Nicola d'Este carmen

Testo base di riferimento: G. Resta, 1976


De ortu, obitu et vita larvarum
pro Sucino Bentio suo
ad Nicolaum Marchionem Estensem

Larvati dicunt, princeps animose, salutem,

      Marchio, quos genuit desidiosa Venus.

Nos uno partu, nulli coniuncta marito,

      Parturiit caeca lucida nocte parens,

5

Et nobis geminas facies oculosque quaternos

      Confinxit celeri composuitque manu.

Hinc Lachesis timuit cuicumque revolvere fila

      Per geminos fusos per geminasque colos.

Fata deam flentem sunt et miserata timentem

10

      Et statuere uno funera nostra die.

Tandem nostra parens divos et fata rogavit,

      Nec potuit lacrimis fata movere suis,

Sed sibi deflenti nos concessere renasci

      Postque mori, annalis conficiendo iocos.

15

"Vita brevis sit, laeta tamen, sat mensibus unis,

      Dixere, ut Lachesis stamina pauca neat.

Larva oculis oculos comedat digitosque nitentes

      Cum digitis, crescat semper edendo fames.

Protea Vertumnumque patrem Dryopemque sequantur,

20

      Censores habeant undique mille senes

Et dicant quaecumque velint impune loquentes,

      Sive iocosa velint, sive pudenda velint.

Bacchus avus: celebrent sua dulcia templa nepotes

      Larvati, epotent munera lauta patris".

25

Cum spatium vitae breve sit, Venus ipsa medetur

      Huic morbo cantu, saltibus atque lyra;

Et nos edocuit citharam sua verba sequentem

      Artificesque pedes organa docta sequi,

Et iussit nos tela pati, quaecumque Cupido

30

      Coniceret: nobis dux fuit ipse datus.

Nos monet hoc versu noctuque dieque canendo

      (Aspera non illi vox neque rauca manet):

"Si vixit paucos, multos si vixerat annos,

      Saxeus ille fuit, qui sine amore fuit.

35

Nil Iove maius erat, nil et Iove maius habetur:

      Coepit amare puer, nec sine amore senex".

Sed quoniam nobis est vita brevissima, ludos

      Ipse velis, festos et celebrare dies.

Marchio concelebra, heroum clarissime princeps,

40

      Qui laeta efficient funera nostra iocos.

Formosae pulchraeque petant tua tecta puellae,

      Est quibus aurata et candida vestis honos,

Et cunctae Veneres, tua quas Ferraria nutrit,

      Et si qua auratis vestibus una decor,

45

Vt digitos digitis possint coniungere nostris,

      Ad citharam ut possit quaeque movere pedes.

Haec si praecipias, ex Gaio fonte Camenas

      Traducam ad clari brachia longa Padi.

Maiorum laudes, titulos et gesta tuorum

50

      Illustremque domum et te, Leonelle, canam.

Dii tibi dent quaecumque velis, quaecumque rogabis:

      Asper qui fuerat sit tibi mitis Amor.

Dii te perpetuent, cuncta et per saecula laetum

      Reddant, nec subeat vita beata necem.

55

Vnum oro: nostros iocundo lumine versus

      Perlege; Sicanios incipe amare viros.

 

Nicolaus Marchio Estensis
ad Succinum Bentium et Marrasium Siculum

Vos laetis oculis, laetis complector et ulnis,

      Laetitiae nati laetitiaeque patres.

Vos pax dulcis alit placidusque per otia risus,

      Vos iocus et ludus, vos comitatur amor.

5

Talis nostra deos Ferraria fertilis optat,

      Cum lascivus ager urbsque canora salit.

Non ego vos claros obscura nocte creatos

      Crediderim: melior iactat origo suos.

Nam vates celeber, tragici decus ordinis, olim

10

      Aeschylus in scaenam multa notanda tulit,

Inter quae larvam mimis pulchrosque cothurnos:

      Sic locupletat eam versibus atque habitu.

Hinc personatae primum sonuere Camenae;

      Nutriit ast larvas insidiosa Venus.

15

Palpat amans, loquitur tractatque licentius artem,

      Dum larva, ut clipeo, retia operta iacit.

Nec minus antiquus larvam tibicen habebat,

      Quom festos coluit maxima Roma dies.

Larva oritur ceu myrrha, croci, rosa, lilia, odorae

20

      Ceu violae: cessant tempore quaeque suo.

Pectoribus tacitis generosi vivit amantis,

      Pascitur haec venis, cordibus ipsa viget.

Ergo patres nacti tales, his moribus alti:

      Ad nos non pudeat ferre gradum propius.

25

In primis magno veniens Vgone parente,

      Quem Phoebus lustrat quemque Minerva colit,

Insignis Succine veni, comitante poeta

      Marrasio; Musis regia nostra sonet.

Ocius hic adsint ornatae faxo puellae,

30

      Narcissi plures cumque Helenis Parides.

Cantibus et cithara saltus agitate decoros,

      Vt satyri cunctos exhilarate choros,

Virgo senex vir nupta, ioco invitante procaci.

      Huius laetitiae quo meminisse queant,

35

Intentus cunctos citat, ecce, Cupidinis arcus:

      Si fugiant, laesus vulnera acerba dabit.

Is namque imperium terris exercet et undis

      Inque deos omnes: sola Minerva vacat.

Huius signa subit quisquis victricia miles,

40

      Membra senex fiet, ast animo iuvenis.

Dum sinit ipsa dies, dum vestra decentius aetas,

      Carpite iocundo gaudia plena sinu.

Aspicite ut celeres serpant ad tempora cani,

      Quis modo caesaries flava nimis fuerat.

45

Aspera mox veniet dapibus regina severis,

      Quae luxum frangat, corpora tota domet,

Vrgeat edicto sensus frenare petulcos,

      Ferre sitim et duram viscera nostra famem,

Post cantus lacrimis sanctos audire prophetas

50

      Et nudo ad templa saepius ire pede

Atque oculis castis alienam cernere nuptam,

      Stringere labra simul nullaque vana loqui.

Dum datur ergo animis manifesta licentia vestris,

      Lascivum moveant ora, pedes, oculi.

55

Dulcior interea gnatus pia cura parentis

      Sit Leonellus ovans saltibus atque ioco,

Promptior ut Musas ac Pallada deinde revisat:

      Intermissus enim fit labor ipse levis.