vt factum censete animis. Turbatio pectus

Sic minus offendat, citiusque parata profanum

35

Vltio pro meritis perget punire latronem.

Carpat iter sibi quisque suum, quo rebus agendis

Consuluisse queat securius; ibimus et nos

Hinc propere. Nec enim nostras fore duco quietas

Pieridas, sicas inter virusque dolosum.

40

Opportuna igitur praesentibus una procellis

Excipiat me Sena, sibi tantisper habendum

Dum mare tranquiilum reddat fortuna deusve,

Aut alio solvens fluctus cum turbine linquam.

O mihi iam sextum, dulcis Florentia, solem

45

Per varias habitata vices multoque labore,

Inter et invidiae gladios et mentis avarae

Fulmina quae celsos potuissent sternere montes,

Tam forti servata manu iam parce morari.

Da veniam, sine me tandem capitique reique

50

Prospexisse meae. Livor mihi raetia tendit

Improbus; armatur diris accinta colubris

Tristis avaricia, et virus minitatur et enses.

Vxor cara mihi, sunt dulcia pignora nati;

Horum nihili rationem duxero, demens

55

Censear. Obstrictus magno tibi munere, nunquam

Delabi te mente sinam; tu praemia nobis

Contuleras, alii virtutis nomine quanta

Nulli unquam licuit tanto sperare favore,

In primisque meum cunctis in rebus honorem

60

Fovisti, laudem miris successibus augens.

Ah, pereant quicunque pia privare parente

Me semper studuere odio livoris avari!

Humanas versuta quidem sursum atque dehorsum

Res fortuna rotat, fluctu violentior omni.

65

At deus omnipotens nostri ludibria fastus

Riserit, expectans quas det sub tempore poenas.

Nam te, cara parens, patrio stimulatus amore,

Ardebam, fugique nihil ratione nec astu

Quod mihi perpetuum te conservaret in usum.

70

Hinc ego, perpessus vel mille pericula, vitam

Vix tueor, facie quod monstrat fixa cicatrix.

Non animi desunt mihi, nec fiducia recti;

Sed vis iura premit, periit cum legibus aequum,

Imperat iniusto passim furor impius ense.

75

Tempestas patriis cunctos a sedibus uno

Ordine saeva bonos extrudit; in omnia praeceps

Bacchatur divina suis humanaque monstris

Mundus ovans. Hic nos infensus servat, inulti

Quod persaepe suas tulimus, quas intulit, iras.

80

Qui trucius nocuit semper, neque parcere novit,

Nec rursum nocuisse, odio inflamatus iniquo,

Cessat atrox, idem semper formidat et odit.

Siqua mihi dabitur laetis occasio rebus

Qua prodesse tuae possim, Florentia, sorti,

85

Cognosces nec abesse fidem nec ad omnia fortis

Atque alacris animos. Vtinam sit tanta fugatis

Illis cura tui, patriae reditusque cupido,

Quanto ego pervigili noctesque diesque labore,

Omne tuae pergam studium praestare saluti!

90

Ergo vale, caelo tellus gratissima, verum

Infestis lacerata lupis, quos caecus habendi

Ardor in omne vocat facinus rabiemque rapinae.

At tu, summe deum genitor, qui cuncta potenti

Imperio moderare tuo, vel pectora Mundo

95

Sana fero celeri collustrans lumine, praebe,

Atque probum iam redde virum patriaeque sibique,

Vel tonitru flamisque tuis et fulmine tactum

Horribili, tenebras adigens metuendus in imas

Cogito, mortales certo ut discrimine discant

100

Quam vitio praestat virtus iustique profanis.

 

Hecatosticha decima

"Quid, pater, ad Venetos satyram vultusque severos

Ire iubes? Calamo quid frustra tendis habaenas?

Nam quid apud Venetos satyra dignum? Omnia cedunt

Illic virtuti, vitio locus omnis et omne

5

Clauditur hospitium. Redituram mittis alumnam

Protinus elinguem. Quod si me iusseris Arnum

Visere, si Medicis mandes intrare penates,

Ibo equidem et velis remeantem comminus albis

Aspicies. Quidquid sceleris toto orbe ministrat

10

Infelix natura hominum, mox hospes ab uno

Ediscam Cosmo; referentem lingua vel ipse

Spiritus aut alius quivis me fortior usus

Deficiet nunquam, referam cantuque lyraque".

"I, celera, ad Venetos! Quae te dementia cepit,

15

Nata, quid insanis? Quae tanta oblivio mentem

Occupat? An nescis satyrae certamen utrunque

Mandari solitum? Satyrae vis inclyta iuxta

Invehit vitium, virtutem laudibus effert.

