Terra parens quondam caelestibus inuida regnis
Titanumque simul crebros miserata dolores
Omnia monstrifero conplebat Tartara fetu,
Inuisum genitura nefas, Phlegramque retexit
5
Tanta prole tumens et in aethera protulit hostes.
Fit sonus: erumpunt Erebo necdumque creati
Iam dextras in bella parant superosque lacessunt
Stridula uoluentes gemino uestigia lapsu.
Pallescunt subito stellae flectitque rubentes
10
Phoebus equos docuitque timor reuocare meatus.
Oceanum petit Arctos inocciduique Triones
Occasum didicere pati. tum feruida natos
Talibus hortatur genetrix ad proelia dictis:
"O pubes domitura deos, quodcumque uidetis,
15
Pugnando dabitur; praestat uictoria mundum.
Sentiet ille meas tandem Saturnius iras,
Cognoscet quid Terra potest, si uiribus ullis
Vincor, si Cybele nobis meliora creauit.
Cur nullus Telluris honos? cur semper acerbis
20
Me damnis urgere solet? quae forma nocendi
Defuit? hinc uolucrem uiuo sub pectore pascit
Infelix Scythica fixus conualle Prometheus;
Hinc Atlantis apex flammantia pondera fulcit
Et per canitiem glacies asperrima durat.
25
Quid dicam Tityon, cuius sub uulture saeuo
Viscera nascuntur grauibus certantia poenis?
Sed uos, o tandem ueniens exercitus ultor,
Soluite Titanas uinclis, defendite matrem.
Sunt freta, sunt montes: nostris ne parcite membris;
30
In Iouis exitium telum non esse recuso.
Ite, precor, miscete polum, rescindite turres
Sidereas. rapiat fulmen sceptrumque Typhoeus;
Enceladi iussis mare seruiat; Otus habenas
Aurorae pro Sole regat; te Delphica laurus
35
Stringat, Porphyrion, Cirrhaeaque templa teneto."
His ubi consiliis animos elusit inanes,
Iam credunt uicisse deos mediisque reuinctum
Neptunum traxisse fretis; hic sternere Martem
Cogitat, hic Phoebi laceros diuellere crines;
40
Hic sibi promittit Venerem speratque Dianae
Coniugium castamque cupit uiolare Mineruam.
Interea superos praenuntia conuocat Iris,
Qui fluuios, qui stagna colunt, cinguntur et ipsi
Auxilio Manes; nec te, Proserpina, longe
45
Vmbrosae tenuere fores; rex ille silentum
Lethaeo uehitur curru lucemque timentes
Insolitam mirantur equi trepidoque uolatu
Spissas caeruleis tenebras e naribus efflant.
Ac uelut hostilis cum machina terruit urbem,
50
Vndique concurrunt arcem defendere ciues,
Haud secus omnigenis coeuntia numina turmis
Ad patrias uenere domos. tum Iuppiter infit:
"O numquam peritura cohors, o debita semper
Caelo progenies, nullis obnoxia fatis,
55
Cernitis ut nostrum Tellus coniuret in orbem
Prole noua dederitque alios interrita partus?
Ergo quot dederit natos, tot funera matri
Reddamus. longo maneat per saecula luctu
Tanto pro numero paribus damnata sepulchris."
60
Iam tuba nimborum sonuit, iam signa ruendi
His Aether, his Terra dedit confusaque rursus
Pro domino Natura timet. discrimina rerum
Miscet turba potens: nunc insula deserit aequor,
Nunc scopuli latuere mari. quot litora restant
65
Nuda! quot antiquas mutarunt flumina ripas!
Hic rotat Haemoniam praeduris uiribus Oeten;
Hic iuga conixus manibus Pangaea coruscat;
Hunc armat glacialis Athos; hoc Ossa mouente
Tollitur; hic Rhodopen Hebri cum fonte reuellit
70
Et socias truncauit aquas summaque leuatus
Rupe Giganteos umeros irrorat Enipeus:
Subsidit patulis Tellus sine culmine campis
In natos diuisa suos. horrendus ubique
It fragor et pugnae spatium discriminat aer.
75
Primus terrificum Mauors non segnis in agmen
Odrysios inpellit equos, quibus ille Gelonos
Siue Getas turbare solet: splendentior igni
Aureus ardescit clipeus, galeamque nitentes
Arrexere iubae. tum concitus ense Pelorum
80
Transigit aduerso, femorum qua fine uolutus
Duplex semiferi conectitur ilibus anguis,
Atque uno ternas animas interficit ictu.
Dum superinsultans auidus languentia curru
Membra terit multumque rotae sparsere cruoris,
85
Occurrit pro fratre Mimans Lemnumque calentem,
Cum lare Vulcani spumantibus eruit undis,
Et prope torsisset, si non Mauortia cuspis
Ante terebrato cerebrum fudisset ab ore.
Ille, uiro toto moriens, serpentibus imis
90
Viuit adhuc stridore ferox et parte rebelli
Victorem post fata petit. Tritonia uirgo
Prosilit ostendens rutila cum Gorgone pectus;
Aspectu contenta suo non utitur hasta
(Nam satis est uidisse semel) primumque furentem
95
Longius in faciem saxi Pallanta reformat.
Ille procul subitis fixus sine uulnere nodis
Vt se letifero sensit durescere uisu
(Et steterat iam paene lapis) "quo uertimur?" inquit,
"Quae serpit per membra silex? qui torpor inertem
100
Marmorea me peste ligat?" uix pauca locutus,
Quod timuit, iam totus erat; saeuusque Damastor,
Ad depellendos iaculum cum quaereret hostes,
Germani rigidum misit pro rupe cadauer.
Hic uero interitum fratris miratus Echion,
105
Inscius auctorem dum uult temptare nocendo,
Te, Dea, respexit, solam quam cernere nulli
Bis licuit. meruit sublata audacia poenas
Et didicit cum morte deam. sed turbidus ira
Palleneus, oculis auersa tuentibus atrox,
110
Ingreditur caecasque manus in Pallada tendit.
Hunc mucrone ferit dea comminus; ac simul angues
Gorgoneo riguere gelu corpusque per unum
Pars moritur ferro, partes periere uidendo.
Ecce autem medium spiris delapsus in aequor
115
Porphyrion trepidam conatur rumpere Delon,
Scilicet ad superos ut torqueat improbus axes.
Horruit Aegaeus; stagnantibus exilit antris
Longaeuo cum patre Thetis desertaque mansit
Regia Neptuni famulis ueneranda profundis.
120
Exclamant placidae Cynthi de uertice Nymphae,
Nymphae quae rudibus Phoebum docuere sagittis
Errantes agitare feras primumque gementi
Latonae struxere torum, cum lumina caeli
Parturiens geminis ornaret fetibus orbem.
125
Implorat Paeana suum conterrita Delos
Auxiliumque rogat: "si te gratissima fudit
In nostros Latona sinus, succurre precanti.
En iterum conuulsa feror."