Antonio Tebaldeo carmina 57

Testo base di riferimento: S. Pasquazi, 1966

Cura dell'edizione digitale: M. Sartor; I. Tomei, 2022

Altre sezioni


Ad Romam

 

Quae fueras omnes inter notissima terras,

      Roma, triumphati quae caput orbis eras,

Quae maria et terras lata ditione tenebas,

      Quicquid et in toto Cynthius orbe videt,

5

Lapsa iaces prostrata solo, miserabilis omni:

      Hei mihi, quam parvo tempore summa ruunt!

In tua civiles coniurant viscera dextrae,

      Externaque premunt te fera bella manu.

Te scelerum nutrix, tu stupra nefanda necesque

10

      Excolis, et leges iuraque sacra negas.

Dic: ubi Tarpei sublimia templa tonantis?

      Dic: ubi caesareae tecta superba domus?

Consul ubi? Quo clarus eques? Sapiensque senatus?

      Quo plebeius honos? quove tribunus abit?

15

Septenis quondam clausisti collibus orbem,

      Inque tuo totus corpore mundus erat.

At nunc servili praebes tua colla cathenae,

      Traderis et turpi subdita servitio.

Musarum Phoebique domus veneranda fuisti:

20

      Nunc vatum nudam te pia turba fugit.

Confuso loqueris nunc barbara verba latino:

      Nunc merito dici barbara, Roma, potes.

Nunc tibi Paelignus vates? Vbi musa Maronis?

      Alter ubi Cicero? Plinius alter ubi est?

25

Sed taceo vates: ubi nunc Pompeius et alter

      Caesar? Vbi Marius, nunc ubi Sylla ferox,

Nunc ubi qui Tuscos expellat Horatius enses?

      Quique audax propriam nunc coquat igne manum?

Cuique dedit nomen Germania victa superbum?

30

      Quique Numantini contudit arva soli?

Brutus ubi? Fabiusque gravis? rigidique Catones?

      Quos nunc Marcellos Fabriciosque vides?

Si quis dixisset quondam tibi: Roma, peribis

      Et durum disces ferre subacta iugum,

35

Talia risisses. Nihil est durabile longo

      Tempore; temporibus subdita cuncta iacent.

Ah! dolor Aeneae, series immensa laborum,

      Quam cito fortuna deficiente perit.

Quid fugisse iuvat Troiani, incendia belli!

40

      Quidve humeris Phrygios substinuisse deos?

Quid iuvat Aeneam multos errasse per annos

      Dum maris et terrae mille pericla subit?

Quid fortem bello Turnum stravisse feroci,

      Tempore tantus honos si periturus erat?

45

Vt varium dubiis agitatur fluctibus aequor,

      Sic sors instabili caeca vagatur equo.

Nunc tristis, nunc laeta venit, levat illa cadentes,

      Praecipiti summos trudit ad ima rota.

Tunc timuisse decet cum te nimis elevat altum

50

      Sublimem casu faenerat illa locum.

Si tua gens iterum Stygiis remearet ab oris,

      Cerneret et molem deperiisse tuam,

Volveret huc illuc oculos stupefacta vagantes

      Nesciretque suum noscere turba solum.

55

Atria, templa deum, thermae, fora lata, colossi,

      Strataque sunt humili celsa theatra solo.

Ex opibus tantis nomen tibi Roma relictum est,

      Cumque tibi desint omnia nomen habes,

Quod non longa dies, quod non cariosa senecta,

60

      Nec rapiet saevi temporis atra fames.

Quam cito summa cadant, tua lapsa potentia monstrat.

      Exemplo timeat quaeque superba tuo.