Aenea! - Quis enim est, qui meum nomen nuncupat?

 

atque ego rep<ulso ratibus meis mare>.

 

Sed iam pro<scindunt ratibus sulcan>tes salum.

 

mater grauida parere <ex> se ardentem facem

5

Visa est in somnis Hecuba: quo fato pater

Rex ipse Priamus somnio, mentis metu

Perculsus, curis sumptus suspirantibus,

Ecsacrificabat hostiis balantibus.

Tum coniecturam postulat pacem petens,

10

Vt se edoceret obsecrans Apollonem,

Quo sese uertant tantae sortes somnium.

Ibi ex oraclo uoce diuina edidit

Apollo, puerum, primus Priamo qui foret

Postilla natus, temperaret tollere:

15

Eum esse exitium Troiae, pestem Pergamo.

 

Omnis aequalis uincebat quinquertio.

 

O sancte Apollo, qui umbilicum certum terrarum optines,

Vnde superstitiosa primum saeua euasit uox foras!

 

Hecuba, hoc dolet pudet piget.

 

20

heu heu pater, heu Hector!

 

Postquam abs te, Agamemno, ut uenirem tetigit aures nuntius,

Extemplo

 

concitum tetuli gradum.

 

Iam domum itionem reges Atridae parant.

 

25

Domum itionis cupidi imperium regis paene inminuimus.

 

Quod nisi quieris, Menelae, hac dextra occides.

 

Proin demet abs te regimen Argos, dum est potestas consili.

 

Nam sapiens uirtuti honorem praemium, haud praedam petit.

Set quid uideo? ferro saeptus possidet sedis sacras

 

30

Omnes Danai atque Mycenenses,

Attica pubes

 

Itis, paratis arma quam primum, uiri?

 

Danai, qui parent Atridis, quam primum arma sumite!

 

crispisulcans igneum

35

Fulmen

 

[Martem fatigat prodigus uitae furor.]

 

Supreme belli ..... potens!

 

inplorat fidem

Iouis hospitalis, Graios omnis conuocat.

 

40

[Haec, bellicosus cui pater, mater cluet Minerua.]

 

Vbi initiantur gentes orarum ultimae

 

<Ops ille> concidit, ego egens exortus sum.

 

non multa peccas, sed <tamen

Si> peccas, te regere possum.

 

45

Video te, uideo: uiue, Vlixes, dum licet:

Oculis postremum lumen radiatum rape!

 

Aperte fatur dictio, si intellegas:

Tali dari arma, qualis qui gessit fuit,

Iubet, potiri si studeamus Pergamum.

50

Quem ego me profiteor esse, mest aecum frui

Fraternis armis mihique adiudicarier,

Vel quod proprinquus uel quod uirtute aemulus.

 

Cuius ipse princeps iuris iurandi fuit,

Quod omnes scitis, solus neglexit fidem:

55

Furere adsimulare, ne coiret, institit.

Quod ni Palamedi perspicax prudentia

Istius percepset malitiosam audaciam,

Fide sacratae ius perpetuo falleret.

 

Vidi te, Vlixes, saxo sternentem Hectora,

60

Vidi tegentem clipeo classem Doricam:

Ego tunc pudendam trepidus hortabar fugam.

 

Facinus fecit maximum, cum Danais inclinantibus

Summam perfecit rem, manu sua restituit proelium

Insaniens.

 

65

uictor insolens

Ignominiae se dolore uictum non potuit pati.

 

Ferron an fato moerus Argiuom occidit?

 

Tetulit senilis Poeas ad caelum manus.

 

Nocturno aditu occulta coluntur

70

Siluestribus saepibus densa.

 

Adsum atque aduenio Acherunte uix uia alta atque ardua,

Per speluncas saxis structas asperis pendentibus

Maxumis, ubi rigida constat crassa caligo inferum.

 

Vnde animae excitantur obscura umbra opertae ex ostio

75

Altae Acheruntis salso sanguine ........

 

Vsque quaque sapere oportet: id erit telum acerrimum.

 

mane mane, porro ut audias!

 

Qua tempestate Helenam Paris innuptis iunxit nuptiis,

Ego tum grauida expletis iam fere ad pariendum mensibus,

80

Per idem tempus Polydorum Hecuba partu postremo parit.

 

Et ego ibo ut latebras ruspans rimer maritimas.

 

Naufragia, labes generis ignoras, senex?

 

Ego cum genui, tum morituros sciui et huic rei sustuli.

Praeterea ad Troiam cum misi ob defendendam Graeciam,

85

Scibam me in mortiferum bellum, non in epulas mittere.

