Saphos

 

Caliopes

Quid, puer, has inter lauros stultissime, queris,

Nunc has nunc illas carpens? Temerarie, nescis

Sacrilegum violare nemus nisi conscia Quiris

Optatas frondes merito concesserit ante?

Aristeus

5

O scelus! ex minimis tris forsan captus odore

Excerpsi. Seu nympha loci seu sis dea, nostras

Excute tu quercus ac omnes collige glandes.

Caliopes

Cogis ut in risum veniam. Sic, obsecro, quercus

Equiparas lauris? Non illas Iuppiter olim

10

Extulit in tantum, quanquam sibi prisca dicarit

Illas religio. Nescis, stolidissime, porcis

Serventur glandes et laurea serta poetis?

Quos nemori fontique sacro pulchrisque Camenis

Et cytharis plectrisque suis prefecit Apollo.

Aristeus

15

Ergo sacrum Phebi nemus hoc, pulcherrima virgo?

Nescius optatum teneo. Quis denique prestet

Quo visurus eam laudatam carmine Mopsi

Egregiumque gregem vatum nymphasque canentes?

Caliopes

Quid queris, nemorisque mei quid conspicis umbras?

Aristeus

20

Vt videam Saphon. Nostin? Da, nympha, recessus

Quis nunc lenta diem vertat ludendo per herbas.

Caliopes

Quid tibi cum Saphu, cum sis puer atque subulcus?

Aristeus

Heu, quid? Quid iuveni credis cum virgine pulchra?

Vror et amplexus cupio, turmasque reliqui

25

Invisam ut videam, nec quorsum querere novi.

Caliopes

Tu cupis amplexus Saphu? Nunc sydera lambant

Quos trahis ipse sues volitentque per ethera vulpes,

Grux trahat ac anser pariter per rura quadrigas!

Si memini, tu nuper haras mundare solebas,

30

Et scabiem morsusque canum seu vulnera veprum

Nunc manibus purgare palam nunc gurgite turpi,

Vnguine nunc vario succisque potentibus atque

Galbaneis fumis nigrique bituminis offa;

Viribus ellebori stillaque dolentis amurce

35

Vel potu tristes alvi depellere sordes,

Ac herbis variis formare volutabra porcis:

Et nunc Saphon amas? Expectet te quoque Pallas!

Aristeus

Erras; Argus erat. Sed quid non Saphon amarem?

Me Galathea diu, me quondam Phyllis amavit,

40

Et mollis lanugo genas nunc serpere cepit,

Tradidit et calamos nobis Pan doctior olim

Et cantus docuit. Nec plebis fece creatus:

Cyrenes genitrix est nobis, thessala nympha;

Nomen Aristeus; glandes et mella vetusti

45

Archados accipio nemoris. Te nosse putabam.

Caliopes

Nunc ego te teneo. Sic est, novisse decebat.

Ysmarius tu grandis eras, tu Critis es Yde!

Non ego te vidi pridem vulgare canentem

In triviis carmen, misero plaudente popello?

Aristeus

50

Vidisti, fateor. Non omnibus omnia semper

Sunt animo, puero carmen vulgare placebat.

Illud Lemniadi claudo concessimus; ast nunc

Altior est etas, aliosque monstrat amores.

Caliopes

Ecastor! memini, nuper dissolvere linguam

55

Vix poterat Bathos; subito nunc culmina poscit

Parnasi, stolide captus fervore dearum,

Factus Aristeus. Sed quid non fecit Olympus?

Aristeus

Quid loqueris nunc ipsa tibi? Da, nympha, precamur,

Virginis antra mee; crucior, me fervor adurit.

Caliopes

60

Querere credo putes Phyllim seu forte Lupiscam,

Quas nemorum pomis trahitis quandoque per umbras.

Hec dea, magna quidem, paucis et cognita dudum.

Aristeus

Meonius pastor potuit vidisse Tonantis

Consortem natasque duas sub quercubus altis,

65

Exuviis nudas: quid non ego cernere Saphon?

