1. ad Gulielmum Monioium Angliae baronem
carmen asclepiadeum

Monioi, procerum, iudice me, decus,

Aut quos Albioneus Nereus alluit,

Aut quaevis regio culta viris alit,

Qui cunctis merito diceris omnium

5

Maecenas, Clarii fautor Apollinis,

Non tu turba tui quod facit ordinis

Doctae posthabitis Pallados artibus

Elumbam Veneris militiam colis,

Damnosamque avide non iacis aleam

10

Nec noctes posito continuas mero.

Sed cum sis proavis nobilibus satus,

Et census tibi cum suppetat -haud tamen

Istis par animis et meritis -dies

Et noctes operam das studiis bonis,

15

Post exercitium atque id breve martium,

Electi in manibus sunt tibi codices,

Quo praeclarius aut suavius est nihil.

Namque aut sancta legis dogmata Socratis

Quis nos ad superos evehimur prope,

20

Aut spectas hominum saecula et est tuis

Subiectum omne oculis, dispositum velut

In quodam amphitheatro, Iapeti genus,

Immo et principium quo tegimur globi.

Cuius si libeat discere fabricam,

25

Spectas ut bonitas summa Deo insita

Formam turpe Chaos sumere iusserit,

Et pugnam veterem dispulerit suum

Rerum seminibus constituens locum,

Ornarit variis ignibus aethera

30

Impleritque suis cuncta animantibus,

Nec mundi vacuam particulam incolis

Esse ullam dederit, maxima portio

Humanos oculos effugiat licet.

Spectas ut figulus praeterea bonus

35

Divum finxerit et nos in imaginem,

Atque ignem aethereis sustulerit plagis.

Morborum segetes unde homini volunt

Aerumnasque datas, saecula ut aurea,

Mox argentea, dein aenea, plenaque

40

Postremo scelerum sint sata ferrea,

Vt quae Marte pari cum vitio diu

Pugnavit probitas se dederit fugae.

Hic si humana velis nostraque persequi,

Cernis bella hominum perniciem gravem

45

Fortunaeque vices et varios iocos,

Vt sceptrum Assirio Medus ademerit,

Vt Perses itidem hunc sub iuga miserit,

Et Persen Macedo et rursus Agenoris

Sparten sed gravi proruerit nepos.

50

Terrarum imperium quod fuerat vagum

Diffractis Libyes viribus aemulae

Vt demum Aeneadis cesserit omnium.

Vt nec perpetuum hic constiterit quoque,

Dirus nam framea sanguinea Gethes,

55

Istri colluvies, e Capitolii

Ac rerum Aeneadas culmine depulit.

Tum ferro datus est orbis et ignibus

Tum dextris data sunt cuncta rapacibus.

Tum Francus, toties sanguine quod suo

60

Conatus fuerat dis renuentibus,

Tandem agros tenuit sceptraque Gallica,

Vngrus Pannoniam, Scotus Hiberniam,

Quaeque nunc habeat tesqua Caledonum

Hyblaeis apibus gens numerosior,

65

Stlavus Dalmaticum tunc tenuit solum.

Est et sceptriferae olim Italiae plaga

Quae tunc impositi signa tenet iugi

Longobardia adhuc, cepit ab Angliis

Tunc nomen quod habet, vestra Britannia.

70

Sic est, longa dies innovat omnia.

Verum propositi quid vagor immemor?

Haec spectacula sunt, haec studia, hi loci

Oblectant quae animum praecipue tuum,

Haec te praeterea iuncta modestiae

75

Candorique tuo regibus intimum

Et suavem faciunt omnibus ac mihi

Patronum et dominum et, si pateris, deum.

 

2. egloga

Ammon

Tune ades, o dulcis Lyca? Iucunde sodalis,

Tune ades? Extremis quis te Deus attulit oris

Terrarum? Et tantos iussit penetrare recessus?

Luminibus vix credo meis. Sed tempore nullo

5

Nec meliore loco poteras occurrere nobis.

Hic nam sceptra tenent pulsis nunc gaudia curis,

Ac scelus et grande est hilares non claudere soles,

Alma Venus, pharetrata cohors, et pronuba Iuno,

Et Satyri, et Dryades, montanaque numina saltant.

10

Pulcher Hymen hoc agmen agit. Comitatur Iacchus,

Et sequitur pleno colludens Copia cornu.

Pan quoque multiplici, modulatur, arundine, carmen

Personat aurata Triton sed litora concha.

Naiades e liquidis excitae fontibus, udo

15

Clune micant, crispantque latus, Tethynque secuta

Glaucarum petulans Nympharum turba movetur.

Lycas

Non ita defessis, longis ardoribus, Ammon,

Grata quies, patulae si contigit arboris umbra,

Et prope gemmanti rivus si murmuret unda,

20

Quam tua nunc facies, tua vox, amplexus, et ora

Grata mihi, tu causa viae non ultima nostra es.

Postquam Romuleos liquisti, perfide, colles

Candida lux nostras fulsit rarissima caulas.

Crescebant, soli et tristi, noctesque diesque.

25

Saepe mihi de te questa est deserta Camilla,

Saepe meas clamor miserae pervenit ad aures,

Cum te per saltus ingratum rauca vocaret.

Saepe ego te stultum dixi, qui certa reliquens,

Natalemque casam, pecudes et pascua laeta,

30

Spes quoque tam pronas, incerta ignota petisses;

Ecce autem obduci densa ferrugine caelum

Incipit et pigris instare caloribus auster.

Continuo miseranda lues invadit ovile,

Labitur infelix mihi grex, cui vellera tergo

35

Fulgebant. Vidi duris in cautibus illum

Exalantem animam, atque extinctis matribus haedos

Vbera ducentes. Hic terque quaterque vocavi,

Te fortunatum procul his qui cladibus esses.

Quid quod Tyrrheno tardatus litore Tybris,

40

Per campos et prata furens, summisque minatus

Collibus? Has clades, si pectus corque fuisset,

Veridicus vates monuit nos ante cavere.

Insatiabilium irrepsit mox turba luporum

Quos nec pastores infestis pellere telis,

45

Nec rabidos acres poterant arcere molossi

Quin rapere e nostris auderent ruribus haedos,

Nec deerant saevi scelerantes cuncta latrones.

Hac ego iam tandem superatus mole malorum,

Fortunae adversae cessi, paucasque Menalcae,

50

Quas mihi tot casus reliquas fecere capellas,

Donavi, atque hominum varios perdiscere mores,

Oppidaque, et positus statui spectare locorum,

Vt demum, unanimis, vitae quod restat, amice,

Exigerem tecum, quacunque in parte lateres.

55

En te post magnos terrae pelagique labores

Convenio, quodcumque tuli iam dulce videtur.