 

inter se strepere aperteque artem obterere extispicum:

Soluere imperat secundo rumore aduersaque aui.

 

Nisi si qua Vlixes lintre euasit Lartius

 

[O parens antiqua nostrae gentis, Argiuum decus!]

 

90

patria est, ubicumque est bene.

 

Hicine est ille Telamo, modo quem gloria ad caelum extulit,

Quem aspectabant, cuius ob os Grai ora obuertebant sua?

 

simul animus cum re concidit.

 

Quae tam terribilis tua pectora turbat, terrifico sonitu inpulit -?

 

95

Quis meum nominans nomen <aede> exciet?

Quis tumultu inuocans incolarum fidem-?

 

Qui repens semi<somnum> onere pulsans graui

<Has> fores, crepitu terret?

 

Ioue patre prognatus est, ut perhibent, Tantalus,

100

Ex Tantalo ortus Pelops, ex Pelope autem satus

Atreus, qui nostrum porro propagat genus.

 

En impero Argis, sceptra mihi liquit Pelops,

Qua ponto ab Helles atque ab Ionio mari

Vrgetur Isthmus.

 

105

Quasi Helles pontum et claustra .....

 

Tantalo prognatus, Pelope natus, qui quondam a socro

Oenomao rege Hippodameam raptis nanctust nuptiis.

 

Ob scelera animique inpotentiam et superbiloquentiam

 

Mento summam amnem attingens, enectus siti

 

110

Proinde ita parent se in uita, ut uinci nesciant.

 

Quando quidem is se circumuestit dictis, saepit sedulo.

 

Non nouisse huius me uersutiloquas malitias?

 

Nostra miseria tu es magnus .......

 

Eandem uirtutem istam ueniet tempus cum grauiter gemes.

 

115

Si neque leges neque mores cogunt ..........

 

ubi nec Pelopidarum facta neque famam audiam.

 

120

Thesprote, si quis sanguine exortam tuo

Prolem inter aras s<acrificas> sacram immolet,

Quid meritus hic sit, dubium<ne> an cuiquam fuat?

 

rite Thesprotum pudet

Atrei, quod ipse a Tantalo ducat genus.

 

125

Erras erras: nam exultantem te et praefidentem tibi

Repriment ualidae legum habenae atque imperi insistent iugo.

 

quae mulier una

Vsurpat duplex cubile

 

huius, Phere,

130

Hic cubile inire est ausus.

 

Virginem me quondam inuitam per uim uiolat Iuppiter.

 

Erebo <pro>creata fuscis crinibus Nox, te inuoco.

 

Caelum nitescere, arbores frondescere,

Vites laetificae pampinis pubescere,

135

Rami bacarum ubertate incuruescere,

Segetes largiri fruges, florere omnia,

Fontes scatere, herbis prata conuestirier.

 

Tela, famuli, tela propere <ferte>! sequitur me Toas.

 

neque me patiar

140

Iterum ad unum scopulum ut olim classem Achiuom offendere.

 

saxea est uerruca in summo montis uertice.

 

Habeo istanc ego perterricrepam ........

 

genus auarumst mulierum.

auro uendidit uitam uiri.

 

145

prudens et sciens

Ad pestem ante oculos positam .....

 

Aegialeon parit

146b

Aeeta pater

 

Nemo pius est, qui pietatem ........

 

Religentem esse <ted> oportet, religiosus ne fuas.

 

150

uis, quae summas frangit infirmatque opes.

 

Si quis me uideat, dicat "ni mirum hicin illest,

Ille talis, <ille> uir tantis opibus praepotens?

Vbi nunc secundis rebus adiutrix ..?"

 

Litus atque aer, et solitudo mera

 

155

ferrum aes argentum aurum penitus abditum

 

155

Prius undis flamma

 

156-157

Animum aduorte ac dicto pare!

 

158

Praeter rogitatum si hisces

 

Pereant amici, dum inimici una intercidant!

 

160

Quam magis aerumna urget, tam magis ad male faciendum uiget.

 

Qui esse uolt quod uolt, ei ita dat se res, ut operam dabit.

 

Miseri sunt qui uxores ducunt. - At tu duxisti alteram.

 

Qua pontus Helles, supera Tmolum ad Tauricos

Finis frugifera et ecferta arua Asiae tenet.

