Tempora temporibus subeunt, abit et uenit aetas;

Cuncta dies trudendo diem fugit et rotat orbem;

Omnia praetereunt, sanctorum gloria durat

In Christo, qui cuncta nouat, dum permanet ipse.

5

Tandem igitur, reuoluta dies, mihi nascere, toto

Exoptata dies anno, quae dulcia festa

Et mea uota nouas, quae me sollemnia poscis

Munera natalem referens, quo milia gaudent

Innumeri populi, quo me specialia tangunt

10

Gaudia, quo famulae rata debeo munera linguae

Felici libare meo, cui mente dicata

In domino Christo sum deditus; hunc etiam oris

Obsequio celebrare per annua carmina sanctum

Fas mihi. dicam igitur merita et causas meritorum,

15

E quibus obtinuit caelestum praemia laudum

Aeternosque dies et magni nomen honoris.

Iam prior hoc primos uobis liber edidit actus

Martyris, unde domum uel qui genus et quibus altus

In studiis, quo deinde gradu per sancta uocatus

20

Munia maluerit Christo seruire perenni

Quam patrias errare uias per deuia mundi;

Nam pater emeritis sub Caesare uixerat armis.

Diximus et taetro toleratas carcere poenas,

Quas confessor obit, mortem quoque ferre paratus,

25

Ni deus anticipans gladios soluisset iniquis

Emissum uinclis aliosque uocasset ad actus,

Vt prius ad sacram remearet episcopus aulam

Maximus, in solis qui saltibus ultima uitae

Aeger anhelabat grassante fugatus ab hoste,

30

Quem iussus proprio subuexit corpore Felix

Pauperis et tecti delatum in sede locauit;

Pensatisque sibi sancto senis ore beati

Officiis benedictus abit paucisque diebus

Delituit proprii tacitus sub culmine tecti,

35

Non tacita dominum caelestem mente fatigans,

Quem prece directa penetrans super astra propinquo

Pulsabat merito, pacem procedere poscens.

Interea fluxere dies, pax uisa reuerti.

Deseruit latebram Felix tandemque sereno

40

Confisus caelo laetis se reddere laetum

Fratribus et placidae committere coeperat urbi.

Gratabantur oues Christi pastore recepto.

Ille gregem pauidum de tempestate recenti

Mulcebat monitis caelestibus et duce uerbo

45

Anxia corda regens firmabat amore fidei,

Contemnenda docens et amara et dulcia mundo;

Nec concedendum terroribus obuiaque ipsis

Ignibus aut gladiis promptos inferre monebat

Pectora; et ipse suis addebat pondera uerbis,

50

Confessor passus quae perpetienda docebat,

Omnibus eloquio simul exemploque magister.

Non tulit haec malus ille diu; sed inhorruit atris

Crinibus et rabidis inflauit colla uenenis

Immisitque suum scelerata in pectora uirus,

55

Vreret ut nigras Felicis gratia mentes.

Inseruit stimulos, et mentibus arsit iniquis

Vipereae furor inuidiae; petit improba primum

Ira domum; cunctis amor impius in scelus ardet.

Felicem sitit impietas; sed ab aedibus absens

60

Forte suis media steterat securus in urbe,

Fraternis de more suo uallatus amicis

Et pia uerba serens populi credentis in aures.

Ecce et eum strictis quaerentes ensibus adsunt,

Cum subito aut illis corda hostibus aut huic ora

65

Vertuntur; notum non agnouere furentes

Felicemque rogant. Felix ubi cernitur, et non

Cernitur; ipse nec ipse uir est; cum sit prope, longe est.

Ignotus notusque suis fit ciuibus idem,

Discernente fide uultum credentibus ipse,

70

Hostibus alter erat. persensit et ipse fauentis

Consilium Christi ridensque rogantibus infit:

Nescio Felicem quem quaeritis. ilicet illi

Praetereunt ipsum; discedit at ille platea

Illudente canes domino frustratus hiantes.