I, celera, ad Venetos, et sanctum nomen adora!

20

Cumque urbem attigeris pedibusque levata parumper

E primis campum gradibus progressa patentem

Sustuleris frontem, videas qua dextera magni

Principis aula iacet, quam celsa palatia miris

Insignita modis divique micantia Marci

25

Templa tenent mediam; qua sese ianua pandit

Aurea marmoreis sublata leonibus, huius

E regione gradus surgentes, passibus aequis

Huc propera, nec te venientem porticus alta

Detineat fulgore sui, sed proxima contra

30

Ostia, quae geminis semperque patentia valvis

Difficilis aditus nunquam praestare suerunt,

Ingredere; hinc dextris gradibus fastigia tecti

Summa sacri petito, cumque unus et alter eodem

Temporis articulo placido sese obvius ore

35

Obtulerit, causamque viae nomenque parentis

Quaesierit: "Veneto sum civi nata Philelfo.

Huc legata feror, Francisco principe natum

Iussa peto; mites Iacobi ostendite vultus".

Haec effata, sile. Nam nec certamine multo

40

Est opus. Egregium vix haec effata videbis

Occursu iuvenem facili similemque parentis,

Et gratum aspectu, linguaque animoque benignum.

Huic refer: "O genitus magno genitore, verendi

Quem Veneti statuere ducem patriaeque parentem,

45

Foscara progenies, tibi me legavit amicus

Affectusque tibi; paucis si attenderis aures,

Perspicies veri quantum sit robur amoris.

Commoda magna tibi rerum natura creatrix,

Maxima fors, tribuit; sed nec solet illa peremnem

50

Aeternumque alacris florem donare iuventae:

Deflorescit enim morbo vel rebus acerbis,

Aut saltem senio, roburque amittit et ignem.

Quos autem fortuna solet deludere ludos,

Mille exempla tibi: canat haec tibi cuncta vetustas

55

Quottidieque novi casus regumque ducumque.

Praeterea nullam fortunae commoda laudem

Prestiterint nobis: laus est in corpore nulla.

Non etenim nobis laudi sunt quaeque fateri

Nostra minus quimus: nam nec sunt nostra putanda

60

Quae nemo praestare valet. Quem ceperit ullus

Laudis amor, petat hanc ex sese, luceat intus

Vis animi, mentis rutilans et fulgida lampas

Splendeat, ac radios longe lateque coruscans

Emittat, doceatque aliquid, vel corpore maius

65

Aut animo melius multoque beatius illum

Humano generi divumque hominumque parentem

Inspirasse Iovem. Nec enim divinius esse

Mente potest quicquam. Nam sicut corpore servat

Sese animus, sic mens animo servatur et haeret;

70

Cumque senex Samius numerum qui se ipse moveret

Esse animum statuit, numerum statuisse putatur

Mentem ipsam. Deus haec eadem fuit unica magni

Socratis; haec eadem sic omnibus aethere ab alto

Vna data est, ut cuique suus datus ordine certo

75

Est animus. Quare, si te nomenque decusque,

Dulcis amice, iuvat, vera si laude moveris

Quae tibi venturum semper revirescat in aevum,

Delige magnificam morum mentisque potentem

Virtutem. Tecum noctes meditare diesque

80

Quod Phoebo plaudente canunt; nam maximus ille

 "Γνῶθι'λέγων "σαυτόν". quidnam dixisse videtur?

Nempe animum ut noris, animoque et corporis umbra

Quae mox intereat, sic te constare putaris

Vt quaecumque animum vis intima moverit alti

85

Aetheris in patriam tandem reditura, labores

Diffugiat nullos, nec se per inertia volvat

Otia, ne Ditis viscoque et sordibus atri

Intercepta iacens in cunctos lugeat annos.

Quae natura tibi primordia tradidit altum

90

Ad probitatis opus, cura omni omnique labore

Si pia prosequeris, clarum tibi nomen in orbem

Diffundens superes summum licet ipse parentem.

Fortunam modo, amice, tuam moderare, beatos

Interdum quae saeva solet temptare per omnis

95

Horrisonos fluctus scopulisque allidere duris.

At tu fraena manu multa rege, providus, arte,

Adversis nec vela Notis concede trahenda.

Viribus utendum est, tibi quas laudabile praestat

Ingenium; ratione tuis in rebus et acri

100

Vtere consilio, si vis te dignus haberi".