1. ad Musas Borgiades

Este mihi faciles, quaeso, blandaeque, Camenae,

      Nec vos, Borgiades, sit vocitasse nefas;

Quippe mihi et merito canitur nunc Borgia proles,

      Puniceo cinctum cui micat orbe caput.

5

Materiam sumpsi parvis non viribus aequam:

      Hoc leve sed vestro numine fiet onus.

 

2. ad Musas Borgiades

Musae Borgiades, favete coeptis,

Coeptos versiculos iuvate nostros.

Prosit Borgiades dedisse nomen,

Nomen grandisono Marone dignum.

5

Cur non Borgiades libenter ipse

Dicam? dicere si solent poetae

Musas Pierides? Venite, Musae,

Musae Borgiades, favete, Musae.

 

3. in malignos

Subsannare meum, maligne Ronchis,

Noli Borgiacum, rogo, libellum:

Non est Pegaseo lepore plenus,

Non est, confiteor, legente dignus;

5

Verum est candidusque, pius, bonusque,

Comptus Borgiaca nitens quam laude.

Vestrum tendere parce, parce, nasum:

Non est hoc parasitus in libello,

Qui blandis numeris placere tentet.

10

Nemo scribere veriora posset

Quam sunt, quae canimus, favore digna.

Haec sunt quae teneris peregit annis

Noster Borgia: quem putas futurum

Hunc tu temporibus virum senectae?

15

Non Demosthenis ora, non Maronis,

Non certe Ciceronis aut Salusti;

Non Liris fluvius valebit unquam

Digne Borgiacas referre laudes.

Subsannare meum, maligne Ronchis,

20

Noli Borgiacum, rogo, libellum.

 

4. in reditu Regis Galliae, relicta Neapoli

Parthenope interea, Gallo redeunte, relicta,

      Ceperat expulso quam modo rege meo

Pastor Alexander rursus, ne monstra videret

      Gallica, per paucos cessit ab Vrbe dies;

5

Sed Spoletina revocavit ab arce nepotem,

      Tuta quod uno territa Roma foret.

Atque ita successit: capta nam protinus arce

      Hadriani, Gallos hinc procul ire iubet.

Reddidit et tutos ex affini parte Quirites,

10

      In quorum tectis nil nisi terror erat.

Tunc ego non leviter coepi te, Borgia, amare,

      Et mira ingenii tacta stupere tui;

Nunc ego dispeream nisi te non, Borgia, adoro,

      Mortali quoniam plus rationis habes.

 

5. eiusdem legatio ad Reg. Ferdinadum

Italiae postquam Senonum cessere phalanges,

      Inque suas fusae vix rediere plagas,

Parthenopesque suum revocarunt moenia regem,

      Moenia Aragoneis semper amata suis.

5

Missus adit nostrum legatus Borgia regem,

      Facturus tutum regis ubique latus:

Laetus agens acies equitum peditumque potentes,

      Magnanimo quanquam pectore fortis erat.

Quo viso, rediere animi, rediere vigores

10

      Parthenope, rediit regis in ora color.

Hostis adhuc quamvis arces numerosus haberet,

      Et magna in regni Gallia parte foret,

Illius in vultu victoria certa nitebat,

      Nec fuit augurio spes bona falsa suo;

15

Namque, pericla meo coniunctus ad omnia regi,

      Barbaricas furtim fecit abire manus.

Atque ita Parthenope vultus induta priores

      Plausit Aragoneis libera facta suis.

 

6. factus Card. post receptam Parthen. et arcem

Magnanimo postquam rex Marte receperat arces,

      Hostibus eiectis, sub sua iura meus,

Iam bene pro cunctis sic gestis Borgia rebus

      Et pro defenso tam bene rege meo;

5

Puniceae excelso decoratus honore tiara,

      Quam bonus a sancta miserat urbe Pater:

Vt velut Alcides post fortia facta, deorum

      In numero, felix Borgia, iure tores.

 

7. de dolore Borgiae ex morte Ferd. insperata

Mille modis hominum resecat Proserpina crinem

      Et varia Lachesis sorte resolvit opus:

Hos unda, hos saevi rapiunt fera classica Martis,

      Hos sitis, hos hyemes, hos necat aspra fames,

5

Hos vulcanus edax; rapit hos male fulminis ictus,

      Hos de praecipiti celsa ruina trahit;

Hos necat atra lues, necat hos quartana iacentes,

      Huic rapit infensum longa senecta caput,

Aspidis hic morsu: morsu perit ille ferarum,

10

      Hos timor, hos perimit perniciosus amor.

Tu sed, Aragonidum rex, gloria maxima regum,

      In tua mox victor regna reversus, obis:

Vincere terrarum quem non potuere labores,

      Vincere quem casus non potuere maris,

15

Vincere tam saevi quem non potuere dolores,

      Gaudia victricis surripuere manus.

Heu, tibi, Parthenope, semper lachrymabile fatum,

      Dum tua regalis moenia iuris erunt.

Heu fuerat templis vix reddita pompa deorum,

20

      Vix fuerat magno victima caesa Iovi!

Inter laurigeros quum mors clarosque triumphos

      Iniecit rapidas mox violenta manus;

Heu heu qualis eras tali tetro, Borgia, casu

      Aeacide vultus quum cecidere tui.

25

Nunc cadis in faciem flendo, nunc ore supinus

      Visus eras magnos insimulare deos.

Dant lachrymas oculi, resonant singultibus ora

      Et gemitus quassi pectoris ima trahit:

Denique si talem sortem tibi fata dedissent

30

      Pro Polluce tuo, Borgia, Castor eras.

 

8.

