Missus ad Eoas legati munere partes,

      Tranquillum cunctis nectere pacis opus,

Dum studeo gemini componere foedera regni,

      Inueni cordis bella nefanda mei.

5

Hic me suscipiens Etruscae gentis alumnum (525)

      Inuoluit patriis Graia puella dolis.

Nam cum se nostro captam simularet amore,

      Me potius uero fecit amore capi.

Peruigil ad nostras astabat nocte fenestras,

10

      Nescio quid Graeco murmure dulce canens. (530)

Nunc aderant lacrimae, gemitus, suspiria, pallor

      Et quicquid nullum fingere posse putes.

Sic uelut afflictam nimium miseratus amantem

      Efficior potius tunc miserandus ego.

15

Haec erat egregiae formae uultusque modesti, (535)

      Grata, micans oculis nec minus arte placens,

Docta loqui digitis et carmina fingere docta

      Et responsuram sollicitare lyram.

Illam Sirenis, stupefactus cantibus, aequans

20

      Efficior demens alter Vlixes ego; (540)

Et quia non poteram tantas euadere moles,

      Nescius in scopulos et uada caeca feror.

Quis referat gressus certa se lege mouentes

      Suspensosque nouis plausibus ire pedes?

25

Grande erat inflexos gradibus numerare capillos, (545)

      Grande erat in niueo pulla colore coma.

Vrebant oculos stantes duraeque papillae

      Et quas astringens clauderet una manu.

Ah, quantum mentem stomachi fultura mouebat

30

      Atque sub exhausto pectore pingue femur! (550)

Terrebar teneros astringere fortiter artus:

      Visa per amplexus ossa sonare meos.

"Grandia" clamabat "tua nunc me brachia laedunt:

      Non tolerant pondus subdita membra tuum."

35

Derigui, quantusque fuit calor ille recessit, (555)

      Et nata est uenae causa pudenda meae;

Non lac sic tenerum permixta coagula reddunt

      Nec liquidi mollis spuma liquoris erit.

Subcubui, fateor, Graiae tunc nescius artis,

40

      Subcubui Tusca simplicitate senex (560)

Qua defensa suo superata est Hectore Troia,

      Vnum non poterat fraus superare senem?

Muneris iniuncti curam studiumque reliqui

      Deditus imperiis, saeue Cupido, tuis.

45

Nec memorare pudet tali me uulnere uictum: (565)

      Subditus his flammis Iuppiter ipse fuit.

Sed mihi prima quidem nox affuit ac sua soluit

      Munera grandaeuo uix subeunda uiro;

Proxima destituit uires, uacuusque recessit

50

      Ardor, et in Venerem segnis ut ante fui. (570)

Illa uelut proprium repetens infesta tributum

      Instat et increpitat "debita redde mihi."

Sed nihil hic clamor, nil sermo mitis agebat:

      Quod natura negat, reddere nemo potest.

55

Erubui stupuique: simul uerecundia motus (575)

      Abstulit et blandum terror ademit opus.

Contractare manu coepit flagrantia membra

      Meque etiam digitis sollicitare suis.

Nil mihi torpenti uel tactus profuit ignis:

60

      Perstitit in medio frigus ut ante foco. (580)

"Quae te crudelis rapuit mihi femina?" dixit;

      "Cuius ab amplexu fessus ad arma redis?"

Iurabam curis animum mordacibus uri

      Nec posse ad luxum tristia corda trahi.

65

Illa dolum credens "non" inquit "fallis amantem: (585)

      Plurima caecus amor lumina semper habet.

Quin potius placido noli umquam parcere ludo:

      Proice tristitias et renouare ioco.

Obtundunt siquidem curarum pondera sensus:

70

      Intermissa minus sarcina pondus habet." (590)

Tunc egomet toto nudatus corpore lecto

      Effusis lacrimis talia uerba dedi:

"Cogimur hercle senes uitium crimenque fateri,

      Ne meus extinctus forte putetur amor.

75

Me miserum, cuius non est culpanda uoluntas! (595)

      Vindicor infelix debilitatis ope.

En longo confecta situ tibi tradimus arma,

      Arma ministeriis quippe dicata tuis.