Ammon

Ista mihi pridem cecinit praesaga mali mens

Et tibi, si memores, praedixi plurima, Lyca,

Cum tu forte pedum dextra, laevaque teneres

60

Subnixus mentum, veteris sub tegmine quercus,

Cumque meam quererer diverso flumine cymbam

Iactari, aut pigram stagnis haerere, nihilque

Iratis mihi sideribus succedere posse.

Multos praeterea, contra, sine pectore, et omnis

65

Ignaros pecoris, Bacchi Venerisque ministros,

Et vaccis haedisque simul florere videbam,

Inque dies ovibus tenerisque augerier agnis,

Fortunaeque vices nunquam sentire malignas.

Lycas

Istas saepe tuas memini me audire querelas:

70

Sed quis sepositos tibi suasit adire Britannos?

Ede, rogo, et fidum cur me celaris amicum.

Ammon

Haec olim propter mecum stomachabar ad aram

Pacis, ubi niveo candentia flore nitebant

Lilia, cum subito, mirum, vox perculit aures:

75

Ammon, ad extremos, ne cessa, tende Britannos.

Illic te deus aspiciet, caenoque levabit.

Horridus obstipui; tum mecum multa revolvens,

Constitui nulli divinam prodere vocem,

Quod nocuit multis, et ne si multa ferenda

80

Ante forent aut quam fines tetigisse Britannos,

Numinis aut tanti possem meruisse favorem,

De me iure comes quid cur quereretur haberet,

Solus iter capio; supero montesque nivesque

Et mare traicio quod cingit ditia regna.

85

Plana, ingens, fecunda mihi sese Albion offert.

Ingredior dextris avibus, tum lumine lustro

Oceanus quanta circum fluat undique fossa,

Quam varios aestus moveat quantisque natetur

Piscibus et quot velivolis sulcetur ab alnis.

90

Pergenti porro occurrunt mihi pinguia rura,

Ascensu faciles colles, et amoena vireta,

Quales depictas in templis cernimus oras.

Illic quae armenta aspicio! Quam mitia! Quamque

Grandia! Et extentas crurum tenus ubera vaccas!

95

Occurrunt et oves imitantes tenuia Serum

Vellere fila suo vel quod Pagaseius heros

Rettulit in patriam rapta cum Phaside quondam.

Miror ut omne pecus, nullo custode, vagetur,

Lascivique procul vituli sine matribus errent,

100

Lunatisque agitent nascentia frontibus arma.

Miror ut in pratis, nulloque docente magistro,

Sponte sua, bellator equus tam mollia crura

Ponat ut ad numerum credas incedere ductum.

Non herbam hic nocuam, furesve luposve timeri

105

Audio: sed solum hoc magnum discrimen haberi,

Ne, si non pecudes a grato pellere pastu

Curent, dissiliant nimis pinguedine ruptae.

Plurima praetereo, inclusis leporaria dammis

Plena, et fulmineo saltus non dente carentes,

110

In quibus ipse die medio saltare Napaeas

Silvanumque patrem vidi, Satyrosque bicornes.

Horrentes variis hinc cerno frugibus agros,

Et loca, quae quondam fulvo fluxere metallo,

Nunc non argenti argentoque simillima plumbi

115

Pondera producunt, liventisque adice massas.

Oppida cum subeo, quae bellis apta iuventus

Offertur latos humeros et martia colla

Specto: giganteo visa est de semine proles.

Nec forma cedunt matres; formosus uterque

120

Sexus, hic uxori bene iunctus, et illa marito.

Templa deum viso: divos ea sola decere

Censeo: perstringunt oculos radiantia gemmis

Signa, trabes aurum tecto iaculantur ab alto.

Privatas contemplor opes: sic fervere cuncta

125

Divitiis cerno ut nec nostra mapalia facto

Argento careant. Haec, Lyca, est illa beata

Insula, ubi fessos fertur recreare iugales

Cynthius, hesperias postquam descendit ad undas,

Coniuncto movet orbe rotas ubi lucida Phoebe.

130

Hic semper blandi vernat clementia caeli,

Hic longus iuveni vigor est, hic tarda senectus,

Et mors vix dubiis maturisque advenit annis.

Lycas

O fortunatos, Ammon, quibus astra dedere

Ad tam felices olim divertere campos!

Ammon

135

At mihi promissus cuncta haec miracula vincit

Ille deus, sacer aspectu facieque verendus,

Qui regit innata fortes gravitate Britannos.

Verum alios tantum reges supereminet omnes,

Coniferae quantum superant arbusta cupressi.

140

Hic regnis, et prole potens opibusque beatus

Ducit amicitiis sibi nexum et sanguine mundum.

Huic par Nestoreo distillat nectar ab ore.

Quare fide Attilios aequat, probitate Catones,

Religione Numam, Decios pietate, suamque

145

Tam sibi devinxit patriam quam Codrus Athenas.

Cunctorum hic pater est, ulnas venientibus offert,

Exceptosque fovet, nec qua tellure creati

Sed meritum quaerit: citius numerabis aristas

Aegypti, et verno niteant quot tempore flores,

150

Quam quot hic ignotos humilique in sorte iacentes

Erexit, fecitque homines, ornavit et auxit.

Aspice quam nulli liceat sine sanguine et aestu

Ad summum eniti solium stabilique sedere.

Hic idem caelo genitus, cui semper adhaeret

155

Mavors, et totum quem Pallas gorgone velat,

Exilium teneris et multa pericula ab annis

Pertulit: inde ferum calcavit Marte tyrannum.

Mox cum iam sedem regnumque teneret avitum,

Mentitos vicit partus, ludumque prehendit

160

Fortunae mortique dedit bellumque peregit

Infami laqueo, nec agrestis Hibernia cessat,

Sed subitis turmis, et nudo Marte lacessit,

Verum ovium in morem caesae cecidere catervae.

Incolit hic regni partem gens aspera bello

165

A cornu cognomen habens. Haec omnis in arma

Consurgit, regemque petit, quem tendere contra

Vt tunc aspexit, subito disiecta fugatur,

Non secus ac volucres aquila veniente minores.

Lycas

Haud facile emergunt, quae duratura creantur

170

Et pulchro cuicumque operi natura laborem

Apposuit: quid enim non pastor Romulus olim

Ante tulit, flavam ad Thusci quam Tybridis undam

Moenia fundaret mundo impositura catenas?

Ammon

Parta Deo hic nostro pax est, clavoque trabali

175

Instabilis fixus fortunae lubricus orbis.