Caliopes

Sic illis visum. Dic, tu quo noveris illam?

Aristeus

Minciedem Silvanus heri, qua Sorgia saxo

Erumpit Vallis currens per devia Clause,

Convenit, placidaque simul sedere sub umbra

70

Ylicis antique. Quos postquam fronde virenti

Vmbrasse esculea frontes et carmine vidi

Certantes ambo ferrent super ethera cantu<m>,

Accessi: et tacitus mediis vepretibus altis

Delitui, porcis Gethe siliquisque relictis.

75

Laudibus hi Saphon, resonantibus undique saxis,

Vocibus et calamis pariter super astra ferebant.

Miratus, fateor, confestim a Phyllide mentem

Diverti, sensique novos ambire furores

Intentum modulis pectus; captusque repente

80

Exquiro Saphon, cupiens quibus ipsa moretur

Antra videre oculis. Quid si tu forsitan esses?

Nam gestu facieque deam verbisque fateris.

Caliopes

Non ausim, iuvenis, Saphon me dicere, cum sim

Obsequiis iniuncta suis. Si inspexeris illam,

85

Longe aliud dices. Verum tibi maximus instat

Ante labor. Nimium celsos intratis amores

Precipites, cum turpe nimis sit vertere gressus.

Aristeus

Quid Saphos, si tanta tibi reverentia vultus?

Non equidem silvis Phyllis, non Delia celo

90

Pulchrior. Ast nobis nomen, pulcherrima virgo,

Pande genusque tuum, si nostras venit ad aures.

Caliopes

Caliopes vocitor, magni Iovis inclita proles,

Castalii nemoris custos fontisque sonori;

Vt reor, omnino vestris incognita silvis.

Aristeus

95

Imo equidem memini: grandis sic ante canebat

Minciades grandisque simul Silvanus in antro.

Tu silvas resonare doces, tu maxima Saphu

Voce refers concepta sacri tibi pectoris hausta.

Sed dic quas teneat sedes pulcherrima Saphos.

Caliopes

100

Panis nata dei celsum tenet optima Nyse

Saphos, gorgonei residens in margine fontis.

Huius sydereos oculos faciemque serenam

Concessum paucis dudum vidisse bubulcis;

Laurea serta tegunt et velum frontis honeste.

105

Cuius in obsequium circumsumus inde sorores

Pyerides omnes; sibi cantat pulcher Apollo.

Aristeus

Quid montes habitat Saphos? quid respuit urbes,

Quid faciem formosa tegit renuitque videri?

Caliopes

Hec sibi, dum vigilat, nemorum meditatur honores,

110

Atque sedens fuscos Plutarci visitat ortos,

Concipiens nigre fletus et dissona silve;

Vel pelagi secreta notat lucosque sub undis,

Phorcinidumque choros trahit et persepe napeas:

Vel petit elysios colles et gramina leta

115

Conspicit et placidos flores frondesque virentes

Ac avium cantus et pulchri sydera celi,

Visaque sublimi complectitur omnia plectro

Et viridis complexa libri sub tegmine ponit.

Anne putas vulgus stolidum seu garrula turba

120

Auritos tondens asinos permitteret ista?

Non equidem: clamore gravi, dum stringeret hyrcos,

Omnia turbaret. Montana ergo ocia duci

Pace sibi plena expetiit mea fulgida diva;

Et quia quos querit frustra lasciva puella

125

Chyroni flores pedibus calcamus euntes

Vere novo, Saphos celso se condidit antro

Atque sacros lauro texit castissima vultus.

Aristeus

Vidi ego conflantem carmen celeste Aracintho

Pastorem celebrem primo, tandemque cicuta

130

Sublatum; et latiis se pulsum vidit ab arvis

Qui penos septis contriverat ante leones.

Sat vidisse oculis semel est mirabile quodque.

Caliopes

Sic est, sic sanctum nimio contemnitur usu.

