Troiani belli scriptorem, Maxime Lolli,
Dum tu declamas Romae, Praeneste relegi;
Qui, quid sit pulcrum, quid turpe, quid utile, quid non,
Planius ac melius Chrysippo et Crantore dicit.
5
Cur ita crediderim, nisi quid te detinet, audi.
Fabula qua Paridis propter narratur amorem
Graecia barbariae lento conlisa duello,
Stultorum regum et populorum continet aestus.
Antenor censet belli praecidere causam:
10
Quid Paris? ut saluus regnet uiuatque beatus,
Cogi posse negat. Nestor componere litis
Inter Peliden festinat et inter Atriden:
Hunc amor, ira quidem communiter urit utrumque.
Quidquid delirant reges, plectuntur Achiui.
15
Seditione, dolis, scelere atque libidine et ira
Iliacos intra muros peccatur et extra.
Rursus, quid uirtus et quid sapientia possit,
Vtile proposuit nobis exemplar Vlixen,
Qui domitor Troiae multorum prouidus urbes
20
Et mores hominum inspexit latumque per aequor,
Dum sibi, dum sociis reditum parat, aspera multa
Pertulit, aduersis rerum inmersabilis undis.
Sirenum uoces et Circae pocula nosti;
Quae si cum sociis stultus cupidusque bibisset,
25
Sub domina meretrice fuisset turpis et excors;
Vixisset canis inmundus uel amica luto sus.
Nos numerus sumus et fruges consumere nati,
Sponsi Penelopae nebulones Alcinoique
In cute curanda plus aequo operata iuuentus,
30
Cui pulchrum fuit in medios dormire dies et
Ad strepitum citharae cessatum ducere somnum.
Vt iugulent hominem, surgunt de nocte latrones:
Vt te ipsum serues, non expergisceris? atqui
Si noles sanus, curres hydropicus; et ni
35
Posces ante diem librum cum lumine, si non
Intendes animum studiis et rebus honestis,
Inuidia uel amore uigil torquebere. nam cur
Quae laedunt oculum, festinas demere: siquid
Est animum, differs curandi tempus in annum?
40
Dimidium facti, qui coepit, habet: sapere aude,
Incipe. uiuendi qui recte prorogat horam,
Rusticus exspectat, dum defluat amnis; at ille
Labitur et labetur in omne uolubilis aeuum.
Quaeritur argentum puerisque beata creandis
45
Vxor et incultae pacantur uomere siluae:
Quod satis est cui contingit, nihil amplius optet.
Non domus et fundus, non aeris aceruus et auri
Aegroto domini deduxit corpore febris,
Non animo curas; ualeat possessor oportet,
50
Si conportatis rebus bene cogitat uti.
Qui cupit aut metuit, iuuat illum sic domus et res
Vt lippum pictae tabulae, fomenta podagram,
Auriculas citharae collecta sorde dolentis.
Sincerum est nisi uas, quodcumque infundis acescit.
55
Sperne uoluptates: nocet empta dolore uoluptas.
Semper auarus eget: certum uoto pete finem.
Inuidus alterius macrescit rebus opimis;
Inuidia Siculi non inuenere tyranni
Maius tormentum. qui non moderabitur irae,
60
Infectum uolet esse, dolor quod suaserit et mens,
Dum poenas odio per uim festinat inulto.
Ira furor breuis est: animum rege; qui nisi paret,
Imperat; hunc frenis, hunc tu conpesce catena.
Fingit equum tenera docilem ceruice magister
65
Ire, uiam qua monstret eques; uenaticus, ex quo
Tempore ceruinam pellem latrauit in aula,
Militat in siluis catulus. nunc adbibe puro
Pectore uerba, puer, nunc te melioribus offer.
Quo semel est inbuta recens seruabit odorem
70
Testa diu. quodsi cessas aut strenuos anteis,
Nec tardum opperior nec praecedentibus insto.