Inde animum adiecit mores formare suorum,

Tutari leges primas, punire nocentes,

Protegere ac ornare bonos, componere lites,

Seque per innumeros longum renovare nepotes,

180

Et nata iam factus avus, quam Scotus amore

Coniunctam parili reginam amplectitur heros,

Hinc quoque connubio natum coniunxit Hibero,

Indole, proh, quanta iuvenem, qui nomine patrem

Nec minus ore refert, referet mox fortia facta.

185

Divina est iuvenis species, prudentia cana,

Nil mortale sonat, Deus est occultus in illo.

Restabant Mariae minimae sponsalia natu,

Lactea quae nimium, tedae nondum apta iugali,

Associata pari thalamo est, teneroque tenella

190

Vxor iuncta viro, quo non generosior alter,

Pluraque nec cuius dextrae se sceptra reservent,

Vtraque servitium cui primum Hispania debet,

Et torto celebris tellus Balearica plumbo

Sardoique maris litus Campanaque regna,

195

Aetnaeaeque domus Cereris fecunda Triquetris

Et Veneri praelata Papho Flandrentia rura,

Australisque assueta iugo Germania avito,

Hunnorumque truces populi, quos Paeanas olim

Dixerunt, nostro et demum pars maxima mundi.

Lycas

200

Felix coniugium, similes utrique parentes,

Vt narras, et par aetas, par forma, potenti

Iuncta potens. Quid enim gigni nisi numen ab istis

Vnquam seminibus poterit? Sed dic, age, nomen

Istius, qui tot populis dominabitur unus.

Ammon

205

Carolus, ex illo deductum fulmine nomen,

Gallorum quod fregit opes regemque coegit

Promere captivas voces, Burgundia vincit.

Sed patrem, heu mors, heu, mors immatura, Philippum

Eripuit primo succisum flore iuventae.

Lycas

210

Imminet egregiis cunctis haec illa rapina.

Ammon

Noster at ille Deus genere praestabit utrumque,

Et soceri et patris munus, damnumque levabit

Sentiat ut nulla sibi raptum ex parte parentem.

Hunc quoque tutatur vigilanti pectore et armis,

215

Vndique Caesar avus, Romani maximus orbis

Rector; virtuti cuius si iusta faveret

Fortuna, haud alii nomen praeclarius esset,

Quippe Antonini probitas, sapientia Marci,

Traiani robur bellorumque usus in illo est,

220

Et fuit Augustus dextra non largior ullus.

Quod si Roma frui tam sancto Caesare posset,

Septenos iterum colles florere videres.

Lycas

Dum nimium optato fruimur sermone, relictum

Phoebeo splendore tenent iam sidera caelum.

Ammon

225

Hospitium, video, fessus petis. Eia, age, nostrum,

Namque licet, numen submisso poplite adora.

Agna deinde cadet pro salvo victima amico,

Proque hymenaeo, mox genio indulgebimus ambo.

Salve prudentum, Rex prudentissime, regum,

230

Qui vincis probitate bonos, opibusque potentes,

In quo praesidium virtus sibi cauta locavit.

Lycas

Sic validus Pylii videas tria saecula regis

Longaque sic superes Cumaeae tempora vatis.

Sic Dii praeveniant faciles tua vota, tuaeque

235

Perfida sic stringant Turcarum colla catenae.

Sicque recepta sacro Solymorum terra Sepulchro

Atque salutiferi plaudant tibi signa cruoris,

Aspice nos, servosque tuos nos esse memento.

 

3. elegia de obitu regis Henrici VII

Nunc, nunc flebilibus caelum clamoribus imple,

      Maerentesque genas nunc, elegia, seca.

Nunc teneras complode manus, nunc velle capillos,

      Tristia nunc largis fletibus ora riga.

5

Par fuit haud alias unquam tibi causa dolendi

      Causaque non lacrimas iustior ulla dedit.

Occidit Henricus, Regni qui septimus Angli

      Hoc rexit valida nomine sceptra manu.

Occidit Henricus magnorum gloria regum

10

      Et iubar et splendor praecipuumque decus.

Occidit Henricus, pepulit qui nubila caelo,

      Aspexit laeta sicubi fronte Iovem,

Vivida cui miti radiabant lumina flamma

      Iucundusque inerat, si tuerere, timor,

15

Inque omni gravitas et summa modestia motu,

      Maiestas vero quae solet esse Deis.

Hei mihi tunc moritur, cum armis opibusque pararet

      Sub iuga Turcarum mittere perfidiam!

Humanis inimica bonis, o invida fata,

20

      Hoc saltem vobis debuit esse nefas.

Deses cur potius plebes et inutile vulgus

      Non sensit vestra vulnera facta manu?

Scilicet invictum ne nos possemus ab omni,

      Si vos vicisset, parte vocare virum.

25

Sed nihil egistis, vivet post rupta, superstes,

      Stamina, et illius gloria maior erit.

Illius ingenium, et rerum prudentia vivet,

      Vivent illius dulcis et oris opes,

Ingentes vivent animi, et quae gessit in armis,

30

      Quam parvi innumeros vicerit ille manu,

Vt sibi conexum, quo vellet, duceret orbem

      Vtque vereretur terra fretumque virum.

Haec quoque fac pereant, non vera, Henrice, peribit

      Nomine te referens natus imago tua,

35

In nato vivens, celso spectabis olympo,

      Scandat perpetuus sanguis ut astra tuus.

Hic plebem proceresque sibi iuvenesque senesque

      Vinciet, humani delicium generis,

Externi hunc metuent reges, venerabitur orbis,

40

      Mortali credens veste latere Deum.

Quae regio est aut quam vastus perlabitur Indus

      Aut Tartessiaci litoris unda quatit

Quaeve sub ardenti squallens male culta leone

      Quaeve trucis boreae flatibus, ora rigens,

45

Hunc quae non cupiat Dominum, cui libera colla

      Festinet grato subdere sponte iugo?

Indole quae tali pepererunt saecula Regem?

      Tot constans numeris quis, rogo, vidit opus?

Pectora felle carent, studiis imbuta Minervae,

50

      Quis vacat, ut Marti tempora iusta dedit.

Sic animum corpusque colit, sic praestat utrumque

      Vt natum studiis omnibus esse putes.

Bistoniam digitis cytharam fac pulset eburnis

      Semideumque canat fortia facta patrum

55

Aut animi interdum causa admoduletur amore,

      Pelide nato praeferet ipsa Tethys;

Tendat Ithiraeos arcus credetur Apollo;

      Namque manus Phoebi pectus et ora gerit;

Sternacem si frangat equum, iam Castora Lede

60

      Spernet et huic mallet Iupiter esse pater.

Si, Venus, hunc spectes, oblivisceris Adonin,

      Endymionque tibi, Cynthia, turpis erit.