Fac quodcumque potes! Nos cessimus hoc tamen ipsa

80

      Grandior est hostis, quo minus ardet amor." (600)

Protinus argutas admouit turpiter artes

      Meque cupit flammis uiuificare suis.

Ast ubi dilecti persensit funera membri

      Nec uelut expositum surgere uidit onus,

85

Erigitur uiduoque toro laniata recumbens (605)

      Vocibus his luctus et sua damna fouet:

"Mentula, festorum cultrix operosa dierum,

      Quondam deliciae diuitiaeque meae.

Quo te deiectam lacrimarum gurgite plangam?

90

      Quae de tot meritis carmina digna feram? (610)

Tu mihi flagranti succurrere saepe solebas

      Atque aestus animi ludificare mei,

Tu mihi per totam custos gratissima noctem

      Consors laetitiae tristitiaeque meae,

95

Conscia secreti semper fidissima nostri, (615)

      Astans internis peruigil obsequiis:

Quo tibi feruor abit, per quem feritura placebas,

      Quo tibi cristatum uulnificumque caput?

Nempe iaces nullo, ut quondam, perfusa rubore,

100

      Pallida demisso uertice nempe iaces. (620)

Nil tibi blanditiae, nil dulcia carmina prosunt,

      Non quicquid mentem sollicitare solet.

Hinc uelut exposito meritam te funere plango,

      Occidit assueto quod caret officio."

105

Hanc ego cum lacrimis deducta uoce canentem (625)

      Irridens dictis talibus increpui:

"Dum defles nostri languorem, femina, membri,

      Ostendis morbo te grauiore premi."

Illa furens: "nescis, ut cerno, perfide, nescis:

110

      Non fleo priuatum, sed generale chaos. (630)

Haec genus humanum, pecudum uolucrumque, ferarum

      Et quicquid toto spirat in orbe, creat.

Hac sine diuersi nulla est concordia sexus,

      Hac sine coniugii gratia summa perit.

115

Haec geminas tanto constringit foedere mentes, (635)

      Vnius ut faciat corporis esse duo.

Pulcra licet pretium, si desit, femina perdit;

      Et si defuerit, uir quoque turpis erit:

Haec si gemma micans rutilum non conferat aurum,

120

      Externum fallax mortiferumque genus. (640)

Tecum pura fides secretaque certa loquuntur:

      O uere nostrum fructiferumque bonum!

Vade, inquam, felix, semper felicibus apta,

      Et tibi cognatis utere deliciis!

125

Cedunt cuncta tibi; quodque est sublimius, ultro (645)

      Cedunt imperiis maxima sceptra tuis.

Nec subiecta gemunt, sed se tibi subdita gaudent:

      Vulnera sunt irae prosperiora tuae.

Ipsa etiam totum moderans sapientia mundum

130

      Porrigit inuictas ad tua iussa manus. (650)

Sternitur icta tuo uotiuo uulnere uirgo

      Et perfusa nouo laeta cruore iacet.

Fert tacitum ridetque suum laniata dolorem

      Et percussori plaudit amica suo.

135

Non tibi semper iners, non mollis conuenit actus, (655)

      Mixtaque sunt ludis fortia facta tuis.

Nam nunc ingenio, magnis nunc uiribus usa

      Vincis quae Veneri sunt inimica magis.

Nam tibi peruigiles intendunt saepe labores

140

      Imbres insidiae iurgia damna niues. (660)

Tu mihi saepe feri commendas corda tyranni,

      Sanguineus per te Mars quoque mitis erit.

Tu post extinctos debellatosque gigantes

      Excutis irato tela trisulca Ioui.

145

Tu cogis rabidas affectum discere tigres, (665)

      Per te blandus amans redditur ipse leo.

Mira tibi uirtus, mira est patientia: uictos

      Diligis et uinci tu quoque saepe uoles.

Cum superata iaces, uires animosque resumis

150

      Atque iterum uinci, uincere rursus amas. (670)

Ira breuis, longa est pietas, recidiua uoluntas,

      Et cum posse perit, mens tamen una manet."

Conticuit tandem longo satiata dolore:

      Me uelut expletis deserit exsequiis.