75

Nec longum emensis spatium et scitantibus omnes,

Qua Felix regione foret, quidam increpat et dat

Indicium, ignarus causae credensque furore

Dementes, qui non uidissent comminus ipsum,

Ad quem contiguis fecissent uerba loquellis.

80

Perculsi nouitate doli grauiusque furentes

Mox redeunt perque ipsa uiri uestigia currunt.

Iamque propinquabant, sed praecurrente tumultu

Vrbis et attoniti clamoribus undique uulgi

Admonitus Felix instantia uulnera flexu

85

Declinat medioque procul se deuius aufert

E spatio nanctusque locum, qui forte pauenti

Panditur effugium, celebri seductus ab urbe

Sic quoque non longinquus erat sectoribus atris,

Qui prope conspicuo subductus ab ore sequentum

90

Infestos utcumque timens uitauerat enses;

Et capiendus erat, quia nullius obice claustri

Ille repellendis locus obsistebat iniquis.

Nam foribus nullis in publica rostra patebat

Semiruti paries male fidus fragmine muri.

95

Sed diuina manus sese sanctum inter et hostes

Opposuit miroque locum munimine saepsit,

Non strue saxorum, neque ferratis data ualuis

Claustra, per humanas quibus atria claudimus artes

Rudere sed subito concreuit sordidus agger,

100

Iussaque nutantes intendit aranea telas

Et sinibus tremulis intutum struxit apertum

Desertaeque dedit faciem sordere ruinae.

Quae simul occurrit minitantibus, obstipuerunt

Defixoque gradu sibimet dixere uicissim:

105

Nonne furor temptare aditus aut credere quemquam

Hac intrasse hominem, minimi qua signa dedissent

Vermiculi? modicae rumpunt haec retia muscae,

Nos penetrasse uirum per clausa putamus inepti

Et tenerum tanto non ruptum corpore textum?

110

Ille magis nostris manibus modo debitus index,

Qui nos in deserta doloso callidus astu

Induxit uersumque alio mentitus in isto

Felicem latitare situ, quo nostra maligno

Verteret arma dolo, capiti fugientis amicus.

115

Ergo recedamus, nam stare diutius istic

Risus erit uulgi demensque notabitur error

Scrutatum hac hominis latebras contendere gressum,

Qua uel mole putri uel araneolis obductis

Monstrat inaccessos humus incalcata recessus.

120

Nec mora, discedunt propere in diuersa frementes;

Sed deus, ut scriptura canit, uesana minantes

Irridebat eos caelesti Christus ab arce

Felicemque suum sacris uelauerat alis.

Qui domini tutus gremio candentia tela

125

Discutiebat ouans galea scutoque fidei

Et gladium uerbi confessor in ore gerebat.

Armatus pietate manus et pectora plenus

Casta deo insignis meriti thorace tegebat.

O multis diuina modis sapientia diues,

130

Semper ab infirmis confundens fortia mundi!

Vix populos altis defendunt moenia muris,

Et fretos ualido munimine saepius hostis

Opprimit euersaeque opponunt mortibus urbes.

Nunc et ab armatis protexit aranea sanctum

135

Defensante deo; teneris stetit hostis abactus

Cassibus; aerio cessit uis ferrea filo.

Vana salus hominum, uirtus mea non mihi uirtus,

Si caream uirtute dei. quo uasta gigantum

Robora? quo Pharii reges? ubi magna Hierico?

140

Omnibus exitii sua gloria, qua tumuerunt,

Causa fuit, neque herois uirtutibus ista,

Sed magis infirmis diuina potentia fregit.

Ille gigans pueri funda pastoris obiuit

Vt canis; illam urbem sonitus soluere tubarum;

145

Litorea iacuit rex ille superbus harena,

Diuitias regni pendens in funere nudo.

Sic ubi Christus adest nobis, et aranea muro est;

At cui Christus abest, et murus aranea fiet.