Ignea quae iuvenis species! Subnigra flagellat

      Crispaque pauxillum lactea colla coma;

65

Vnde supercilii frons regia pingitur arcu,

      Lumina sidereo clarius igne micant;

Candentes rutilas suffundit purpura malas,

      Et decorant nares ora verenda bonae;

Vnio pro nivei dentis stat plurimus orbe

70

      Et patrias vincunt aemula labra rosas;

Assurgunt humeri torulis et robore pectus,

      Mavorti puero quale fuisse reor;

Brachia conectunt teretes tum longa lacertos,

      Hi roseos digitos marmoreasque manus;

75

Cruraque contractis surgunt exilia suris

      Lataque subductus non loca venter habet;

Denique procero nulla est in corpore menda

      Et nihil est quod quis pulchrius esse velit.

At cum tot dotes animi, tot corporis una

80

      Conveniant, vires, forma, iuventa, calor

Cum quicquid libeat liceat, constringit habenas

      Permittitque aliis, quod negat ipse sibi,

Et nihil a populis poscit nisi pectus amicum

      Datque operam patriae, vel puer, esse pater.

85

Quare, age, iam sicca lacrimas, elegia, cadentes.

      Amissis longe plura relicta vides.

Pro Henrico Henricum octavum pro septimo habemus

      Et pro mortali numen adesse vides,

Nec fas rupta semel subnectere fila sororum

90

      Nec leti iniqui frangere iura licet.

Cernis ut expulso sumat iam gaudia luctu

      Tellus, et laetus rideat omnis ager,

Neglectasque diu terras Astraea revisat,

      Et profugas artes cogat abire malas.

95

Cernis ut incipiant fluvii candescere lacte,

      Arboribusque fluant roscida mella cavis.

Aurea, si nescis, rediens Octavius orbi

      Saecula restituit. Fausta precemur ero:

Octavius Pylios Henricus vivat ad annos

100

      Et cumulum superet, cana Sibylla, tuum.

Sit melior Nerva, Augusto felicior ipso,

      Robore Traianum praestet et imperio.

Quicquid agat summis fortunet Iupiter, Albas

      Puniceasque colat Phoebus uterque Rosas.

 

4. epithalamium in nuptiis regiis

Immensi arbiter aetheris,

Divorum atque hominum parens,

Alma et tu volucrum Venus

Mater casta Cupidinum,

5

Tuque, Hymen, ades et faces

Huc, huc legitimas feras.

Huc pulchrae rosea manu

Tollant flammea Gratiae.

Nostrae laetitiae polum

10

Et quicunque habitant vacent.

Iuno mulceat aera

Veris tempora proferens.

Ventos comprime ceteros

Antris, Hippotade, tuis,

15

Solum emitte Favonium

Qui spargat genitalios

Omnis divitis Angliae

Tractus nectare proprio,

Quo fecundet humum ac levi

20

Semper flamine murmuret,

Et perfundat odoribus

Late suavibus omnia,

Vt Panchaia divite

Quamquam se efferat arbore

25

Nidusque alitis unicae

Anglis invideat plagis.

Nullus non hilaris locus

Laeto gramine pubeat

Nullus non ager induat

30

Albam et Purpuream Rosam,

Omnis vallis et arduus

Clivus, planities, nemus,

Saltus et leporaria

Plaudant et faveant ero.

35

Fontes, flumina, rivuli

Blandis luxurient aquis,

Primus sed Tamesis pater

Vlvam crinibus auferat

Rubris et niveis caput

40

Incingat vitreum rosis,

Ac urnam refluam premens

Largo flumine profluat

Crispo gurgite lacteis

Et colludat oloribus

45

Saltanti ad numerum gradu.

Huc, huc, currite Tethyos

Nymphae progenies vagae.

Castae ludite virgines,

Intonsi et pueri simul,

50

Vos vestris etiam novae

Nuptae ludite cum viris,

Et Lucina quibus fuit

Praesto parturientibus,

Incurvos iuveniliter

55

Saltare haud pudeat senes.

Alba et punicea rosa

Sed cunctis niteant comae.

Non sit laetitiae modus,

Nullum non canat organum,

60

Partes vindicet et suas

Fescennina procacitas:

Henricus iuvenum decus,

Idem gloria principum,

Ducit regis Hiberiae

65

Praeclaraeque viraginis

Natam et praecipuam iubar.

Quare candida vellera

Ducant lanificae aurea

Germanae propere colo.

70

Faustum dum reliquae neunt

Hoc fatum Lachesis canit

Phoebi lampade pulchrior:

Henricus facile omnium

Regum maximus optimus

75

Cum consorte tori, tria

Vivet saecula Nestorea,

Verum non senii mala

Non incommodum sentient,

Aetatis validae bonis

80

Hos semper volumus frui.

Lux his proxima quaeque erit

Praecedente beatior.

Vix prae laetitia tui

Compos ludere parvulos

85

Henricos aliquot cito

Cernes aula Britannica.

Tunc Heros statuet feros

Turcas sub iuga mittere,

Et dicam ut semel omnia,

90

Magnis tunc, video, sacris

Sudor vatibus imminet.

His quae nunc canimus sequens

Aetas astipulabitur.

 

5. ad dominum Ricardum episcopum Vintoniensem

Ledeos olim fratres per vota vocabant

      Aequoris et caeli cum timuere minas,

Et nunc cum surgit tempestas navita Erasmum

      Invocat, hunc praefert omnibus ille deis.

5

Ad te ego confugio, praesul, dignissime sacrum

      Cui pridem cingat trina corona caput,

Per quem crudeles multi evasere procellas,

      Aequora tu nostrae mitia sterne rati,

Saevis iactatam ventis tu dirige cymbam,

10

      In summo velo prospera flamma mica.

Huius me vestri ubertas et maxima rerum

      Copia cunctarum famaque multa soli,

Regis et in primis commovit plurima virtus

      Desererem ut patriae moenia cara meae

15

Desererem ut magnae iucunda palatia Romae

      Nec paucis annis parta sodalitia

Vt magnum metirer iter, vicinaque caelo

      Transirem Scythica saxa adoperta nive,

Traicerem oceanum, et cete insana viderem

20

      Ructato nobis eripere imbre diem.

Ne tunc haec temere dicas me adisse, fuere

      Qui me promissis allicuere suis,

Omnia quae venti cum spe per inane tulerunt

      Inque istis inopem me statuere plagis.

25

Quod tua ni bonitas, miserae pater optime turbae,

      Spem mihi praeberet, vita molesta foret.

Tu facis ut ventos ausim sperare secundos,

      Prendere et ut portum me quoque posse putem.