 

165

postquam pater

Adpropinquat iamque paene ut comprehendatur parat,

Puerum interea optruncat membraque articulatim diuidit,

Perque agros passim dispergit corpus: id ea gratia,

Vt, dum nati dissupatos artus captaret parens,

170

Ipsa interea effugeret, illum ut maeror tardaret sequi,

Sibi salutem ut familiari pareret parricidio.

 

Non commemoro quod draconis saeui sopiui impetum,

Non quod domui uim taurorum et segetis armatae manus.

 

coniugem

175

Illum, Amor quem dederat, qui plus pollet potiorque est patre.

 

177

Qua causa accusem hunc?

 

Nam si ueretur, quid eum accuses, qui est probus?

Sin inuerecundum animi ingenium possidet,

180

Quid autem eum accuses qui id parui auditum aestimet?

 

Nunc ego te ab summo iam detexam exordio.

 

Axena Ponti per freta Colchos denique delatus adhaesi.

 

Ore beato lumine uolitans, qui per caelum candidus equitas!

 

o domus antiqua, heu quam dispari

185

Dominare domino!

 

Cum te expetebam omnes florentissimo

Regno, reliqui: nunc desertum ab omnibus

Summa periclo sola ut restituam paro.

 

Refugere oculi; corpus macie extabuit;

190

Lacrimae peredere umore exanguis genas;

Situm inter oris barba pedore horrida atque

Intonsa infuscat pectus inluuie scabrum.

 

Meministin te spondere mihi gnatam tuam?

 

Quam cara sint quae post carendo intellegunt,

195

Quamque attinendi magni dominatus sient.

 

Rapiunt per undas currus suspensos equi

 

Siue ista uirtus seu latrocinium <fuit>,

Horrenda miseranda ista siue est calamitas,

Quod expulisti saucios patrio lare

 

200

Eam, quam nihil accusas, damnas: bene quam meritam esse autumas,

Male merere. id quod scis prodest nihil, id quod nescis obest?

 

203

Mors misera non est, aditus ad mortem est miser.

 

Hoc metuere, alterum in metu non ponere?

 

205

umbris occuluntur parietum.

 

Nihil horum similest apud Lacaenas uirgines,

Quibus magis palaestra Eurota sol puluis labor

Militia studio est quam fertilitas barbara.

 

Vt multus e uisceribus sanguis exeat.

 

210

Vos enim iuuenes animum geritis muliebrem, illa uirgo uiri.

 

tantum gaudium oboriri ex tumultu maximo!

 

Cur fugit fratrem? scit ipse

 

uase argenteis

palmis crinibus

213b

Tecti fractis

 

215

Pater inquam, hospites, <pater> me lumine orbauit, pater.

 

Sed iam se caelo cedens Aurora obstinet

Suum patrem.

 

Liber, qui augusta haec loca Cithaeronis colis

 

Rapite agite ruite celeripedes!

 

220

Iouis sacratum ius iurandum sagmine

 

infulatas hostias

Non lana, sed uelatas frondenti coma

 

<Atos> in cornuatam taurum umbram iacit.

 

Diem hunc decorare festum festiuissime

 

225

ferme aderant aequore in alto

Ratibus repentibus ..

 

prolubium est petere amicitiam et fidem.

 

Aeterna templa caeli

 

Omnes homines ad suum quaestum callent nec fastidiunt.

 

230

gradus eliminat.

 

Pro Iuppiter!

 

Mehe

 

age propera, macte, nitier!

 

Fremor oritur.

 

235

nil me increpitando commoues.

 

[Inque manum suremit hastam.]

 

<Puerum> surempsit.

 

Agilis sonipes rapitur celeri sonitu trepidans.

 

Amicos ad hanc rem, ut soles, aduocato.

 

240

Horridi transeunt ad pedes ex equis.

 

Struunt sorores Atticae dirum nefas.

 

Diui potentes, ferte lassatis opem!

 

Micant nitore tecta sublimi aurea.

 

Deos penates, qui parentes Thestii

 

245

Dum taeniam, qui uolnus uinciret, petit

 

nilne te

Horum fortunae, nil commiserescit meae?

Finge aduenam esse: nil fraterni nominis

Sollemne auxilium et numen Pietatis mouet?

 

250

quaenam te adigunt, hospes,

Stagna capacis uisere Auerni?

 

Agite o pelagi cursores,

Cupidam in patriam portate!

 

cum uota bene tibi responderint,

255

Tunc funde libans

 

Si forte .... quispiam princeps senex,

Recipiebat sortisque atque auspicium repetebat domo.

 

In arce Athenis statio mea nunc <mihi> placet.

 

Vt in secundis fluxae, ut in aduersis bonae

 

260

pepulisti fores