ARATORIS EPISTOLA AD PARTHENIVM

Domino illustri, magnificentissimo atque praecelso Parthenio magistro officiorum atque patricio, Arator subdiaconus.

Si tibi, magne, uelim fasces memorare parentum,

      Vix daret in tergo pagina lecta modum.

A proauis atauisque potens, tu stemmata uincis

      Moribus, et meritis cedit origo tuis,

5

Optime Partheni, positum cui nomen ab aeuo

      Laus magis est animi, quo, uerecunde, places.

Nuntia uenturum signauit lingua pudorem,

     Vtque decus geminis quod uocitaris adest.

Cingula plura geris, sed quae tu grandia reddis,

10

      Nam tibi quisque datur, mox sibi crescit honor.

Quis bona tanta canat? Breuiter loquor; omnia tecum

      Quae faciunt magnos singula solus habes.

Tu, facunde, sonas Rhodani Rhenique cateruis;

      Regia dulcisonum te probat aula uirum.

15

Te multis opulenta quidem Germania doctis

      Suspicit, et patrio gaudet amore tibi,

Gloria de tanto cui maxima fulget alumno,

      Qualem Romuleo dat toga densa foro.

Vidi ego te, uidi iuuenem sermone diserto

20

      Hesperios proceres aequiparare senes,

Quo directus eras legati munere functus,

      Vt libertatis posceres actor opem.

Mulsisti Geticas uerbis felicibus aures,

      Iuueruntque tuum publica uota solum.

25

Nil auditor ouans potuit rex ille negare,

      Cuius in arbitrio tunc ea causa fuit.

Haec ubi fama uolans celeri dispergere cursu

      Coepit et assidua sustulit aure caput,

Exiit in populos solidae pinguedo loquelae,

30

      Stipabatque tuos anxia turba gradus,

Vt, quotiens motis aperires flumina labris,

      Curreret aestiuam ceu positura sitim.

Has ego diuitias auidus contingere linguae,

      Qua uelut unda Tagi, tu pretiose, fluis,

35

His quoniam Laribus tenebamur in urbe Rauennae,

      Hospes hians aderam nocte dieque tibi.

Quos mihi tu libros, quae nomina docte sonabas!

      Quanta simul repetens codicis instar eras!

Caesaris Historias ibi primum te duce legi,

40

      Quas ut ephemeridas condidit ipse sibi.

Cantabas placido dulcique lepore poetas

      In quibus ars fallax, pompa superba fuit.

Sed tamen ad ueros remeabas, optime, uates

      Quorum metra fides ad sua iura trahit,

45

Qualis in Hyblaeis Ambrosius eminet hymnis

     Quos posito cunis significastis, apes,

Qualis in hac eadem Decentius arte manauit,

     Aruernisque canis, Sidoniana chelys.

Cura mihi dudum fuerat puerilibus annis

50

      Versibus assiduum concelebrare melos,

Scribere quas etiam simulauit fabula partes

      Et per inane fretum sub leuitate rapi.

Quae cum nostra tibi fragilis cecinisset arundo,

      Et mihi, care, tuus saepe faueret, amor,

55

"O utinam malles" dixisti "rectius huius

      Ad Domini laudes flectere uocis iter!

Vt quia nomen habes quo te uocitamus, Arator,

      Non abstrusa tibi sit sed aperta seges."

Constitui, fateor, si quando forte mererer

60

      Ingenii fructus ad meliora sequi,

Quo te cumque loci contingeret esse, uirorum

      Maxime, transmitti, quod modularer, opus.

Iam stimulat promissa dies, ut debita tandem

      Contractusque meos soluere, docte, uelim.

65

Sume quod ex nitido libauimus aequore carmen,

      Et licet exiguas suscipe gratus aquas.

Oceanus rerum spatio manet altus in illo,

      De quo uix laticem traximus ore breuem.

Namque ego, Romanae caulis permixtus amoenis

70

      Ecclesiae, tonso uertice factus ouis,

Pascua laeta uidens et aprica uolumina Christi

      Quaerebam gustu tangere cuncta meo

Et nunc Dauiticis assuetus floribus odas

      Mandere, nunc Genesim mens cupiebat edax.

75

Cumque simul uiolas et lilia carpere mallem

      Quae uetus atque nouus congeminauit odor,

Incidit ille mihi, quem regula nominat Actus,

      Messis apostolicae plenus in orbe liber,

In quo nos Dominus Petro piscante leuauit

80

      De gremio salsi caeruleique maris

Ostensaque dedit caelestis imagine nauem

      Gentibus assumptis exsaturare famem.

Huius ab historia produxi carmina tiro

      Pastorique meo sedulus ora dedi,

85

Largius auxilio qui fert noua uerba canenti,

      De quo nemo potest, hoc sine, digna loqui

Quae Patri egregio patuerunt tradita papae

     Scriniaque Ecclesiae condita rite gerunt.

Eia age! Susceptos celebret collatio libros.

90

      Mercedis pretium causa superna dabit,

Sunt quia pontifices in religione Magistri,

      Gallia quos multos dat studiosa bonos,

Est ubi Firminus, uenerabilis ille sacerdos,

      Pascere qui populum dogmatis ore potest.

95

Huius ad Italiae tendit laudatio fines,

      Atque ultra patriam gloria nomen habet.

Ne dubita quin grata forent documenta probatis

      Sedis apostolicae quae placuere uiro,

Nec te nempe putes cariturum munere famae,

100

      Haec praelata operi scripta quod edis ibi.

Ibimus ambo simul quo pagina uenerit ista,

      Partheniumque decus semper in ore foret.