Nam quid ego a tali non sperem praesule? Cuius

30

      Pectora religio cum pietate colit,

Quem sacrae tenerum formarunt Pallados artes

      Quis vacuum studiis non sinet ire diem.

Quod raro invenias qui certus amicus amico est,

      Promissam gaudet qui superare fidem,

35

Qui tot humo erexit mortales, quot neque longo

      Connumerare die lingua diserta queat,

Qui sit apud Regem summus, qui plurima possit

      Sed prodesse velit plus tamen atque potest.

Hanc quoque ne temnas, oro, pater optime, laudem

40

      Meque tuo dignum duc, precor, auxilio.

A te servatos inter me pone clientes;

      Si meritus non sum, laus tua maior erit.

Non ego magna peto, modo sint alimenta, benigne,

      Et servus dicax regius esse sat est.

 

6. ad eundem consolatoria

Pontificum, Ricarde, decus, tutela bonorum,

      Et dum vita fuit maxima cura mihi,

Haec tuus Elysiis mittit Grastocus ab oris

      Quae, rogo, deposita perlege maestitia.

5

Ex istis postquam discessi faecibus orbis

      Invitusque tuum deserui obsequium

Corporis exutus spoliis et mole caduca

      Actutum campos ducor ad Elysios,

Sic loca nunc dicunt, ubi parva piacula, mitti

10

      Post paulo in caelum qui meruere, luunt.

Hic mihi purgato non est mora longa futura,

      Ascendam summi templa beata Iovis,

Haec me felicem vel nunc spes maxima reddit

      Oraque auctoris spero videre mei.

15

Ergo, pater, laetare, precor, grateris alumno.

      Hac fuit optandum morte obiisse mihi

Quae me nec longis torsit cruciatibus aegrum,

      Nec subito arreptum mi secuit iugulum,

Sed mitis largis solvit sudoribus artus,

20

      Meque per humoris iussit abire vias.

Et venit cum nondum longae taedia vitae

      Nec mala morbosi pertuleram senii

Cum nondum tua cura, pater, tenerique sinebant

      Anni me vitiis praecipitare caput.

25

Luctando, fateor, corpus iuvenile reliqui,

      Non tamen illa velim nunc ego vincla pati

In quibus assidue torquebant gaudia luctus,

      Spes, timor, humani carnifices animi

Sescentaeque aliae, quas nunc diiudico pestes,

30

      Cernoque quam miserae conditionis eram,

Nec secus ac rector qui longa per aequora vectus

      Propositum parvo tempore fecit iter,

Gaudeo iam fragili incolumem superasse carina

      Tot maria, et portum me tenuisse brevi.

35

Si quem igitur cepit pietas tua, pone dolorem

      Et noli fato tristior esse meo.

Non alia poteram fieri ratione beatus:

      In caelum sola ianua morte patet.

At tu qui regi et regno percommodus isti es,

40

      Vivere quae poteram tempora, vive, pater,

Vive, pater, longumque vale mundique precare

      Artificem ut superis me cito consociet.

 

7. de eodem

Huc Indi, huc Daces, huc gentes accedite cunctae,

Christum Deum quae creditis.

Omnibus exactum numeris monstrare verendum

Vobis Episcopum queo.

5

Hic est quem, dives pecorum et fecunda virorum,

Britanna tellus protulit,

Vintoniae praesul Ricardus, cultor honesti,

Virtutis exemplar novum,

Summa fides, labor infractus, prudentia rerum

10

Quem vexit amplos ad gradus.

Cuius si faciem spectes, gravitas ea fronti

Integritas modusque inest,

Vel denis mixtum nosces in millibus unum

Hunc omnium sanctissimum.

15

Quem si divinis videas incumbere, dices

Humana prorsus temnere.

Astat mane, sacris operatur et ipse diurnis

Et multa pensis adicit.

Et licet a proprio disiungant publica ovili

20

Gregem suum non negligit,

In sua namque iacit vigilantia lumina membra

Aegrotet et ne quid cavet.

Cernit oves si errare suas, in saepta reducit

Lupus voret ne callidus.

25

Et pater hospitio cunctis largitur egenis

Humoque lapsos erigit.

Consilio rebusque iuvat quemcumque fatigant

Erae impotentis fulmina.

Audit praeterea causas litesque suorum

30

Pius sed ut natos parens.

Aras, templa, sacella, domos, praetoria, villas

Exornat, instaurat, facit.

Hunc rursum humanis videas si incumbere, dices

Divina prorsus temnere.

35

Sic ipsum assiduum utilitas communis in aula

Totos habet ferme dies.

Lis oritur cives inter si magna potentes

Regisve adest negotium

De bello seu pace agitur, seu foedere, seu quis

40

Legatus advenit recens,

Sive quid emergit parvum ut lubet atque minutum,

Dum publicae intersit rei,

Aulae custodes hunc primum et curia cernunt;

Amor iubet sic patriae.

45

Si in terram quamvis densus ruat aethere nimbus

Amnesque concrescant gelu

Sibilet et stridens Boreas cana tempora circum

Agrosve Sirius coquat

Ne dubita ad patriae venturum in tempore curas,

50

Praefert saluti quas suae.

Abstrusas quidam didicerunt prodere causas

Naturam ut autumes loqui,

Quid deceat quid non, num discrepet utile honesto,

Scrutantur et quidam Deum,

55

Perplexarum alii solvunt aenigmata legum

Papiniano doctius.

Nil ultra norunt ad agenda negotia, bardi

Rudes, inepti, et bubali:

Noster at hic ita disciplina expertus in omni est

60

Vt nescias praestet magis

Doctrina an rerum usu an iuxta excellat utroque,

Quod ipse verius puto.

Districtusque licet sit tantis undique curis

Clientibus non dest suis,

65

Sed quos est semel amplexus non deserit umquam

Nec esse in abiecto sinit,

Partiturque aliis sibi quam sudore paravit

Auctoritatem et gratiam,

Partiturque etiam quicquid fortuna benigna

70

Indulsit illi dextera.

Blandiri et vero me dicere plura putatis:

At portio veri haec quota est?

Tantaque sunt hominis merita, ut quae non sine palpo

De ceteris dici nequeunt

75

Huius non possint benefacta aequare, sed illis

Est summa quaevis laus minor.

Pontificem ostendi vobis, vos nosse potestis,

Sed quatenus licet deos.

 

8. ad reverendum D. Thomam Ruthallum

Thoma, delicium soli Britanni,

Sic rex maximus optimusque regum,

Henricus magis in dies benignus

Secretum tibi pectoris recludat,

5

Sic quos mente colis bona piaque

Donent te Pylia Dei senecta

Votorum et faciant reum tuorum,

Me turbae annumera tuae clientem

Et Croeso facies beatiorem.

