Albertino Mussato epistole 1

Testo base di riferimento: E. Cecchini, 1985; J.-F. Chevalier, 2000

Cura dell'edizione digitale: Tiziana Brolli

Altre sezioni


Que tibi digna feram suscepte premia palme,

      Incumbens fastis, urbs mea, tota meis?

Vnde tibi de me tante molimina cure

      Vt mei mirthea tempora fronde tegas?

5

Non ego sum Naso, tenerorum lusor amorum,

      Deservit Livi nec michi lingua Titi;

Non ego fagineis cecini te, Tytire, silvis,

      Scripta Dyonei nec michi gesta ducis;

Carmine sub nostro, cupidi lasciva Catulli

10

      Lesbia, dulce tibi nulla susurrat avis;

Non me detinuit bissenis Thebais annis,

      Nec vigil Eaciden ad fera bella tuli;

Bella sub Emathiis alius civilia campis

      Edidit et ritus deliciasque Phari.

15

Cur igitur sacris edere laurique racemis

      Cingitis o Patavi tempora nostra viri?

Non ego cum tanto merui candore favorem

      (Sit laus hec titulis adicienda meis):

Sive Ecerinis erit que tot solacia prebet,

20

      Edita sub tragicis parva camena metris,

Sive tui gestus nostris, Henrice, libellis

      (Laude tua dignus, septime Cesar, eras),

Gesta tibi fuerant meritis ornanda tropheis

      Et non divitiis attribuenda meis.

25

Ite, boni fratres, vestras succidite lauros,

      Hec ad Cesareas munera ferte fores.

Execrate odiis Ecerini facta profani

      Illaque per vestras pingite gesta domos.

Sunt imitanda locis ut proficientia multis,

30

      Sunt etiam nostris multa cavenda libris.

Cernite non quis sit, sed quid pronuntiet autor:

      Indicat autorem nota loquela suum.

Cerne prius parvis si me conferre poetis

      Iure potes; grates tunc tibi, lector, agam.

35

Expedit hoc igitur, ut me experiare legendo,

      Ne pluris merces quam pretieris emas;

Proque meo nunquam vitabo carmine famam,

      Pro meritis noscar dummodo qualis ero.

Tunc, michi preponens alios, contentus abibo:

40

      Non erit ingenii fama maligna mei;

Tunc quoque maiorum venerabor scripta virorum

      Et mea tunc rebor iure minora suis.

Si me Roma suis nolet conferre poetis,

      Hac saltem Patava tutus in urbe legar.

45

Festa dies aderit, qua me celebrare poete

      More volent (Christi tunc orientis erit)

Festaque honoratis annectent tempora sertis

      Et referent laudes ad mea tecta meas;

Vos quoque, consortes studii, mea dona magistri

50

      Cum simul exorto grata referte Deo.

Dumque legar, semper mecum mea festa legentur,

      Festa per eternos continuata dies.

Prepositus, bine portans hastilia cere,

      Solicitus nostri muneris auctor erit,

55

Ornabitque manus nostras de tegmine capre:

      Munus enim tragicis vatibus hyrcus erat.

Proxima succedet pariter studiosa inventus,

      Turba frequens, fausto que pede tundet humum.

Si deceant maius sublimia munera carmen,

60

      Non erit ex toto nomen inane meum;

Attamen hec ullo semper livore carebunt,

      Torrebit tacitus viscera nulla calor:

Quique fuere alii per secula prisca poete

      Peste sub hac operas sustinuere suas.

65

Nulla parte nocens indetractabile carmen

      Constabit nulli posse nocere meum.

Verum equidem mea mens, tragico succensa calore,

      Traxit difficiles ad sua vota modos.

Hec eadem Aonie foverunt vota sorores

70

      Vnaque me ad tragicum musa vocavit opus.

Nescio que fuerit: rabidis flagrabat iambis,

      Quique ministrabat metra coturnus erat.

Non amat obscenos irata tragedia risus,

      Versibus alludit fabula nulla suis;

75

Gaudet enim nulla gravitate tragedia vinci,

      Virtutes animi sic dominantis habet.

Herculis Oethei mortem vivique furorem

      Tractavit series illa proterva duas;

De Troadum lacrimis Agamemnoniisque Micenis

80

      Musa ferox alias prodidit una duas;

Hec eadem dirum Phedre consumpsit amorem,

      Phasidis exilium suppliciumque viri;

Edipodem visu cassum prolemque furentem

      Edidit in reliquas explicuitque duas;

85

Mersa refertur aquis Octavia nupta Neroni,

      Fertque Tyesteas musa cruenta dapes.

Facta ducum memorat generosaque nomina regum,

      Cum terit eversas alta ruina domos.

Fulmina supremas feriunt ingentia turres

90

      Nec capiunt planas impetuosa casas;

Per genus hoc metri fastigia summa canuntur,

      Non nisi nobilium nobile carmen erit.

Vox tragici mentes ad contingentia fortes

      Efficit, ignavus diluiturque metus;

95

Vincit in adversis semper constantia rebus,

      Non habet hanc illis qui rude pectus habet.

Videris a Ciri superatum milite Cresum:

      Vinctus in hostili compede fortis eris;

Tunc cum victor eris, vinci potuisse putabis,

100

      Constringet mancus anxia corda timor.

Materiam tragico fortuna volubilis auget,

      Quo magis ex alto culmine regna ruunt;

Illaque conclamans per tristia verba coturnus

      Personat Archiloci sub feritate metri.

105

Proficit hoc nimium mortalibus utile carmen,

      Cum nichil in nostris computat esse bonis.

Conspicitur nulla stabilis dominatus in aula,

      Certaque de sola est mobilitate fides.

Purpura mordaces retegit sub murice curas,

110

      Afficit elatos gloria falsa duces.

Ebibitur rubro liquor exitialis in auro,

      Excipit infidos regia mensa cibos;

Desuper ex alto gladius dependet acutus,

      Non vacat invisa suspicione locus:

115

Omnis enim paries mestissima mortis imago,

      Omnia sunt oculis perniciosa suis.

Sunt tabule tragici dubie certamina vite,

      Que species omnes crudelitatis habent.

Phasidis interitu mutilati funera fratris

120

      Non fuerant aliis commemoranda metris;

Ante oculos patris laniati corpora nati

      Constiterant alio non recitanda pede;

Atrea quis durum nisi metro scripsit eodem

      Gnatorum miserum carne cibasse patrem?

125

Mandit Itim Thereus (Progne sic ulta sororem):

      Pes Pandionias narrat iambus aves.

Sic ego non valui lacrimosos pandere partus,

      Seva tuos alio stirps Ecerina modo.

Mentio nulla mea est ut tu numereris in illis,

130

      Musula: non tantis equiparanda venis;

Quippe tibi satis est ut tu videaris imago

      Paulisper tragicis assimilata metris.

Metra Sophocleis non sunt suffulta coturnis

      Hec tua; quicquid habes, lingua Latina dedit.

135

Sola, rudis, tantum studiis innixa Latinis,

      In Latiis oris nunc nova miles eris;

Felix, invidia quod tu mordebere nulla:

      Ista Dei tantum munera pauper habet.