Fons, Antenoreae uitam qui porrigis urbi

     Fataque uicinis noxia pellis aquis,

Cum tua uel mutis tribuant miracula uocem,

     Cum tibi plebeius carmina dictet honos

5

Et sit nulla manus, cuius non pollice ductae

      Testentur memores prospera uota notae,

Nonne reus Musis pariter Nymphisque tenebor,

      Si tacitus soli praetereare mihi?

Indictum neque enim fas est a uate relinqui

10

     Hunc qui tot populis prouocat ora locum?

Alto colle minor, planis erectior aruis

      Conspicuo cliuus molliter orbe tumet,

Ardentis fecundus aquae. quacumque cauernas

     Perforat, offenso truditur igne latex.

15

Spirat putre solum, conclusaque subter anhelo

     Pumice rimosas †perforat† unda uias.

Vmida flammarum regio, Vulcania terrae

      Vbera, sulphureae feruida regna plagae.

Quis sterilem non credat humum? fumantia uernant

20

     Pascua, luxuriat gramine cocta silex

Et, cum sic rigidae cautes feruore liquescant,

     Contemptis audax ignibus herba uiret.

Praeterea grandes effosso marmore sulci

      Saucia longinquo limite saxa secant.

25

Herculei (sic fama refert) monstratur aratri

      Semita, uel casus uomeris egit opus.

In medio, pelagi late flagrantis imago,

      Caerulus immenso panditur ore lacus

Ingenti fusus spatio; sed maior in altum

30

      Intrat et arcanae rupis inane subit,

Densus nube sua tactuque immitis et haustu,

      Sed uitreis idem lucidus usque uadis.

Consuluit natura sibi, ne tota lateret,

      Admisitque oculos quo uetat ire calor.

35

Turbidus impulsu uenti cum spargitur aer

     Glaucaque fumiferae terga serenat aquae,

Tunc omnem liquidi uallem mirabere fundi,

     Tum ueteres hastae, regia dona, micant,

Quas inter nigrae tenebris obscurus harenae

40

     Discolor abruptum flumen hiatus agit;

Apparent infra latebrae, quas gurges opacus

     Implet et abstrusos ducit in antra sinus;

Tum montis secreta patent, qui flexus in arcum

      Aequora pendenti margine summa ligat.

45

Viua coronatos adstringit scaena uapores,

     Et leuis exili cortice terra natat,

Calcantumque oneri numquam cessura uirorum

     Sustentat trepidum fida ruina pedem.

Facta manu credas: sic leuis circuit oras

50

      Ambitus et tenuis perpetuusque riget.

Haerent stagna lacu plenas aequantia ripas

     Praescriptumque timent transiluisse modum;

Quod superat fluuius deuexa rupe uolutus

      Egerit et campi dorsa recurua petit.

55

Deuehit exceptum natiuo spina meatu;

      In patulas plumbi labitur inde uias;

Nullo cum strepitu madidis infecta fauillis

      Despumat niueum fistula cana salem.

Multifidas dispergit opes artemque secutus,

60

      Qua iussere manus, mobile torquet iter

Et iunctos rapido pontes subtermeat aestu

      Adflatosque uago temperat igne tholos.

Acrior interius rauci cum murmure saxi

     Spumeus eliso pellitur amne uapor.

65

Hinc pigras repetunt fessi sudore lacunas,

      Frigora quis longae blanda dedere morae.

Salue, Paeoniae largitor nobilis undae,

      Dardanii, salue, gloria magna soli,

Publica morborum requies, commune medentum

70

      Auxilium, praesens numen, inempta salus.

Seu ruptis inferna ruunt incendia ripis

     Et nostro Phlegethon deuius orbe calet,

Sulphuris in uenas gelidus seu decidit amnis

     Accensusque fluit, quod manifestat odor,

75

Siue pari flammas undarum lance rependens

      Arbiter in foedus mons elementa uocat,

Ne cedant superata sibi, sed legibus aequis

      Alterius uires possit utrumque pati:

Quidquid erit causae, quocumque emitteris ortu,

80

      Non sine consilio currere certa fides.

Quis casum meritis ascribere talibus audet,

      Quis negat auctores haec statuisse deos?

Ille pater rerum, qui saecula diuidit astris,

     Inter prima coli te quoque sacra dedit

85

Et fragilem nostri miseratus corporis usum

      Telluri medicas fundere iussit aquas,

Parcarumque colos exoratura seueras

      Flumina laxatis emicuere iugis.

Felices, proprium qui te meruere, coloni,

90

      Fas quibus est Aponon iuris habere sui.

Non illis terrena lues corrupta nec Austri

     Flamina nec saeuo Sirius igne nocet,

Sed, quamuis Lachesis letali stamine damnet,

     Inde sibi fati prosperiora petunt.

95

Quod si forte malus membris exuberat umor

     Languida uel nimio uiscera felle uirent

Non uenas reserant nec uulnere uulnera sanant

      Pocula nec tristi gramine mixta bibunt:

Amissum lymphis reparant impune uigorem

100

      Pacaturque aegro luxuriante dolor.