10

Has nam divitias puto supinas

Tanti praesidio tegi patroni

Cui largi bona di dedere cuncta,

Quorum particulam brevem referre

Vt morem hunc animo geram vel ipso

15

Adversante tuo sinas pudore.

Est primum facies tibi serena,

Ridentes oculi, color virilis,

Vivax strenuitas, impigerque motus,

Sollers ingenium, quod alta quaeque

20

Actutum peragit labore nullo,

Nativi eloquii benigna vena,

Acris iudicii sagax acumen

Et mentis memor illa vis tenacis,

Qua leges populi potentis olim

25

Et decreta patrum tenes sacrorum

Sed tamquam articulos tuos et ungues.

Vatem Threicium ferunt poetae

Mellitis citharae modis canorae

Instantes olidis lupos capellis

30

Immoto solitum tenere rictu,

Amnes sistere, commovere saxa

Et deducere montibus cupressos:

At tu si organa subsequente voce

Tangis, non lapides ferasve solum,

35

Aures attonitas potente plectro

Ipsas sed potes Orphei tenere.

Nec, quod non solet evenire multis,

Hae dotes opibus carent beatis.

Nam lassant oculos tui suppellex

40

Ornatusque abaci, polita fabre

Et docte omnia vasa; cedit arti

Dives materia; inde si reflecto

Cervicem, inspicio novos tapetes,

Aulaea Attalicis superbiora,

45

Tusci serica pectinis labores.

Cultus denique regius, quod ille

Vero verius esse non negabit

Aedes qui subiit tuas forenses

Cum rex hospitio est tuo receptus.

50

Sed ne sit nimium tuis severis

Hic sermo magis auribus molestus

Prudens nunc alias opes reliquo

Quis tu non timide uteris, sed illis

Iucunde frueris; ipsas <servire>

55

Vis, non ut dominas tibi iubere.

Nec si di meritos dedere honores,

Idcirco tumidus magis superbis,

Immo humanior in dies haberis.

Causis num levibus peto tuorum

60

Ascribi numero et gregi clientum?

 

9. ad eundem

Thoma, praesidium meum, denique

His Iani patris omnium calendis

Hinc illinc tibi dona congeruntur:

Hic dat Phasidos impiae volucres,

5

Perdices, merulas, grues, at ille

Ingentes fluvii marisve praedas;

Hispanas alii ferunt olivas,

Ficus, citrea saccarique metas,

Implent ast alii cados lyeo

10

Creta aut quod tulit aureis racemis,

Aut quod Callaicae tulere vites,

Aut quod Gallica prela reddidere.

Dat pictos alius cliens tapetes,

Princeps aurea vasa, vel smaragdos

15

Verum quid tuus Andreas, Ruthalle,

Ex his mi nihil est, dabit? Nisi illas

Quas nosti illepidas ames camenas.

Has ergo tibi, se simulque donat.

Se ipso dat pretiosiora nemo.

 

10. hymnus ad dominum Henricum

Sancte, qui auxisti numerum Deorum

Nuper, Henrice, ad sacra templa magni

Quam Iovis duxti memorare pulchram

Da mihi pompen.

5

Maximus vasti moderator orbis

Huic diem laetum statuit triumpho

Iustus Henricus meritum pararet

Scandere currum.

Astra se magna Thetide abluerunt

10

Aether ut flammis liquidis micaret,

Gratius Titan solito refulsit

Pulchraque Phoebe.

Multus hinc illinc erat apparatus

Qua triumphalis rota permeabat,

15

Nectare et totus redolebat aer

Ambrosiaque.

Praeferebantur laquei, dolique

Quolibet ferro arma nocentiora

Tum id genus multae exuviae et trophaea

20

Ordine longo.

Inde praeduro superata bello

Turba successit, subiere maesto

Mox duces multi, validis revincti

Funibus armos.

25

Ibat et primus gravium imperator

Criminum fastus tumido ac protervo

Pectore et gressu nihil huc catena

Sorteque motus.

Iunctus huic livor comes ibat ore

30

Pallido, limis oculis, gravique

Spiritu dirum iaciens venenum

Seque perurens.

Postea praeceps properabat ira

Fronte rugata, tremulis labellis

35

Sparserant cuius furiae tremenda

Lumina flamma.

Ibat et fulvi sacer ardor auri

Sordido vultu, digitis aduncis

In viis fixos oculum reflectens

40

Semper ad asses.

Tum gula ardenti titubans lyaeo

Tota et hircosa et pedicosa et uncta

Aegra vix foeda sanie morante

Crura trahebat.

45

Vltimo dirum lutulentus agmen

Torpor urgebat graviter subinde

Oscitans nares nisi cum culinae

Nidor adibat.

Ecce sublimi residens in axe

50

Ipse mox heros radiabat ostro,

Clara fulgebant redimita eois

Tempora gemmis.

Caritas grato rutilans pyropo

Et fides Indo nivea unione

55

Spes et arctoo viridis smaragdo

Plaustra trahebant,

Virgo quam iustae decorant bilances

Quaeque nil frangit, subigitve quicquam

Quaeque divino procul affutura

60

Pectore cernit

Et modum rebus quae adhibet gerendis

Currui collum hae quoque subdidere,

Deinde virtutum comitatus omnis

Agmine magno.

65

Fusus et circum chorus Angelorum

Interim dulci geminabat ore:

"Christe io caelum, bone, qui probatis

Civibus imples.

Iustus hic iusto datus est triumphus

70

Qui feros motus animi subegit

Qui voluptates pedibus potenter

Stravit amaras.

Purpura Henricum gremio cadentem

Matris excepit, teneraque dextra

75

Gallicum sceptrum tulit et Britannum

Bimulus infans.

Sedit in patris solio puellus

Nec tamen solvit vitiis habenas

Fervidam vasto impete quae iuventam

80

Aggrediuntur.

Sobrius posto abstinuit Falerno

Regias spernens epulas, secundo

Pane ieiuni imperiosa abegit

Murmura ventris.

85

Prompta cum Cypris foret undecunque

Vsus est casto thalamo suoque,

Liberos tantum sobolemque dulcem

Gratia habendi,

Mitis offensas tulit et remisit,

90

Neminem irato gladio petivit.

Id sibi demum voluit licere

Quod decuisset.

Iam pius comis facilisque cunctis

Orphanos fovit, viduas levavit

95

Pavit et turmas inopum benigni

More parentis.

Fecit hoc illi diadema carum

Vsui multis poterat quod esse

Quodque tutari innocuum a nocentis

100

Fraude valebat.

Ipse contentus modico nec assis

Sceptra terrarum faciebat orbis

Sed Deum semper meditans superna

Regna inhiabat.