Preterea vultu quidam carpsere minaci

135

Innocuam maculisque piam depingere frontem,

Si possent, ausi; que postergasse necesse est.

Aristeus

Imo age, nympha, precor; maculas ostende nefandas.

Caliopes

Mendacem et stupris fedam morumque ruinam

Hanc plures dixere deam, scenasque colentem

140

Dixerunt alii mimamque ambire theatra;

Soccos nonnulli damnant veteresque coturnos:

Hi, superum fidibus dicunt quia cantet amores

Et facie ficta gestus designet avitos,

Pellendam patria quasi regnans occupet urbes;

145

Syrenam vocitant alii lucrique voracem,

Cum nequeant renuantque suos cognoscere cantus.

His etiam commota, volens sua culmina servat.

Aristeus

Dum porcam Cereri, Bacho dum cedimus hyrcum,

Forte graves vino ludentes talia quidam

150

Eructant curanda parum, pereuntque per auras.

Caliopes

Non sic; conati nemorum maculare priores.

Aristeus

Qui, precor? An sano tanta est insania cuiquam?

Caliopes

"Ericolas" tales merito dixere veterni.

Aristeus

Non satis accipio qui sint. Tu, credo, Platoni,

155

Nympha, putes nunc verba loqui magnove Ligurgo:

Rusticus et paucis assuetus, nympha, rudisque.

Caliopes

Qui nuper raptas pecudes ex ore luporum

Dentibus excerpunt, magnos audentque boatus

Vendere simplicibus; qui sese noscere causas

160

Infecti pecoris, fontes herbasque salubres,

Et celi mutare vices nemorumque fatentur;

Qui superum sedes describunt voce superbi

Et sentire deum sensus causasque moventes

In silvas fulmen, sacra atque piacula dicunt.

 

Aristeus

165

Quid, precor, agricolis est cum pastore? Per agros

Ille boves terram cogit rescindere aratro,

Hic cogit virga pecudes in pascua; cogit

Vinitor ut certo consistant ordine vites,

Lac premit iste manu quod sumpsit ab ubere pingui:

170

Rancidulus nil ergo videt de iure bubulci

Rusticus, et pastor nescit de more bufulci.

Nullum sorte sua contentum liquit Erinis;

Hinc peragunt rixas tauri sevique leones.

Sed da, queso, viam qua possim lenius alta

175

Scandere Parnasi Saphonque videre canentem.

Caliopes

Turbavere quidem vestigia longa viarum

Et nemorum veteres rami cautesque revulsi,

Implicite sentes pulvisque per ethera vectus;

Velleris atque fames et grandis cura peculi

180

Neglexit latos montis per secula calles.

Hinc actum ut, scrobibus visis, in terga redirent

Iam plures peterentque suos per pascua fines.

Aristeus

Non ego convertar facilis; nam sepe nivosi

Conscendi rupes pedibus scopulosque Lycei.

185

Omnia continui superant, michi crede, labores.

Caliopes

Vicit et ingenium vires: non talia quivit

Exuperare labor. Frustra sudavit in altum

Ferreus Arpinas, calamis et voce sonorus.

Aristeus

Mens illi non ista fuit nec carminis ardor.

190

Nascimur in varios actus, quos optima virtus

Si sequitur, facili ducetur ad ultima cursu.

Caliopes

Si tibi tantus amor fontis Saphuque videndi,

Accipe consilium: nam quenquam ducere nobis

Ipsa quidem vetuit Saphos, et lege perenni.

195

Solus inaccessum potuit conscendere culmen

Nuper Silvanus, nobis nec carior alter

Minciadis post fata fuit; non pastor Opheltis,

Aonii pecoris stragem qui carmine pinxit.

Hunc adeas; dabit ipse tibi quibus usus amicis

200

Et quibus ipse viis conscendit culmen amatum.

Aristeus

Ibo quidem et geminos mecum portabo suellos,

Silvanum si forte queam divertere donis.