Digressis igitur cum facta silentia turbis

150

Secretoque fugae fidas nox alta tenebras

Praebuit, egreditur Felix mutatque latebras,

Illa canens domino: media si noctis in umbra

Ingrediar, mala non metuam, quoniam tua mecum

Dextra; per infernum non expers luminis ibo.

155

Ergo dei ductu capit in regione remota

Compluuium angusto breuia inter tecta cubili,

Quo uetus arebat tecto cisterna profundo.

Propter in attiguis habitabat femina tignis

Sancta deo mulier, quae confessoris operti

160

Nescia Felicem Christo quasi conscia pauit.

Mira canam, ingenium domini pascentis alumnum

Ignara pascente suum. nunc sedula panes,

Nunc alias de more, sibi quas coxerat escas,

Mentis in excessu diuino facta paratu

165

Importabat eo, Felix ubi teste latebat

Velatus domino; sed nec cum tenderet illo,

Nouerat ingressum nec cum discesserat inde,

Introitus erat illa sui memor; utque paratus

Intulerat satagens, propriis licet illa cibando

170

Seruiret manibus sancto, tamen inscia tanti

Muneris hoc de corde suo nouisse nequibat,

Quod non mente sua sed Christi numine agebat,

Proque loco latebrae et structae super ora lacunae

Appositos ingressa cibos linquebat, eosque

175

Se posuisse domi credens, ita semper abibat,

Ponendae memor et positae mox immemor escae.

O mulier benedicta deo, uelut una uolucrum,

Quae quondam mundo abductum pauere prophetam,

Tu quoque secreto pauisti martyra tecto,

180

Sicut auis domino parens, et nescia sancti

Conscia seruitii, quid gesseris et cui tandem

Seruieris, illo gaudens sub tempore nosces,

Cum deus ipse suo pro confessore coronam

Iustitiae Christus reddet tibi; tunc tua Felix

185

Ipse tibi referet sub iudice prandia Christo,

Quae deus ad dulces sacrati martyris usus

Transtulit, ut quondam coctas messoribus escas

Angelica per inane manu pendente propheta

Misit ieiuno rabida inter monstra prophetae;

190

Non fera iam feritas, saeuos quia praeda leones

Sanctaque frenabant auidos ieiunia rictus.

Sex illum totos perhibent ex ordine menses

Expertem coetus hominum uixisse sub illa

Culminis obscuri simul angustique latebra,

195

Nil opis humanae indiguum, solamine Christi

Semper abundantem; qui tempore fertur in illo

Saepe illum sermone suo dignatus adisse,

Saepe sua pauisse manu caeloque dedisse

Pocula non pluuialis aquae, quam nubila passim

200

Omnibus effundunt, sed quem specialiter uni

Gratia Felici defudit ab aethere rorem;

Nam nimiis, ut fit, tunc torrida solibus aestas

Et puteum quoque siccarat, qui parca latenti

Pocula praebuerat. sed ne sitis ureret illum

205

Carnea, qui Christum sitiendo ferebat et istam

Corporis afflicti poenam, delata sereno

Inque globum tenuem nubes collecta per artum

Compluuii dulcem sitientis in ora liquorem

Infudit quasi pressa manu, caeloque uocandum

210

Velleris aetherii suco lactante refecit.

Quid mirum, si nunc terrena labe solutum

Christus alat, positum quem in corpore sanctus alebat

Spiritus et cui panis erat uerbum deus ipse,

Caelestum panis, quo uescitur angelus omnis?

215

Tempus ut hoc abiit, pax reddita condidit enses,

Felicemque deus monuit prodire latebra,

Qui dudum placidas mundi clamoribus aures

Struxerat, humanis ducens obliuia rebus.

Vt nouus in lucem iam desperantibus exit

220

Et patria tamquam rediuiuus in urbe uidetur

Et multi dubitant agnoscere et ante rogantes,

Verane, te, facies? aiunt, tune ille beatus,

Redderis qui tanto nobis post tempore, Felix?

Qua regione uenis? caelo datus an paradiso

225

Redditus in terras habitacula nostra reuisis?