105

Non tamen caelum tenuit priusquam

Ignibus coctum Altitonans probasset

An foret purum sine labe et ullis

Faecibus aurum.

Perdidit regnum, cecidit ferocis

110

In manum hostis, fuit et superbi

Pompa victoris, fuit in maligno

Carceris antro.

Donec ad caedem genitus satelles

Gurges humanum sitiens cruorem

115

Sacra crudeli sceleratus hausit

Pectora ferro.

Vicit has Christi patiendo fortis

Miles aerumnas superumque Regi

Gratias egit, tulerat quod omnes

120

Fortiter aestus.

Quare ei sedem tribuit beatam

Cuncta qui large benefacta pensat

Et dedit regnum nequeat quod hora

Eripere aut vis.

125

Et dedit caecis revocare lumen

Et dedit morbos varios fugare

Et dedit satis animare functa

Corpora rursus".

Ista dum sancti volucres canebant

130

Gemmeum summi ad solium Tonantis

Venit Henricus posuitque cinctam

Fronte coronam.

Et Deo longa est prece gratulatus,

At Deus contra reducem, peractis

135

Strenue rebus, patrio recepit

Pectore natum.

Supplices ergo iuvenes, senesque

Omnis Henricum populus precemur:

Da tuis pacem et solidam Britannis,

140

Sancte, quietem.

Aut in hunc usum moveantur arma

Vt suos nostris fateantur arcus

Impares Turcae, et fugitiva cedat

Turba Canopo.

145

Fac malis nos illecebris linitos

Callidi Ditis laqueos cavere,

Fac humum nos spernere, fac in altum

Tollere mentem [sensus].

Exige hinc pestis rapidae venenum,

150

Pelle sudorem subito necantem,

Semper hoc caelum Zephiro et salubri

Rideat aura.

Larga sit nobis pecorique tellus,

Crescat in primis bona sed iuventus,

155

Sancte, dum membris validis fruamur

Menteque sana.

Principem nostrum unanimamque serva

Coniugem, ut, cum Methusalem senectam

Vixerint, sero repetant beati

160

Gaudia caeli.

Annuat nobis Pater atque Natus

Quique procedens ab utroque magni

Spiritus sese Paraclitus orbis

Corpore miscet.

 

11. argumentum de regio equo Canicida appellato

Hospes, cernis equum placidis qui ludit habenis:

      Innumeros stravit calce vel ore canes,

Quorum ubi latratu petitur, consurgit in iras,

      Et Lybicae attollit colla iubasque ferae.

5

Tum ruit huc illuc versans spargensque molossos,

      Ipsas ut superet nobilitate leas.

Infelix canis est huius qui a dente tenetur,

      Mitius infesti fulmen haberet apri.

Actaeon in equum foret hunc si versus ab ira

10

      Dictynnae, canibus non foret esca suis.

At nunc tam placidus? Mores a principe sumit,

      Cui mite ingenium, sed stimulare cave.

 

12. in quendam

Britanni proceres, videtis illum

Incurvis humeris, tumente ocello,

Multo qui gravidus madet lyeo,

Qui nares habet Atticae volucris,

5

Refert qui faciem trucis molossi,

Cui tres vix superant utrimque

Atque idem croceo luto referti

 Βαστάζων Italas valens per urbes,

Portavit modo cursitans ad assem

10

Solus pondera non decem ferenda.

Mox, cum deficeret virens iuventa,

Intactum quid enim impudens relinquit?

Totam contemeravit Hippocrenem,

Legit rhetoricos τόπους profanus,

15

Invasit quoque principis tabellas,

Verum non tamen hunc labore multo

Quivis rex potuit docere lustris.

Hunc ipsum, moneo, cavete nequam.

Fallit, peierat, involat, rapitque,

20

Nullum non scelus hic patraret auro,

Allatrat pariter bonos malosque,

Ipsum dilacerat subinde regem.

Britanni, moneo, cavete pestem.

 

13. ad Griphum

Quid de Britannis, docte Griphe, sentiam

Quaeris? Leones mansuetos arbitror.

Quos si benigne vellices ponunt iubas,

Manumque lambunt et iubenti obtemperant.

5

Verum minaci si flagello provoces,

Antiqua flammat sanguinem ferocia,

Non tela, non tormenta quae laedant vident,

Sed perciti ira caeci in illa proruunt.

Verum quod esse non negabit Francia.

 

14. ad abbatem Fescanum Gallorum oratorem

Qui Gallos Anglosque inter crudele canebas

      Bellum, num belli tristia signa vides?

Legatos mittit Francus quos excipit Anglus

      Vt fratrem frater, quem pia vincla tenent.

5

Talia tum celebrat convivia qualia Perses

      Assuerus, Lagi seu Cleopatra pudor.

Demens, quo tendat Fescanus, bella futura

      Speras? Qui si adeat, Tartara pax aderit.

 

15. ad patrem Richardum
Vintoniensem episcopum

Mos olim patribus fuit,

Regnabat bona cum fides,

Phoebi quo renovat die

Ianus perpetuam orbitam

5

Optandi a superis sibi

Quod quisque expeteret magis.

Hinc quendam memorant rei

Qui iratus fuerat suae

Optasse a Iove murmure

10

Claro, voceque certa

Centum millia debiti

Et belle, decies quia

Centum milia debuit.

Hunc morem veterem probans,

15

Annis servo ego plurimis,

Non quod caelicolas putem,

Illo praecipue die

Aures arrigere ad preces,

Verum quod venerarier

20

Cunctis principiis Deos

Sit par, atque precarier

Vt felicia sub manum

Cedant nostra negotia.

Dum ergo hoc principio novi

25

Anni quaero quid expetam

Sane nil aliud subit,

Quam te, mi Domine ac pater,

Certum praesidium meum,

Et vivum, et validum diu.

30

Vltra vix potis est tibi,

Large cetera sic dedit,

Quicumque Iupiter addere.

Mi vero satis et super

Te vivo arbitror adfore.

35

Quare te, Omniparens, precor,

Picti conditor aetheris,

Qui certa vice temporum,

Aevi praecipitem fugam

Iussisti tacite rapi:

40

Da tot Vintoniae pio

Nosti quem bene praesuli,

Ianos cernere candidos,

Quot regi Pylii dies,

In meta quot arenulae

45

Cumaeae fuerant anus,

Quot ver floribus enitet,

Quot pisces mare ponticum,

Quot caelum volucres capit.

Sed sit viribus integer,

50

Robustus, viridis, valens.

Hoc omnes precibus boni,

Hoc Rex, et proceres simul,

Hoc omnis petit Anglia,

Iustis, optime maxime,

55

Votis, annue, Iupiter.