Clare Fabi, haud ficto sequitur te quisquis amore,

      Omine coniugii gaudeat me tui:

Vxorem quoniam tibi magna valentia misit,

      Nomine qua nullum fortium esse potest.

5

Auguror unde tibi validas fore ad omnia vires,

      Et validos animos imperiumque potens.

Quisquis erit quoniam cui iuncta valentia coniux,

      Non erit hic semper qua ratione potens.

 

9. epithalamion in nuptiis
Fabii Vrsini et Hyeronimae Borgiae

Liberi patris Paphiaeque proles,

Qui colis celsas Heliconis arces,

Huc ades laetis redimite sacra

Tempora sertus.

5

Virginum praesens Hymenee raptor,

Diripis quas tu gremio parentum

Solus ad sponsi thalamos paratos

Non sine fletu.

Huc ades, fulcri venerande custos,

10

Noctis obscuris inimice furtis,

Huc ades tantam celebrare laeto

Carmine lucem.

Iungitur nostris generosa proles

Borgia Vrsinis, prospera venire,

15

Iungit Vrsino Fabio sororem

Borgia noster.

Tu, soror magni Iovis atque coniux,

Sic Samos felix tua cura vivat,

Huc ades, Iuno, pia nuptialis

20

Pronuba lecti.

Huc ades, mater nivei pudoris,

Crinibus saevae positis Medusae,

Orta de magni Iovis o profundo

Vertice, Pallas.

25

Tuque tam laetam, Cytherea, lucem

Suscipe: ingrata est sine te voluptas;

Huc ades sacris comitata triplex

Gratia nymphis.

Tuque, sermonis sapiens repertor,

30

Mercuri, Phoebo comitatus, adsis;

Bacchus et tecum properet decoris

Cornibus audax.

Sint procul turbae furialis angues,

Sint procul cantus volucris sinistrae,

35

Sit procul livor, magnaeque sortis

Carmen et herbae.

Ante formosae faciem puellae

Spineas et tu gere casta tedas,

Omen et votum sobolis futurae,

40

Patrima proles.

Sparge nigrantes hederae, corymbos

Necte felices foribus coronas,

Necte: iam gestit nova nupta fortes

Ire sub arctus.

45

Iudicem qualem Phrygium petivit

Alma devictis Erycina dives,

Talis ad sponsum properat venire

Borgia virgo.

Ite vos cunctae, precor, o puellae,

50

Obviam intactae, thalamumque sacris

Sternite auleis; pueri, nucesque

Spargite tectis:

Virginem sed ne pudeat mariti,

Cuius amplexus cupit illa iam iam

55

Ocyus casti veneranda sumat,

Flammea vultu.

Tuque iam, quaeso, nova nupta prodi,

Namque te felix Fabius moratur,

Non secus, quod qui sitiens anhelat

60

Flumina cervus.

Quos ibi lusus et utrimque pugnas,

Quos ibi nexus, Hymenee, cernes,

Quum peroptatae Veneris sonabunt

Classica Martem.

65

At palestri tali nova nupta prodi,

Virgo, quid tantum trepidas theatrum?

Par pari, per quod pariter marito,

Strenua reddes.

Nam velut nexu steriles tenaci

70

Vinciunt ulmos steriles sequaces,

Vinciet pugnax tua sic lacertis

Colla maritus.

Inter, o felix nova nupta, cunctas

Quas Valentinae genuere matres,

75

Quas vel insignis genuit puellas

Betica tellus;

Coniuge o tanto, nova nupta, gaude:

Non habet talem spatiosus orbis,

Non habet talem genitrix virorum

80

Roma maritum.

Cerne divinos, nova nupta, vultus

Phosphori, ut vincant radios micantes

Aspice, ut vincant speciosa lucem

Lumina Phoebi;

85

Vis ut informet generosa pectus,

Aspice ut Quintum referat morantem,

Vt vel Vrsinos referat decora

Fronde vetustos.

Sola tanto fueras marito

90

Digna: quae cunctas superas maritas

Lumine, ut nocti superat minores

Cynthia flammas.

Sed dies cedit: redeunt tenebrae,

Vesper adventat, nova nupta prodi.

95

Ire quid cessas, precor, ad beatae

Proelia noctis?

Stat vir accinctus foribus Thalassus,

Carmen ut dulci moduletur ore:

Iam tuas pridem resonans paratus

100

Dicere laudes.

Virgo, quid cessas bona? quid moraris?

Iam sales turbae resonant iocosos,

Iam tibi optatum reseravit ampla

Ianua limen.

105

Virgo quid cessas bona? quid moraris?

Sol ad occasum ruit, advenito:

Pronuba optatum tyrio paravit

Murice lectum.

Sponse, iam prodit: nova nupta, gaude;

110

Desine optatam cupidus morari.

Ecce, quae iam te faciet beatum,

Virgo propinquat.

Cerne demissam faciem pudore,

Cerne manantes lachrymas ocellos;

115

Desinas sed tu lachrymare, virgo,

Desine flere.

An tibi raptum lachrymas pudorem?

An times pugnae Fabium paratum?

An tibi tales potius ministrant

120

Gaudia fletus?

Sive ne sponsum rapiant latinae

Tam tibi charum trepidas puellae?

Sive quod sera lachrymas subisti

Tecta mariti?

125

Ille desertor, caveas timere,

Non erit; virgo, caveas dolere.

Namque servabit tua, crede, semper

Castra fidelis.

Intrat en sponsi nova nupta limen;

130

Flammeum tandem, nova nupta, tolle;

Et tibi zonam Cupidi recingat

Dextra mariti.

Ite felices thalami sub umbram,

Coniuges clarae sobolis parentes;

135

Vivite, et vivax utriusque tarde

Forma senescat.