Ille fidem firmat coram se corpore adesse,

Seruatum uixisse deo; data gaudia cunctis,

Laudibus et meritis populo celebratur ab omni.

Functus erat longum perfunctus episcopus aeuum

230

Maximus, et pecudes ductu pastoris egebant.

Felicis nomen totum balabat ouile,

Quem confessoris redimibat adorea Christo

Quemque salutiferum spondebat lingua magistrum

Vitaque doctrinae concors; sed ut hoc quoque palmam

235

Iustitiae ferret, meritum sublime quieto

Corde premens uelut indignus non audet honore

Crescere testaturque seni mage debita Quinto,

Quod prior ille gradum socii meruisset honoris

Presbyter. haec septem distabat summa diebus.

240

Ergo sub hoc etiam Felix antistite uixit

Presbyter et creuit meritis, quia crescere sede

Noluit; ipse illum tamquam minor omnia Quintus

Obseruabat, et os linguam Felicis habebat.

Ille gregem officiis, Felix sermone regebat.

245

Multa aliis sanctum Christi uirtutibus auxit

Gratia Felicem, nec pace minora subegit

Proelia, quam ualidis confessor gesserat armis.

Corpoream tristi sub tempestate salutem

Spreuerat, idem et opum simul et contemptor honorum

250

Secura sub pace fuit. non ille tenendi

Securus meriti, sed cautior, ut bona uitae

Parta tueretur, postquam discrimina mortis

Vicerat, et scopulos inter tranquilla timebat.

Diximus ut mortem calcarit et ambitionem;

255

Nunc aliam confessoris cognoscite palmam.

Vicit auaritiam; nam praedia multa domusque

Diuitiis locuples patriis possederat heres.

Confessor proscriptus erat, sed pace reducta

Et sua, si uellet, deposcere iura licebat;

260

Maluit ille tamen uerbum curare magistri:

Cuncta licent, non cuncta iuuant. licito utile praefert

Et quasi terrenae contagia ducere labis

Horruit amissos in iura reposcere fundos.

Multi obtundebant, prae cunctis nomine prisco

265

Archelais, tam sancta fide quam nomine clara,

Diues opum uidua et sanctum pietate fideli

Felicem uenerans atque illi cara uicissim.

Haec illum iuxta meritum uenerata colebat,

Vtque ferunt, iunctum sibimet pro iure sodali

270

Vsurpans animum, crebris pia corda querellis

Saepe fatigabat, cur debita promptaque reddi

Iura recusaret, quae dispensare recepta

Mercedis magnae cum fenore posset egenis.

Plurima de propriis quoque rebus munera saepe

275

Obtulit. ille pio contentus ad omnia sensu

Femineam placido ridebat pectore curam,

Caelestum sibimet sat conscius ipse bonorum,

Quae pro terrenis sibi compensata tenebat.

Vnde potens caris instantibus haec referebat:

280

Cogitis ut repetam terrena, perennia perdam?

Praestat, opes saluo desint quam uita opulento;

Diues egebo deo, nam Christum pauper habebo.

Diuitiis inopem ditabit gratia Christi.

Hunc retinens animum modici tria iugera ruris

285

Nec proprio sub iure tenens conducta colonus

Ipse manu coluit famulo sine pauperis horti

Possessor; sed et has de cespite diues egeno

In dominum confudit opes, cum paupere semper

Collectum diuisit holus, cum paupere mensam.

290

Vna dies illi curam consumpsit habendi,

Vnica uestis eum, saepe et uix unica texit.

Si geminas habuit, nudum meliore refouit.

Saepe nouo miseros uertit uelamine pannos,

Felicisque habitu pauper mutatus ab atro

295

Enituit; contra mendici tegmine Felix

Sorduit, exornans inculto corpore mentem.

Hac uiuens pietate deo maturus et aeui

Et meriti plenis clausit sua saecla diebus

Mutauitque piae, non clausit saecula uitae.