 

16. ad D. Aloysium Marlianum

"Terrarum dea, cui fuere [in urbe] plura

In septem geminis iugis Quirini,

Quam ulli caelicolum dicata templa,

Dic cur squalida, nuda, maesta, sola,

5

Et contempta iaces? Vbi rota illa

Et talaria regibus verenda?"

"Singultu impedior loqui, et pudore.

Vicit me miseram ille Marlianus,

Nec vicisse satis ferus putavit

10

Ni, ni me laceram, et pudendam adusque

Discissa interula omnibus notandam

Spectandamque probe, ut vides, dedisset".

"At quisnam, rogo, Marlianus?" "Arte

Phoebi qui medica nepos habetur,

15

Natura egregie peritus ille,

Caeli qui numeros, et astra callet

Omnes qui historias refert, et orbis

Incunabula fabricamque novit,

Rhetor quem latet et poeta nullus

20

Immo quem nihil asserunt latere".

"Qui mirum te igitur fuisse victam?

Res cum semideo fuit, quod oris

Maiestas, gravitas, decora membra et

Procerum est potis indicare corpus.

25

At scis (ni hoc quoque vindicare quaeris)

Iuris te nihil in deos habere".

 

17. ad Coletum theologum

Ferventes toleras, Colete, soles

In Christi bene vinea laborans,

Nunc multo subigis solum ligone,

Nunc sartor silicem improbam revellis,

5

Et certas sterili subinde messi

Vites nunc vetulo libro resolvis,

Silvae luxuriemque palmitesque

Nunc ferro aggrederis nimis vagantes,

Curam sed modo vitibus novellis,

10

Et nervos adhibes potenter omnes,

Ac praestas operarium valentem.

Faustae restate, plantulae, et Coleto

Praegrandes date protinus racemos

Ardenti fluat undique hac et illac

15

Christi spumeus ut lacus Falerno.

 

18. invitat pueros ad scholam

Christus te, puer, ad suum

Ludum ut formet et instruat

Appellat. Propera, puer.

Non est cur timeas senis

5

Praeceptoris ineptias,

Non est cur timeas gravem

Frontis tristitiam et minas.

Nam pulcherrimus est puer

Et mitissimus omnium

10

Et doctissimus omnium,

Brutae delicium plagae,

Summi delicium aetheris.

Et contendit amarier

O taliter et amplius

15

Praeceptore; beatule,

Ne cessa, propera, puer.

Si veram sapientiam?

Si metron cupis aureum,

Seu post fata novissima,

20

Cum natura parens usum

Abs te depositum exiget,

Phoebeam super orbitam,

Stellantem super et globum

Cunctis vivere saeculis,

25

Sive haec expetis insimul

Ad Christi propera scholam.

 

19. de ludis regiis

Iuppiter Henrici despexit ab aethere ludos,

      Excitus plausu clangisonisque tubis.

Vidit ut armorum radiis fulvique metalli

      Gemmarum et vario spargier astra die:

5

"Hic aliquis nostra pugnat de plebe deorum".

      Dixit: "Mortalis non movet ista manus;

Aut meus est Gethico natus qui venit ab Haemo,

      Aut quae de nostro vertice nata fuit".

Sed dum Henricus equo sese instar fulminis infert

10

      Atque illum in gyros quoslibet agglomerat,

"Castor hic est", inquit. Cum vero assurgere tantum

      Fraxineasque videt frangere in hoste trabes:

"Non ego sum primo deceptus lumine" dixit:

      "Mars, Mars est, alius non facit illa deus".

15

Verum ubi sidereos nudavit casside vultus,

      Henricus Titan visus adesse Iovi.

Tum demum Henricum novit vel voce faventum

      Trisque uni est natos fassus inesse suos.

 

20. ad Erasmum theologum

Nil me lautius esse, suaviusque

Mensis pontificum est diu probatum.

Vnum sed modo dulcius repertum:

Argute, eloquium tuum est, Erasme.

 

21. Andreas Arena Lucensis
domino Nicolao Tegrimi

Antiqui phaleras, equos, coronas,

Arcus marmoreos, trophaea, signa

Loricata et equestria assolebant

Virtuti monumenta collocare.

5

At nos praemia, quae, Tegrime, digna

Virtuti dabimus tuae? Vocaris

Qui recte populi decora palma.

Nec frustra Superos tibi dedisse

Censendum puto tanta, totque bona:

10

Clares nobilitate, nec malignis

Rebus aut opibus potens amicis:

Quam rarissima dignitas in ore?

Te si quis videat repente credat,

Talis est facies, ducem aut regentem

15

Magnos te populos: sed haec relinquo,

Quae natura tibi manu benigna

Indulsit: meliora comparasti,

Vt comis, facilis, modestus esses.

Lingua melliflua eloquens, disertus,

20

Caesarum pariter, Patrumque sacras

Leges, ut digitos tuos recenses;

Annales veteres, novosque calles:

Quid quod fortia facta noluisti

Nostrorum populorum interire?

25

Si Iudex placeat tibi, aut Potestas

Mitti, Iudicis amor timorque,

Et fervens animo fugatur ira.

Functo munere, cum libet reverti,

Nihil praeter populi refers amorem.

30

Vsus si veniat Duces, Senatus,

Reges, Pontifices sacros petendi,

Legatus quis eat repente norunt:

Ad te confugiunt, tuae petuntur

Linguae, divitiis potentiores;

35

Vnde est utilitas, honos, decusque,

Nuper quale refers diserte adorans

Vrbis nomine Iulium secundum.

Virtutes numero togae minores

Non sunt, horrida cum moventur arma;

40

Miles si dubius pererret agros,

Hostis si pedites equosve scribat,

Vulgus si trepidet timore belli,

Solus tu dubiae salutis auctor,

Tu firmos animos, serena reddis

45

Solus, quae modo nubibus latebant.

Ergo praemia quae, Tegrime, digna

Virtuti dabimus tuae? Videbunt

Hoc Patres: ego civicam coronam,

Et me perpetuo tibi obligatum.

50

Nostri iam valeas decor Senatus,

Et vivas Pyliam precor senectam.

 

22. Andreas Ammonius Erasmo Desiderio suo

Vis tanta, Erasme, carminis fuit tui,

 Ἄμουσον ut me prorsus et lapidem merum

Certare tecum iambicis adegerit;

Sed vellit aurem Apollo continuo mihi,

5

Et "Rana bobus audet, aut oloribus

Certare corvus?" inquit; extemplo manu

Delapsa nostra perculit solum lyra.

Refrixit ille mentis et brevis furor,

Ac paucula haec aegre potui ad te scribere:

10

Addam, sed haec Apolline invito tamen,

Erasme, nostri saeculi decus, vale.